Σκηνοθεσία: Gus Van Sant
Με τους: Joaquin Phoenix, Jonah Hill, Rooney Mara, Jack Black
Διάρκεια: 113′
Αυτή είναι η 17η μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του ανεξάρτητου Αμερικάνου σκηνοθέτη Gus Van Sant. Η παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας δόθηκε στο φεστιβάλ του Σάντανς, η πανευρωπαϊκή της πρεμιέρα, όμως, δόθηκε λίγες βδομάδες μετά, στη φετινή Berlinale, όπου και την παρακολουθήσαμε.
Η 32χρονη καριέρα του Van Sant ξεκίνησε το 1986, στο Βερολίνο, με την πρώτη του ταινία, το περίφημο «Mala Noche». Και σε αυτά τα 32 χρόνια έχει υπάρξει δύο φορές υποψήφιος για Όσκαρ (και Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας), για τις ταινίες Good Will Hunting (1997) και Milk (2008) και μία φορά κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα αλλά και το βραβείο σκηνοθεσίας στις Κάννες, με την ταινία Elephant (2003).
Η ιδέα του να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη τη ζωή του John Callahan προέκυψε 20 χρόνια πριν, όταν του το πρότεινε ο Robin Williams. Ο Williams (που είχε συνεργαστεί με τον Van Sant στο Good Will Hunting), είχε εξασφαλίσει τα δικαιώματα για την αυτοβιογραφία του Callahan με τίτλο Μην ανησυχείς, δε θα φτάσει μακριά με τα πόδια. Τον ενδιέφερε τόσο η παραγωγή όσο και να πρωταγωνιστήσει στην ταινία, που θα σκηνοθετούσε ο Van Sant. Το σχέδιο, όμως, έμεινε στα χαρτιά.
Βρισκόμαστε στο 1972, στο Πόρτλαντ του Όρεγκον. Ο Τζον Κάλαχαν είναι ένας 21χρονος νέος που η λέξη «αλκοολικός» δεν αρκεί για να τον περιγράψει. Το ποτό είναι η πρώτη του σκέψη μόλις ξυπνάει και η τελευταία του πριν κοιμηθεί. Θα συναντήσει μια αδερφή ψυχή σε ένα πάρτι και θα αποφασίσουν μαζί να γίνουν τύφλα στο Λος Άντζελες, μόνο που ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, από το οποίο ο νεότευκτος φίλος του τη βγάζει καθαρή, χωρίς ούτε μία γρατζουνιά, αφήνει τον Τζον τετραπληγικό.
Η κατάθλιψη από το γεγονός ότι δεν έχει γνωρίσει τη μητέρα του (μία από τις αιτίες του αλκοολισμού του) μεγεθύνεται εξαιτίας της νέας και απείρως δυσχερέστερης κατάστασης. Η γνωριμία του, όμως, από τη μια με την όμορφη Άνου κι από την άλλη με τον Ντόνι, έναν πάμπλουτο χίπι του οποίου το σπίτι λειτουργεί ως ιδιότυπος χώρος για Ανώνυμους Αλκοολικούς, θα τον οδηγήσουν σε πιο φωτεινά μονοπάτια από. Και τα έξυπνα σκίτσα που σκαρώνει, θα τον οδηγήσουν στην αναγνώριση…
Η πρώτη ταινία στην οποία έπαιξε ο Phoenix ως Joaquin κι όχι ως Leaf όπως είχε «βαπτιστεί» από τους χίπιδες γονείς του, ήταν το To Die For (1995), 23 ολόκληρα χρόνια πριν. Ποιος ήταν ο σκηνοθέτης; Μα ο Gus Van Sant φυσικά! Και μετά από τόσα χρόνια ξανασυναντιούνται σε αυτή τη βιογραφική ταινία. Που άνετα μπορεί να τοποθετηθεί ανάμεσα στις τρεις πιο εμπορικές του συγκεκριμένου ανεξάρτητου σκηνοθέτη! Κι αυτό δεν είναι κακό νέο, ίσα ίσα, το αντίθετο, ιδίως μετά το στραπάτσο που γνώρισε η τελευταία ταινία του, το «θανατηφόρο» The Sea of Trees (2015). Ο Van Sant ελέγχει άριστα τα εκφραστικά του μέσα, έχει μια πολύ δυνατή ιστορία έτσι κι αλλιώς στη φαρέτρα του και δεν έχει καμία πρεμούρα να την αφηγηθεί λοξά και τεθλασμένα.
