Σκηνοθεσία: Ofir Raul Graizer
Παίζουν: Tim Kalkhof, Sarah Adler
Διάρκεια: 109′
Ο Ofir Raul Graizer είναι Ισραηλινός σκηνοθέτης και video art καλλιτέχνης. Έχοντας εργαστεί για χρόνια σε διαφορετικούς επαγγελματικούς κλάδους, από την υφαντουργία μέχρι τη γαστρονομία, αποφάσισε να σπουδάσει κινηματογράφο στο Κολέγιο Σαπίρ του Σντερότ, στο νότιο Ισραήλ. Στη διάρκεια των σπουδών του σκηνοθέτησε αρκετές ταινίες μικρού μήκους, οι οποίες προβλήθηκαν σε διάφορα φεστιβάλ και κέρδισαν διεθνή αναγνώριση. Το Κρυφή συνταγή (The Cakemaker) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, η οποία έκανε την πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι κερδίζοντας το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής. Στην Ελλάδα την είδαμε στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου συμμετείχε στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες».
Ο Τόμας, ένας ταλαντούχος Γερμανός ζαχαροπλάστης, είναι ο εραστής του Όρεν, ενός παντρεμένου άνδρα από το Ισραήλ, που επισκέπτεται συχνά το Βερολίνο για δουλειές. Όταν ο Όρεν σκοτώνεται σε τροχαίο, ο Τόμας ταξιδεύει στην Ιερουσαλήμ για να μάθει περισσότερα για το παρελθόν του αγαπημένου του. Έτσι, θα πλησιάσει τη γυναίκα του, την Ανάτ, κρατώντας κρυφή την ταυτότητά του και προτείνοντάς της να δουλέψει στο καφέ της. Εκείνη δέχεται.
Αρχικά, δουλεύει λάντζα, μετά όμως γίνεται ο ζαχαροπλάστης του καταστήματος. Τα γλυκά που φτιάχνει θα φέρουν κοσμοσυρροή στο μαγαζί, αλλά ο ίδιος κάνει δύο βασικά λάθη: δεν χρησιμοποιεί κοσέρ υλικά και αδυνατεί να προβλέψει πού θα καταλήξει η σχέση του με τη νεαρή χήρα. Και προκειμένου να προστατέψει την πραγματική του ταυτότητα θα τραβήξει το ψέμα του μέχρι απροσδόκητα άκρα.
Μια συμπαθέστατη ταινία, χαμηλών ημιτονίων, που με ψυχραιμία παρουσιάζει το πολύ ενδιαφέρον και πολυδιάστατο θέμα της. Το μείγμα που επιλέγει να παρουσιάσει ο σκηνοθέτης εν δυνάμει είναι μέχρι και εκρηκτικό, θα μπορούσε να πει κανείς. Αλλά, επιτρέψτε μας να σημειώσουμε πως εντέλει επιλέγει να «μαγειρέψει» τα υλικά του σε σιγανή φωτιά, αφήνοντας μπόλικη μελαγχολία να εκχυλίζεται ανάμεσα από τις ρωγμές των εικόνων.
Οι κανόνες στο μαγείρεμα επιβάλλουν ότι για να πετύχει οποιοδήποτε φαγητό χρειάζονται οι σωστές δοσολογίες, οι σωστοί χρόνοι, οι σωστές θερμοκρασίες, οι σωστοί συνδυασμοί. Μπορούν άραγε να ισχύσουν οι ίδιοι κανόνες στις ανθρώπινες σχέσεις, διερωτάται ο σκηνοθέτης. Η σχέση δύο ανθρώπων είναι δυναμική κ ακόμη κι αν θεωρήσουμε τον εαυτό μας ως σταθερά (που δεν είναι), είναι αδύνατον να ελπίζουμε ότι το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς θα έχει ανάλογα αποτελέσματα σε όλους τους ανθρώπους.
Αλλά ας μην μακρηγορούμε. Ο Graizer πειραματίζεται με όλα όσα δομούν την ανθρώπινη ταυτότητα: την πατρίδα, τη θρησκεία, τη σεξουαλικότητα. Και παντού βάζει ενδιαφέρουσες εν δυνάμει συγκρούσεις: ένας Γερμανός ζητάει συγχώρεση στην Ιερουσαλήμ; Ένας μοναχικός γκέι ζητάει την εξιλέωση με τη σύζυγο του εραστή του; Ένας ζαχαροπλάστης που έχει μάθει να μαγειρεύει χωρίς περιορισμούς μπορεί να αντεπεξέλθει στους κανόνες που θέτει μια θρησκεία; Μια γυναίκα με ελεύθερο πνεύμα είναι δυνατόν να υπακούσει σε όλα όσα την περιορίζουν εξαιτίας του φύλου της, της θρησκείας της, της πατρίδας της; Ενδιαφέρουσα όλα τα ζητήματα που τίθενται επί τάπητος κι ευτυχώς ο σκηνοθέτης ούτε σε διδακτισμό υποκύπτει ούτε σε μελοδραματισμούς. Και τις ανατροπές της έχει η αφήγησή του και τους ήρωές του αγαπάει, ήρωες που δεν είναι εννοείται χωρίς ελαττώματα, και κατορθώνει να κάνει την ταινία του αυτό που σε καθαρά ελληνικά λέμε «crowd-pleaser».
Εννοείται ότι έχει προβλήματα η ταινία, όπως το ότι η όλη κατάσταση εκτονώνεται με την ερωτική σκηνή α λά «Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δύο φορές», η οποία δεν αποτυπώνει ένταση ή πειστικότητα. Ο Γερμανός πρωταγωνιστής Tim Kalkhof είναι εντελώς ακατάλληλος για το ρόλο: δεν αλλάζει έκφραση καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας και δεν καταφέρνει να μεταφέρει πειστικά τόσο τη μοναξιά του όσο και την εσωτερική του πάλη.
Από την άλλη, η εξαιρετική συνήθως Sarah Adler (θυμηθείτε την στο αριστουργηματικό Foxtrot) εδώ δεν κάνει κάτι ιδιαίτερο. Η μουσική είναι σούπερ, εντελώς ταιριαστή με το κλίμα της ταινίας, η φωτογραφία επίσης είναι λειτουργικότατη, υπάρχει η λογική του food-porn, η οποία έχει δικαιολογητική βάση, κι ευτυχώς, άλλο ένα θετικό που πιστώνεται στον δημιουργό είναι η απουσίας καρτποσταλικής απεικόνισης των δύο μεγαλουπόλεων, στο πλαίσιο μιας αντιπαραβολής Ανατολής και Δύσης. Μια διαφορετική ελεγεία πάνω στη μοναξιά. Δοκιμάστε την.
