Σκηνοθεσία: Αλεχάντρο Γκονσάλες Ινιάριτου
Παίζουν: Λεονάρντο Ντι Κάπριο, Τομ Χάρντι, Ντόμναλ Γκλίσον
Διάρκεια: 156’
Μεταφρασμένος τίτλος: “Η επιστροφή”
Η κεντρική έννοια, που φωλιάζει στην καρδιά της ταινίας, αποτυπώνεται λιτά και απέρριτα ήδη από τον τίτλο. Η επιστροφή ή μάλλον, όπως ορίζει και ο πρωτότυπος τίτλος, ο επιστρέφων, ένας ήρωας που κατορθώνει να γυρίσει από τον θάνατο κι ακόμη μακρύτερα. Που έχει δει το σώμα και την ψυχή του να συνομιλούν με το τέλος και το Επέκεινα, αλλά συνεχίζει να επιδεικνύει μία λύσσα για ζωή, ορμώμενος από από το πανίσχυρο κίνητρο της εκδίκησης και της αποκατάστασης μιας ισορροπίας περισσότερο πνευματικής.
Το The Revenant σκαρφαλώνει, έρπει, κατρακυλά, τουρτουρίζει, ματώνει και κουτσαίνει σε μια εποχή αδυσώπητης σκληρότητας. Στις απαρχές ενός κόσμου που χτίστηκε με απληστία, καταπάτηση, αρπαγή και ατελείωτα ποτάμια αίματος. Μια no god’s land, μακριά από το βλέμμα και το βεληνεκές οποιουδήποτε ηθικού νόμου, όπου η φύση θαρρείς και υποβάλλει τον κεντρικό ήρωα σε μια δοκιμασία-τιμωρία για όσα έχουν πράξει αυτός και οι όμοιοί του. Το The Revenant βρίσκεται σε ένα μόνιμο καθεστώς εγρήγορσης και φυγής, κοιτώντας μονάχα το επόμενο βήμα, βρίσκοντας το κουράγιο και τη δύναμη απλώς για την επόμενη ανάσα.
Ο Ινιάριτου χρησιμοποιεί την αγριάδα του φυσικού τοπίου ως πίστα υπαρξιακής επιβίωσης, με τη δράση να απλώνεται σε κακοτράχαλους γκρεμούς κι ορμητικούς ποταμούς, σε θύελλες και παγετούς. Οι πληγές είναι ανοιχτές και ζέχνουν και τα πάντα είναι ενταγμένα στο δίπολο επιβίωσης-αφανισμού. Η απεραντοσύνη του τοπίου αντιπαραβάλλεται με πολύ κοντινά πλάνα στα ανθρώπινα πρόσωπα που υποφέρουν και υπομένουν, οι σκηνές δράσης είναι ενορχηστρωμένες και χορογραφημένες σαν ματωμένο πατινάζ στον πάγο.
Ο Ινιάριτου, από την αρχή της καριέρας του, γοητευόταν από τον ανθρώπινο πόνο και ζόφο, σε αντίθεσή όμως με το Amores Perros, τα 21 Γραμμάρια ή το Βαβέλ, που χαρακτηρίζονται από μια φιλοσοφική-ιδεοληπτική ενατένιση της έννοιας του ατυχήματος, εδώ αποπειράται να προσδώσει στην οδύνη και στο αγκομαχητό διαστάσεις υπερβατικές και αλληγορικές.
Ο βασικός χαρακτήρας Χιου Γκλας, σε μια ερμηνεία ακραιφνώς “σωματική” από τον Ντι Κάπριο, όπου τα γρυλίσματα, τα βογκητά, οι βρυχηθμοί και πάνω απ’ όλα οι γουρλωμένες σιωπές αντικαθιστούν τα λόγια, ακροβατεί σε ήθικο και πραγματολογικό μεταίχμιο: είναι διχασμένος ανάμεσα στην καταστατική ταυτότητα του πιονέρου -ενός τυχοδιώκτη δηλαδή που έχει ως συστατικό σκοπό ύπαρξης την κατάκτηση εδαφών και τον διωγμό όσων συναντά στο διάβα του- και σε στην επίκτητη ψυχή του (αν μας επιτραπεί ο όρος), που απέκτησε μέσα από τον γάμο και τον έρωτα με μια ιθαγενή γυναίκα, η οποία δεν βρίσκεται πλέον στη ζωή.
Όταν ο Γκλας αντικρίσει, καθηλωμένος σε ένα φορείο και σχεδόν έτοιμος να αποχαιρετήσει τα εγκόσμια, τον γιο του (με τον οποίο, διόλου τυχαία, επικοινωνεί στην ινδιάνικη γλώσσα και όχι στα αγγλικά) να δολοφονείται χωρίς λόγο και αιτία, βιώνει μια απώλεια που υπερβαίνει ακόμη και τον δικό του επικείμενο θάνατο: έχει πλέον χάσει τον φάρο που οδηγούσε στον εξανθρωπισμό του. Αυτό το φως μπορεί να έχει χαθεί δια παντός, αλλά του απομένει η σταυροφορία της εκδίκησης, μια μάταιη αντηλιά που του δίνει κουράγιο να δαγκώσει την τελευταία ικμάδα ζωής μέσα του.
Ο Γκλας, μαθημένος και δασκαλεμένος στον κόσμο των πνευμάτων, βρίσκει τον τρόπο να ακροβατήσει στον γκρεμό και να ξαναπέσει με πάταγο στη Γη. Περνώντας από τα στάδια της παράνοιας, του πένθους, της οργής και της λελογισμένης εκδίκησης, προσπαθεί να αγγίξει τη λύτρωση ενός κενού: εκεί όπου θα βρεθεί γυμνός και ξαναγεννημένος, έστω και ψυχικά ακρωτηριασμένος. Στο τέλος της διαδρομής, θα έχει παράλληλα συμφιλιωθεί με τον κόσμο που σύλησε δίχως αίδω ή, έστω, θα έχει εξασφαλίσει μια υποτυπώδη συγχώρεση. Και λίγο πιο μακριά από το τέρμα αυτής της “επιστροφής” ίσως να φυτρώνει και η ελπίδα ενός κόσμου λιγότερο αποκρουστικού, λιγότερο απάνθρωπου. Ακόμη κι αν είναι απαραίτητες κάποιες βάρβαρες θυσίες εξευμενισμού.
