Σκηνοθεσία: Martin Šulík
Με τους: Peter Simonischek, Jiří Menzel, Zuzana Mauréry, Anita Szvrcsek
Διάρκεια: 113′
Αυτή είναι η 10η μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο γεννημένος στη Ζίλινα της Σλοβακίας Martin Šulík. Ο διερμηνέας έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο περσινό (όχι το περασμένο) φεστιβάλ Βερολίνου, όπου προβλήθηκε στο επίσημο πρόγραμμα αλλά εκτός συναγωνισμού, σε μια ομάδα ταινιών που μπαίνουν κάτω από τη γενική προμετωπίδα «Berlinale Special Gala». Από εκεί και πέρα, έλαβε μέρος σε μια σειρά από φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων και οι περασμένες «Νύχτες Πρεμιέρας», στο τμήμα «Festival Darlings». Η ταινία αποτέλεσε, επίσης, την επίσημη πρόταση της Σλοβακίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.
Ο Άλι Ούνγκαρ είναι ένας 80χρονος γηραιός, καλοσυνάτος Εβραίος από τη Σλοβακία. Κάποια στιγμή διαβάζει ένα βιβλίο γραμμένο από αξιωματικό των SS και διαπιστώνει πως στις σελίδες του μεταξύ των άλλων, περιγράφει τη δολοφονία των γονέων του στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Ή έτσι νομίζει τουλάχιστον. Αποφασίζει να τον βρει και να πάρει εκδίκηση, δολοφονώντας τον. Ταξιδεύει με τρένο στη Βιέννη και φτάνει στο διαμέρισμα του αξιωματικού. Αντ’ αυτού, βρίσκει τον 70χρονο γιο του, τον Γκέοργκ, έναν συνταξιοδοτημένο δάσκαλο, που ενημερώνει τον Άλι πως ο πατέρας του έχει πεθάνει.
Ανταλλάσσουν λόγια πικρά, ο Γκέοργκ ουσιαστικά σνομπάρει τον Άλι και ο Άλι φεύγει αδικαίωτος και απογοητευμένος. Λίγο καιρό μετά ο Γκέοργκ φτάνει στην Μπρατισλάβα αναζητώντας τον Άλι. Θέλει να τον χρησιμοποιήσει ως οδηγό και μεταφραστή, καθώς έχει αποφασίσει να επισκεφτεί όλα τα μέρη από τα οποία πέρασε ο Ναζί πατέρας του, μέρη τα οποία ανέφερε σε επιστολές σταλμένες προς τον γιο του, τις οποίες ο Γκέοργκ ποτέ μέχρι εκείνη τη στιγμή, δεν τις είχε ανοίξει. Ο Άλι χρειάζεται τα χρήματα και δέχεται. Οι δύο γηραιοί κύριοι ξεκινούν ένα απρόοπτο οδοιπορικό, που θα τους πλησιάσει στις απαντήσεις που γυρεύουν…
«Τα πράγματα είναι πιο εύκολα για τον γιο ενός θύτη ή για τον γιο ενός θύματος;». Αυτή είναι μια φράση που ακούγεται στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή ταινία και λειτουργεί ως το βασικό ερώτημα που θέτει, αφήνοντας τον θεατή να αποφασίσει αν οι απαντήσεις που δίνει είναι ικανοποιητικές. Η δυναμική του ερωτήματος είναι ούτως ή άλλως πελώρια, εδώ όμως, έχει ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα, καθώς συνδέεται άμεσα με το Ολοκαύτωμα. Οι δημιουργοί της ταινίας με πολύ έξυπνο τρόπο απαντούν στο (θα μπορούσε να πει κανείς μέχρι και) προβοκατόρικο ερώτημα. Κατορθώνουν να παλαντζάρουν ένα θέμα, του οποίου η διαχείριση μπορεί να τους οδηγήσει στον Καιάδα, με αξιοπρέπεια, συνέπεια, μέχρι και χιούμορ!
Ίσως οι Εβραίοι θεατές που θα δουν αυτήν την ταινία, υπό το συναισθηματικό βάρος της φρίκης του Ολοκαυτώματος, να «κλωτσήσουν», να μην αποδεχτούν πως όλο αυτό καταλήγει σε ένα υπέροχο, ελεγειακό, τρυφερό και λυπητερό road movie, αφού έχει περάσει και από το πλαίσιο του buddy movie! Ναι, μια ταινία που μιλάει για το Ολοκαύτωμα, μπορεί να τα πετύχει όλα αυτά. Χωρίς να βάλει νερό στο κρασί της. Κι όντας αρκούντως εμπορική. Το σενάριο είναι καλογραμμένο και η σκηνοθετική προσέγγιση του θέματος η κατάλληλη.
Στο ρόλο του Σλοβάκου (του γιου των θυμάτων) ο σπουδαίος Jirí Menzel, σκηνοθέτης που έχει κερδίσει Όσκαρ για την εξαιρετική ταινία Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν (Ostre sledované vlaky, 1966), είναι απλά εξαίσιος. Τα ίσα κρατάει στο ρόλο του Αυστριακού (του γιου του θύτη) ο ηθοποιός που γνωρίσαμε μέσω του εξαίσιου Toni Erdmann, ο Peter Simonischek, σε μια θηριώδη πραγματικά ερμηνεία, σαφέστατα πιο αβανταδόρικη από του συμπρωταγωνιστή του. Βγάζει με απίστευτη φυσικότητα το ρόλο ενός ανθρώπου, που δείχνει μπρούτος (το μόνιμο παράπονο του Άλι) και… ευνοημένος (ειρωνεία, ε;) από όλα όσα έχουν συμβεί, εντέλει όμως είναι ένας μοναχικός γεράκος, που κουβαλάει μια τεράστια πληγή, η οποία χαίνει.
Να είσαι γιος ενός καθάρματος κι όλοι να σε βλέπουν ως βδέλυγμα, να κουβαλάς τη στάμπα χωρίς να ευθύνεσαι ούτε στο ελάχιστο. Από την άλλη, ο γιος των θυμάτων κατευθείαν είναι πιο αγαπητός, πιο συμπαθής, πιο αποδεκτός. Κι αν είναι αυτός κάθαρμα; Αξίζει να απολαμβάνει τα γαλόνια μιας τραγωδίας που έπληξε τους προγόνους του; Το «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα» και τα όσα αυτό επιφέρει επανέρχονται ξανά και ξανά στην ταινία, ακόμα και στις πιο χαλαρές στιγμές της. Δυνατή ταινία που φέρνει στο προσκήνιο έναν άλλο τρόπο προσέγγισης των πραγμάτων, όσο συνταρακτικά κι αν είναι αυτά. Ένα χαμόγελο θα τους θάψει. Τους φασίστες κάθε είδους.
- Αναδημοσίευση από MoviesLtd
