Σκηνοθεσία: Άντι Γουατσόφσκι, Λάνα Γουατσόφσκι, Τομ Τίκβερ
Παίζουν: Τομ Χανκς, Χάλε Μπέρι, Χιούγκο Γουίβινγκ, Χιου Γκραντ, Τζιμ Μπρόαντμπεντ
Διάρκεια: 172΄
Πέντε ιστορίες: To 1849 ένας νεαρός δικηγόρος ταξιδεύει με πλοίο από τις αποικίες για να μεταφέρει νέα από τις φυτείες, αλλά στο σαπιοκάραβο λιώνει στον πυρετό. Λίγο πριν το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ένας νεαρός φιλόδοξος ομοφυλόφιλος συνθέτης αυτοκτονεί μετά από μια τραγική αλληλουχία γεγονότων. Τη δεκαετία του 70 μια θαρραλέα δημοσιογράφος προσπαθεί να αποκαλύψει ένα συγκλονιστικό σκάνδαλο που σχετίζεται με τα πετρελαϊκά συμφέροντα και τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Σε μια μελλοντική Κορέα, μια γυναίκα κλώνος θα επαναστατήσει και θα φέρει τα πάνω κάτω πριν την επικείμενη τραγωδία. Σ’ ένα πολύ μακρινό μετα-αποκαλυπτικό κόσμο, οι άνθρωποι θα ζούνε πρωτόγονα λατρεύοντας σκιές του παρελθόντος.
Στην κινηματογραφική αφήγηση όλες αυτές οι ιστορίες μπλέκονται μεταξύ τους, ο φακός πηδάει από τη μια στην άλλη αρχικά με φρενήρη ρυθμό και στη συνέχεια με ηρεμία και ο θεατής προσπαθεί να φτιάξει το παζλ των ιστοριών. Αυτό που αρχικά κάνει το έργο του πιο δύσκολο είναι ότι οι ίδιοι ηθοποιοί πρωταγωνιστούν σε όλες τις ιστορίες, σε κάποιες περιπτώσεις υπερβαίνοντας φύλα και ηλικίες (η Χάλε Μπέρι υποδύεται έναν κορεάτη υπερήλικα! Προφανώς είναι αγνώριστη, ενώ ο Χιούγκο Γουίβινγκ σε διαφορετικούς χρόνους είναι άντρας, γυναίκα και κάτι σαν… διάβολος). Παρόλα αυτά το πρώτο σοκ ξεπερνιέται γρήγορα και το κουβάρι ξετυλίγεται με άνεση.
Πέρα, όμως, από αυτό το αφηγηματικό παιχνίδι, οι ιστορίες ενώνονται και με κάτι ακόμα πολύ πιο σημαντικό: μ’ ένα αόρατο νήμα λογικής και μεγαλόπνοης φιλοσοφικής προσέγγισης που σε πολλά σημεία θυμίζει την κοσμοθεωρία του «Μάτριξ». Εξάλλου, οι δυο εκ των τριών σκηνοθετών, τα αδέρφια Γουατσόφσκι, είναι οι εγκέφαλοι πίσω από τη διάσημη τριλογία και οι συμπτώσεις μόνο τυχαίες δεν είναι: Οι άνθρωποι έχουν επιλογές, πάντα έχουν επιλογές, και μια μικρή τους πράξη λειτουργεί συσσωρευτικά και μπορεί να επηρεάσει ολόκληρο το σύμπαν. «Οι ζωές μας δεν είναι δικές μας», λέει ο κλώνος στο σύντομο επαναστατικό μανιφέστο της. «Είμαστε δεμένοι με τους άλλους. Παρελθόν και μέλλον. Και με κάθε έγκλημα και με κάθε αγαθή πράξη γεννάμε το μέλλον μας». Αυτό άλλωστε εξυπηρετεί και η χρήση των ηθοποιών σε διαφορετικούς ρόλους. Η ιστορία επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, σαν σε όνειρο, πάντα οι ίδιες επιλογές… καθήκον ή επιθυμία; Δειλία ή τόλμη; Αλλαγή ή στασιμότητα; Πάντα σε διαφορετικό περιβάλλον, σε διαφορετική χρονική περίοδο, πόρτες που περιμένουν να ανοιχτούν και κάποιες που μένουν κλειστές, μέχρι κάποιος άλλος να τις ανοίξει.
Το μεγαλόπνοο σχέδιο και οι φιλοσοφίες των αδερφών Γουατσόφσκι και του Τομ Τίκβερ κέρδισαν το ευρύ κοινό. Εντυπωσιακή παραγωγή, προσεγμένες λεπτομέρειες, ζηλευτή δεξιοτεχνία στην αφήγηση, αλλά… Η εμμονή στα δίπολα, στο καλό και το κακό, στο άσπρο και το μαύρο, η αποφυγή των γκρίζων ζωνών, κατά βάση απλοποιούν τη φιλοσοφική προσέγγιση στην εξής παραδοχή: είσαι καλός ή είσαι κακός. Αν είσαι κακός, μπορείς να γίνεις καλός, αν προσπαθήσεις. Το κακό ως δύναμη διαιωνίζεται στο χρόνο, όπως και το καλό. Η φιλοσοφία αποκτά σχεδόν μια καταπιεστική βιβλική προσέγγιση που σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της και συγκαλύπτεται πίσω από το πρόσχημα της πιο οριένταλ προσέγγισης του κυκλικού χρόνου.
Εν πάση περιπτώσει, οι σχεδόν τρεις ώρες περνάνε σαν νεράκι, αρκεί να δείτε την ταινία σε κινηματογραφική αίθουσα, διότι μόνο τότε μπορεί κανείς να απολαύσει το φαντασμαγορικό υπερθέαμα. Όσο για τα υπόλοιπα, εμένα δεν μ’ έπεισε…
