Ο Φρόυντ, ο εισηγητής του ασυνειδήτου, υποστηρίζει ότι στην ανθρώπινη προσωπικότητα συμβαίνει ό,τι και μ’ ένα παγόβουνο: μόνο ένα μικρό του μέρος είναι εμφανές και ορατό, ενώ το υπόλοιπο, το μεγαλύτερο, παραμένει καλυμμένο και απόκρυφο. Ισχυρίζεται πως στην προσωπικότητά μας διαμένουν αρμονικά, επιθυμίες, ικανότητες, ηθικοί κανόνες, που ενώ εμείς ουδέποτε γνωρίσαμε, ουδέποτε συνειδητοποιήσαμε, εντούτοις έχουν τρομακτική επίδραση στη συμπεριφορά μας∙ διακυβερνούν ουσιαστικά την ψυχική μας ζωή. Πιο ειδικά, χωρίζει τη δραστηριότητά μας σε τρεις ψυχολογικές διαδικασίες, το συνειδητό, το υποσυνείδητο και το ασυνείδητο.
Η φράση «Κοιμάμαι όρθιος», που περιλαμβάνεται σχεδόν καθημερινά στο λεξιλόγιο μας, σημαίνει συνήθως δύο πράγματα. Είτε ότι νυστάζουμε πολύ, οπότε είναι θέμα χρόνου να κοιμηθούμε και σε ύπτια στάση, είτε ότι δεν αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει γύρω μας. Το σίγουρο είναι πάντως πως είτε κοιμόμαστε στον ύπνο μας είτε στον ξύπνιο μας, βομβαρδιζόμαστε από όνειρα. Κι αν στον ύπνο μας βλέπουμε όνειρα, στον ξύπνιο μας κάνουμε όνειρα. Στον ύπνο μας, το όνειρο είναι μια οπτασία, ενώ στον ξύπνιο μας το όνειρο είναι μια φαντασίωση, ένας διακαής πόθος να πραγματοποιηθεί μια έντονη επιθυμία μας. Η ζωή του ανθρώπου, λοιπόν, που κυλάει διά του ύπνου, αλλά και διά του ξύπνιου είναι γεμάτη όνειρα. Ως εκ τούτου η ζωή είναι όνειρο και το όνειρο είναι ζωή.
Τα όνειρα που κάνουμε συνειδητά (όντας ξύπνιοι), δηλαδή οι φαντασιώσεις μας, αναφέρονται στην άμεση εμπειρία, ό,τι δηλαδή προσλαμβάνει και αντιλαμβάνεται το άτομο σε κάθε δεδομένη στιγμή. Οι φαντασιώσεις, άρα, είναι φαντασία σε τάξη. Τα όνειρα που κάνουμε ασυνείδητα (όντας κοιμώμενοι) είναι μια έμμεση γνώση, αφού εκφράζουν τις πιο μύχιες επιθυμίες και σκέψεις που όταν είμαστε ξύπνιοι (όταν έχουμε συνείδηση), χάνονται κάπου σε μια περίεργη λογοκρισία που επιβάλλει το μυαλό. Το περιεχόμενο των ονείρων δεν έχει τη λογική αλληλουχία της φυσικής πραγματικότητας κι είναι πέρα απ’ τον συνειδητό έλεγχο. Είναι, δηλαδή, μια φαντασία σε αταξία.
Το όνειρο έχει πάντα τη μορφή εικόνας, την οποία παράγει η φαντασία, είτε βρίσκεται σε τάξη, είτε βρίσκεται σε αταξία. Η φαντασία είναι η πραγματικότητα του ονείρου. Έτσι, λοιπόν, αν το όνειρο είναι ζωή, η φαντασία είναι πιο πραγματική κι απ’ την πραγματικότητα. Οι άνθρωποι, είμαστε όσα ονειρευόμαστε, συνειδητά και ασυνείδητα, τα υπόλοιπα είναι απλά χάσιμο χρόνου κι ο χρόνος, όπως τον βιώνουμε, είναι σχετικός, τουτέστιν έχει σχέση αναλογίας, που πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί να είναι πολύς ή λίγος. Όσο περισσότερο ονειρευόμαστε, τόσο περισσότερο ζούμε και αναλόγως, όσο λιγότερο ονειρευόμαστε, τόσο λιγότερο ζούμε. Κι όσο περισσότερο ζούμε, τόσο περισσότερο γνωρίζουμε τον εαυτό μας.
Εκτός απ’ τη σταθερή και αδιατάρακτη επιθυμία ν’ αλλάξει αυτός ο “άθλιος” κόσμος, τα όνειρά μου στοιχειώνει η Άννα Καρίνα, το πιο λαμπερό πλάσμα που εμφανίστηκε, σαν όνειρο στην ιστορία του κινηματογράφου, της κατεξοχήν ονειρικής τέχνης. Δε ζηλεύω καθόλου τον Γκοντάρ για τις ταινίες που έκανε, τον ζηλεύω γιατί έζησε το όνειρο δίπλα στη γυναίκα όνειρο και μας το πέταξε στη μούρη για να στοιχειώσει τα όνειρά μας, δηλαδή τις ζωές μας!
