Σκηνοθεσία: Muayad Alayan
Με τους: Adeeb Safadi, Sivane Kretchner, Ishai Golan, Maisa Abd Elhadi
Διάρκεια: 127′
Μεταφρασμένος τίτλος: “Απαγορευμένες συναντήσεις”
Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο Παλαιστίνιος σκηνοθέτης Muayad Alayan. Η πρώτη του ήταν το Love, Theft and Other Entanglements (Al-hob wa al-sariqa wa mashakel ukhra, 2015), η οποία είχε κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Βερολίνου εκείνης της χρονιάς, στο τμήμα Πανόραμα. Η δεύτερη ταινία του Alayan έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περσινό φεστιβάλ του Ρότερνταμ, όπου τιμήθηκε με το βραβείο σεναρίου (το οποίο υπογράφει ο αδελφός του σκηνοθέτη) και το βραβείο κοινού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι στην ταινία όχι μόνον συμμετέχουν, αλλά πρωταγωνιστούν Ισραηλινοί ηθοποιοί, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε παλαιστινιακή παραγωγή που δεν περιλαμβάνει ισραηλινή χρηματοδότηση!
Η Σάρα είναι Ισραηλινή κι έχει μία καφετέρια στην Δυτική Ιερουσαλήμ. Ο Σαλίμ είναι Παλαιστίνιος από την Ανατολική Ιερουσαλήμ κι εργάζεται για έναν φούρνο, κάνοντας παραδόσεις σε επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων είναι κι εκείνη της Σάρα. Παρόλο που ζουν σε εντελώς διαφορετικούς κόσμους, η Σάρα και ο Σαλίμ διατηρούν μια παθιασμένη εξωσυζυγική σχέση, ρισκάροντας έτσι την φαινομενικά ευτυχισμένη ζωή των οικογενειών τους.
Όταν μία ριψοκίνδυνη μεταμεσονύχτια βόλτα τους στη Βηθλεέμ, έξω από τα Τείχη, πάει στραβά, ο κίνδυνος να αποκαλυφθούν όλα, μεγαλώνει κι οι δύο τους παρακολουθούν ανήμποροι, ενώ οι απελπισμένες προσπάθειές τους να σώσουν ό,τι έχει μείνει από τις ζωές τους, κάνουν τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Εγκλωβισμένοι ανάμεσα στον αμείλικτο κατοχικό μηχανισμό και τις κοινωνικοπολιτικές πιέσεις, ο Σαλίμ και η Σάρα βρίσκονται παγιδευμένοι σε ένα πλέγμα εξαπάτησης και παρανοήσεων, που ούτε η αλήθεια δεν μπορεί να σταματήσει την εξάπλωσή του.
Το Παλαιστινιακό είναι ένα ζήτημα, από αυτά που ταλανίζουν την ανθρωπότητα επί δεκαετίες και φαίνεται πως θα την ταλανίζουν για πολύ ακόμη. Μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η συγκεκριμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής αποτελούσε βρετανική κτίση. Το 1948, η διεθνής κοινότητα αποφάσισε να δημιουργηθεί εκεί το κράτος του Ισραήλ, προκειμένου να αποκτήσουν πατρίδα οι απανταχού Εβραίοι. Έτσι, όμως, έχασαν την πατρίδα τους οι Παλαιστίνιοι. Το 1988 η Παλαιστίνη ανακήρυξε την ανεξαρτησία της, οπότε ουσιαστικά σε λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα στριμώχνονται δύο διαφορετικά κράτη, με την ίδια πρωτεύουσα: την Ιερουσαλήμ, με τους Άραβες της περιοχής να ζουν ουσιαστικά ως ελεύθεροι πολιορκημένοι.
Καθημερινοί έλεγχοι και ανελευθερία μέσα στο πλαίσιο ενός μιλιταριστικού κράτους, που ασκεί εξουσία μέσω ενός στρατού κατοχής. Και ψηλά τείχη που χωρίζουν τις περιοχές όπου ζουν οι Εβραίοι από εκείνες όπου ζουν, σε άθλιες συνθήκες, οι Παλαιστίνιοι. Οι οποίοι αντιδρούν και καταφεύγουν σε έσχατες κι αδιέξοδες λύσεις, όπως επιθέσεις αυτοκτονίας, στις οποίες χάνουν τη ζωή τους αθώοι πολίτες. Έτσι κι αλλιώς, πάντοτε αθώοι την πληρώνουν και μέσα στα αθώα θύματα συγκαταλέγεται κι ο έρωτας! (Σημείωση: εντάξει, το ότι συμπύκνωσα ιστορία δεκάδων χρόνων σε πέντε γραμμές για να φτάσω στον έρωτα, με ξεπερνά).
Το να συνάψει ερωτική σχέση ένας Παλαιστίνιος με μια Ισραηλινή ή ένας Ισραηλινός με μια Παλαιστίνια αποτελεί μέγα ταμπού, την απόλυτη απαγορευμένη σχέση, σε μια κοινωνία και σε καθεστώς που μόνο μίσος επιτρέπει ως συναίσθημα ανάμεσα στους δύο λαούς; Ο έρωτας, στις μέρες μας, έχει ούτως ή άλλως μετατραπεί σε πολυτέλεια του παρελθόντος– φανταστείτε πόσο ακόμη πιο ανέφικτος είναι κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες.
