Η Μαριάννα Οικονόμου σπούδασε ανθρωπολογία, φωτοδημοσιογραφία και παραγωγή βίντεο στο Λονδίνο. Εργάστηκε αρχικά ως φωτογράφος και ερευνήτρια σε ελληνικά και ξένα έντυπα, κανάλια και οργανισμούς. Από το 2000 ασχολείται με το ντοκιμαντέρ εκτελώντας παραγωγές για την ΕΡΤ (Μαθήματα–Παθήματα, Οικολογικά Ημερολόγια) και σκηνοθετεί ντοκιμαντέρ σε συμπαραγωγή με ξένα κανάλια (BBC, ARTE, YLE) που συμμετέχουν σε διεθνή φεστιβάλ (Το Σχολείο, Για μια θέση στο χορό, Οδός Σφακτηρίας, Bells, Threads and Miracles, Άκουσέ με, Food for Love).
Η προτελευταία ταινία της, Ο πιο μακρύς δρόμος, βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Λειψίας και ήταν υποψήφια για το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Η παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας δόθηκε κατά τη διάρκεια του περασμένου φεστιβάλ Βερολίνου, όπου προβλήθηκε στο τμήμα Culinary Cinema. Η πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας έγινε στο πρόσφατο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου και βραβεύτηκε από την FIPRESCI ως η καλύτερη ελληνική ταινία του φεστιβάλ.
Το ντοκιμαντέρ της Οικονόμου διαθέτει πάρα πολύ ελκυστικούς χαρακτήρες, ένα ενδιαφέρον θέμα, που συνδυάζει το τοπικό με το παγκόσμιο, καθώς και υψηλών ποιοτικών και αισθητικών στάνταρ κινηματογράφηση. Όλα ξεκινούν και τελειώνουν με τον Αλέκο. Αν δεν υπήρχε αυτός ο άνθρωπος, δεν θα υπήρχε ο συνεταιρισμός, δεν θα μαζεύονταν όλες οι κυρίες του χωριού, δεν θα ετίθετο ποτέ το δίλημμα «Βάγκνερ ή δημοτικά», δεν θα υπήρχε ντοκιμαντέρ! Φορώντας σε μεγάλο διάστημα της ταινίες μπλουζάκια με τον Αστερίξ και τον Οβελίξ, μοιάζει λίγο με ατίθασος Γαλάτης, που αντιστέκεται στη Ρωμαϊκή κυριαρχία, η οποία έχε εξαπλωθεί ανά τον κόσμο. Ο Αλέκος είχε ένα όνειρο: να δώσει ζωή στην ύπαιθρο. Να επιστρέψει στο χωριό του και να παλέψει εκεί, να αποδείξει πως γίνεται να φτιάξεις κάτι τόσο όμορφο και συνάμα τόσο σπουδαίο, ορθώνοντας ανάστημα στην αποψίλωση της υπαίθρου, τον μαρασμό μιας κοινότητας, την αστυφιλία και -γιατί όχι;- απέναντι στην ανεργία.
Η κάμερα της Οικονόμου κρατάει τις σωστές αποστάσεις, είναι παθιασμένη με το θέμα της, αλλά γνωρίζει πως η πολλή αγάπη μπορεί να οδηγήσει το όλον σε αποτυχία, μέσω της καρικατούρας. Βλέπουμε τον Αλέκο με τον συνεργάτη του στο χωράφι, στο γραφείο του, να κάνει υπολογισμούς, στο μικρό του εργοστάσιο, μαζί με τις αξιαγάπητες εργάτριες, οι πιο πολλές από τις οποίες πλησιάζουν ή βρίσκονται στην τρίτη ηλικία. Τον παρακολουθούμε από απόσταση αναπνοής, συναισθανόμαστε την κούραση, τον μόχθο, την αγωνία, την δονκιχωτική αισιοδοξία, την αντεπίθεση του ρεαλισμού, το άγχος της επιβίωσης, τη ζωογόνο δύναμη του προσωπικού οράματος.
Και ναι, είναι πολύ όμορφο συναίσθημα να βλέπεις το αποτέλεσμα των κόπων σου να ταξιδεύει στην άλλη άκρη της γης και να εκτιμάται. Το ταξίδι στο Λονδίνο είναι αποκαλυπτικό και συνάμα αστείο, με ένα πολύ τρυφερό τρόπο. Οι ηλικιωμένες κυρίες, σαν τις μανάδες των μεγαλύτερων από εμάς ή σαν τις γιαγιάδες των κάπως μικρότερων, που διασχίζουν για πρώτη φορά τα σύνορα της χώρας –ίσως κι εκτός του χωριού τους– και μένουν με το στόμα ανοιχτό, διασκεδάζοντας με κάθε απειροελάχιστη λεπτομέρεια. Δεν είναι, όμως, όλα ρόδινα στο μικρό γαλατικό χωριό. Το κόστος παραγωγής είναι – εννοείται – πολύ ακριβότερο σε σχέση με τα πλήρως βιομηχανοποιημένα αντίστοιχα προϊόντα. Η βιολογική αυτή καλλιέργεια, η «χειροποίητη» τυποποίηση (προσέξτε τη σκηνή με το πέρασμα των ετικετών) είναι ασύμφορη.
Ο Αλέκος όμως δεν πτοείται. Συνεχίζει. Αγαπάει τις γυναίκες που δουλεύουν μαζί του σαν να επρόκειτο για την οικογένειά του. Και μιλάει ασταμάτητα περί πολιτικής, φιλοσοφίας και οικονομίας με έναν «γραμματιζούμενο» συγχωριανό του. Του αρέσει να διαβάζει (συμβολικές) ιστορίες στις εργάτριες, όπως εκείνη με τη Λουλουδένια, προσπαθώντας να δώσει κουράγιο όχι μόνο στους υπόλοιπους αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Η επίσκεψη του γαλλικού σχολείου στην περιοχή κινητοποιεί ακόμα περισσότερο το χωριό: πόσα πολλά μπορείς να κερδίσεις από τέτοιες προσπάθειες; Πόση ζωή μπορούν να ενσταλάξουν τα νιάτα στους ηλικιωμένους;
Μαθαίνουμε πολλά κι όμορφα παρακολουθώντας αυτό το αξιαγάπητο ντοκιμαντέρ, όπως την εξέχουσα πολιτική σημασία της κάθε προσωπικής επιλογής: το πόσο πολύ μετράει να βρίσκεσαι εκεί που θέλεις, για τους σωστούς λόγους. Αν ήταν εφικτό να εξαφανιστεί η αίσθηση της επανάληψης σε κάποια σημεία όπου «κρεμάει» σε ρυθμό (παράδοξο κάπως, μιας που η διάρκεια του ντοκιμαντέρ είναι μικρή) θα μιλούσαμε για ένα μικρό, ζουμερό, κατακόκκινο, χορταστικό αριστούργημα. Γευτείτε το.