Στην αρχή «παίζει» λίγο με το μοντάζ, βάζοντας τον Κάλαχαν να επαναλαμβάνει τα ίδια λόγια, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, ενώ κι η εναλλαγή σκηνών στην αρχή του φιλμ γίνεται με κάπως παιχνιδιάρικο τρόπο. Παράλληλα, εντάσσει με έξυπνο τρόπο κάποια από τα χαρακτηριστικά σκίτσα του Κάλαχαν μέσα στο φιλμικό σώμα, είτε απλώς παρουσιάζοντάς μας ως stills είτε δίνοντάς τους ζωή, σαν μικρά animation μέσα στην ταινία. Κατά τα άλλα, αφήνει τους ηθοποιούς του να τα βγάλουν πέρα χωρίς επιδειξιμανία, κόλπα και φιοριτούρες. Αυτό που τον ενδιαφέρει περισσότερο από όλα είναι να μας παρουσιάσει την πορεία ενός ασυμβίβαστου και τρομερά πληγωμένου, από όλες τις απόψεις, χαρακτήρα, στη λύτρωση μέσα από την τέχνη που είναι -και πάλι- ασυμβίβαστη, χωρίς αυτολύπηση και με μεγάλο όπλο το χιούμορ.
Ο Joaquin Phoenix δεν πραγματοποιεί κάποια υπέρβαση για τις δυνατότητές του: είναι πολύ καλός, ως συνήθως, ξεχωριστός, φέρνει εις πέρας τον ρόλο του, που έτσι κι αλλιώς είναι αβανταδόρικος. Εκείνος που λάμπει, πείναι ο Jonas Hill στον ρόλο του ομοφυλόφιλου, πλούσιοι χίπι, με τα ξανθά μακριά μαλλιά και τη γενειάδα και την τάση να ξαπλώνει. Είναι αγνώριστος και απολαυστικός, λειτουργώντας στην ταινία ως το ηθικό και ψυχολογικό στήριγμα του βασικού πρωταγωνιστή μας.
Υπάρχουν δραματικές στιγμές στην ταινία, εννοείται, υπάρχουν σκηνές α λά Γεννημένος την 4η Ιουλίου, υπάρχουν σκηνές παρακμής, σύγκρουσης, απογοήτευσης και καταρράκωσης, υπάρχει όμως και μπόλικο χιούμορ. Ο ρυθμός είναι γρήγορος, η διάθεση θετική κι αν τελικά ψάχναμε να βρούμε τι ακριβώς βγάζει στη βιτρίνα ο σκηνοθέτης, αυτό είναι το θέμα της πίστης σε όλες της τις μορφές.
Εντέλει, ο Van Sant γύρισε ένα πολύ ενδιαφέρον crowd pleaser με βάση ένα θέμα που θα μπορούσε να τον οδηγήσει στην παγίδα του βαρέος μελοδράματος. Ευτυχώς, όμως, επιλέγει μια πιο φωτεινή προσέγγιση, ίσως μάλιστα και λίγο περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν. Ας είναι. Την χρειαζόταν αυτή την αλλαγή σελίδας στη φιλμογραφία του. Υπό μία έννοια, μάλιστα, συναντά και τον Nani Moretti της υπέροχης ταινίας Αγαπημένο μου ημερολόγιο, μέσω μιας χαρακτηριστικής φράσης, που ακούγεται πιο συχνά από όλες, σαν μάντρα ένα πράγμα: drink water!