Ενημερωνόμαστε πως το σενάριο της ταινίας βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Ή μάλλον εμπνέεται. Ναι, μπορεί τα πράγματα να μην έγιναν ακριβώς έτσι, αλλά προφανώς υπάρχουν εκατοντάδες ανάλογες ερωτικές ιστορίες, οι περισσότερες από τις οποίες δεν βγαίνουν ποτέ στο φως του ήλιου, κρυμμένες μέσα στο ημίφως της «παρανομίας». Ο Σαλίμ και η Σάρα συναντιούνται με δεκάδες προφυλάξεις, με σημείο ραντεβού ένα πάρκινγκ. Να μην τους δει κανένα μάτι. Να μην πάρει χαμπάρι κανείς. Και μετά, τα δίνουν όλα ο ένας στον άλλο.
Εκείνος, παντρεμένος με μια πανέμορφη συμπατριώτισσά του, η οποία σπουδάζει (έχει σημασία αυτό). Περιμένουν το πρώτο τους παιδί, δεν έχουν πολλά χρήματα κι αυτό προκαλεί εκνευρισμό στον Σαλίμ. Ακόμα μεγαλύτερο εκνευρισμό του προκαλεί το γεγονός ότι ουσιαστικά ζουν μαζί με τον αδελφό της συζύγου, που έχει φράγκα και τους βοηθάει συχνά-πυκνά, παρά τη θέληση του Σαλίμ. Από την άλλη, η Σάρα είναι σύζυγος ενός υψηλόβαθμου στρατιωτικού του Ισραηλινού στρατού, του Νταβίντ, με τον οποίο έχουν αποκτήσει μια υπέροχη πιτσιρίκα κόρη.
Η Σάρα ασχολείται με το καφέ της κι επιτέλους πιστεύει ότι μπορεί να ηρεμήσει και να ξαποστάσει μετά από τις δεκάδες μεταθέσεις του Νταβίντ λόγω της δουλειάς του. Εκείνος, όμως, εξακολουθεί να βάζει τη δουλειά του πάνω από όλα. Η μοναξιά της Σάρα και ο εκνευρισμός – καταπίεση του Σαλίμ οδηγούν στην παράνομη σχέση. Οι δύο εραστές ζουν μέσα στο ψέμα και κάποια στιγμή, κάνουν το μοιραίο λάθος. Κι εκεί ξεκινάει η αντίστροφη μέτρηση. Η δομή της ταινίας λοιπόν ξετυλίγεται ευκρινώς, περνώντας από τα της παράνομης σχέσης στις πολιτικές διαστάσεις κι από εκεί στις συνέπειες ενός έρωτα που αναγκαστικά πνίγεται μέσα στο πνιγηρό περιβάλλον.
Ο τίτλος της ταινίας είναι πέρα για πέρα ενδεικτικός: The Reports on Sarah and Saleem. Για να γλιτώσει το σκάνδαλο της σχέσης του με τη Σάρα και να μείνει καθαρό το όνομά του, ο Σαλίμ «αναγκάζεται» να γίνει ο καταδότης της και καταλήγει να καλύψει το αρχικό του ψέμα του με ένα δεύτερο: πως δηλαδή σύναψε ερωτική σχέση με τη Σάρα προκειμένου να την στρατολογήσει υπέρ των Παλαιστινίων!
Δυστυχώς, κατά την άποψή μας, αυτό το εύρημα δεν το εκμεταλλεύεται ο σκηνοθέτης όσο θα μπορούσε, καθότι λειτουργεί ως απλό σεναριακό τρικ προκειμένου να προχωρήσει η ίντριγκα παραπέρα. Διότι, εντέλει, ο σκηνοθέτης αποφασίζει πως αυτό που τον ενδιαφέρει πιο πολύ είναι ηγυναικεία χειραφέτηση! Οι άντρες της ταινίας δείχνουν αδύναμοι, ενώ οι δύο γυναίκες βγαίνουν μπροστά ως πιο πλήρεις, πιο ειλικρινείς, πιο δυνατές.
Και διεκδικούν αυτό που θέλουν, σε ένα ενδιαφέρον μήνυμα ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι προέρχεται από μια περιοχή όπου οι σχέσεις των δύο φύλων και η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, ένθεν κι ένθεν, παραμερίζονται και θεωρούνται ήσσονος σημασίας, μιας που πάντα προέχει ο πόλεμος! Για να φτάσει, βέβαια, στο φεμινιστικό του μήνυμα ο σκηνοθέτης πραγματοποιεί άλματα και παρακάμψεις που αποπροσανατολίζουν.
Η ταινία, σε τελική ανάλυση, παρουσιάζει ενδιαφέρον, πάντως, παρά το γεγονός ότι αλλάζει φόκους αρκετές φορές και πλατειάζει προκειμένου να τα χωρέσει όλα. Επιπλέον ενδιαφέρον στοιχείο: το πώς αντιμετωπίζουν οι συμπατριώτες τους, τους δύο εραστές. Ο φυλακισμένος Παλαιστίνιος λειτουργεί ως σύμβολο, ενώ η Ισραηλινή δεν μπορεί παρά να αντιμετωπιστεί ως ένοχη προδοσίας!
