Σκηνοθεσία: Αλφόνσο Κουαρόν
Παίζουν: Σάντρα Μπούλοκ, Τζορζτ Κλούνεϊ
Διάρκεια: 91΄
Αν δεν έχετε ήδη δει την ταινία, σίγουρα θα γνωρίζετε την κεντρική ιδέα, η οποία είναι αρκετά απλή. H Ράιαν Στόουν (Σάντρα Μπούλοκ) και ο Ματ Κοβάλσκι (Τζορτζ Κλούνεϊ) βρίσκονται σε αποστολή στο διάστημα όταν ένα ατύχημα καταστρέφει ολοσχερώς το σκάφος τους σκοτώνοντας το υπόλοιπο πλήρωμα. Από τούτη τη στιγμή ένας τρομερός αγώνας επιβίωσης ξεκινά προκειμένου και οι δυο, ένας από τους δυο ή κανένας να καταφέρει να επιστρέψει στη Γη (ε, δεν θα σας πω και το τέλος).
Αν θέλετε να διαβάσετε διθυραμβικές κριτικές, μπορείτε να ανατρέξετε στο διαδίκτυο και θα βρείτε εκατοντάδες, διότι ταινία έχει δημιουργήσει παροξυσμό όπου κι αν έχει προβληθεί. Εδώ θα διαβάσετε τον αντίλογο. Καταρχάς να διευκρινίσω πως θεωρώ τον Αλφόνσο Κουαρόν έναν εξαίρετο σκηνοθέτη και πως παρακολούθησα την ταινία με κάθε καλή διάθεση να μπω στο κλίμα, να διασκεδάσω, να νιώσω, να σκεφτώ και όλα τα σχετικά και χωρίς να έχω θέσει τον πήχη ψηλά. Παρόλα αυτά η απογοήτευσή μου ήταν μεγάλη και ιδού τα επιχειρήματά μου.
1) Όχι η ταινία δεν έχει τις φιλοσοφικές και υπαρξιακές προεκτάσεις που θέλουν πολλοί με το ζόρι να τις αποδώσουν. Η αφήγηση της ταινίας απαρτίζεται από μια σειρά εμποδίων που οι δυο χαρακτήρες καλούνται να ξεπεράσουν προκειμένου να επιβιώσουν και το μοναδικό εύρημα που δίνει μια περαιτέρω διάσταση στον αγώνα τους είναι το φόντο του αχανούς σύμπαντος. Ναι, υπήρχαν πολλές δυνατότητες για ένα υπαρξιακό δράμα, όπως η αναζήτηση του Θεού, η μηδαμινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, η ματαιότητα και το ξεγύμνωμα των ανθρώπινων ενοχών, τύψεων και φοβιών μπροστά στον πιθανό επερχόμενο θάνατο, αλλά έμειναν ανεκμετάλλευτες. Εκτός αν η όλη φιλοσοφία συνοψίζεται στο ότι σε ανύποπτη στιγμή η Ράιαν Στόουν δηλώνει άθεη, πως σ’ ένα από τα σκάφη εμφανίζεται το αγαλματίδιο του Βούδα και πως σ’ ένα αφόρητο κλισέ ξέσπασμα η Στόουν θυμάται την αδικοχαμένη κόρη της με τον πλέον μελοδραματικό τρόπο. Ναι, υπάρχει μια όμορφη συμβολική σκηνή: η Στόουν να αιωρείται ωσάν έμβρυο (επιστροφή στη μήτρα) σ΄ ένα προσωρινά ασφαλές περιβάλλον, αλλά ακόμα και αυτή θα αποκτούσε πολύ μεγαλύτερη δύναμη και ομορφιά, αν ήταν ολόγυμνη. Μέχρι εκεί. Εν ολίγοις πρόκειται για μια ταινία επιβίωσης που δεν δικαιολογεί επαρκώς την επιλογή να τοποθετηθεί στο διάστημα. Αν με ακριβώς την ίδια υφή, είχε τοποθετηθεί στη θάλασσα ή στο βουνό, οι διθύραμβοι θα είχαν αντικατασταθεί από καταμέτρηση των κλισέ.
2) Υπάρχουν δυο χαρακτήρες στην ταινία. Ο χαρακτήρας του Τζορτ Κλούνεϊ φλερτάρει με τη γελοιότητα και τη γραφικότητα, ενώ αναπαράγει ανέμπνευστα το πρότυπο του λευκού δυτικόμορφου σωτήρα. Διατηρεί ωσάν υπερήρωας την ψυχραιμία του μπροστά σε αδιανόητους κινδύνους, έχει οπλοστάσιο από χιουμοριστικές ατάκες, βρίσκει χρόνο για φλερτ καθώς ανεξέλεγκτα θραύσματα έρχονται κατά πάνω του με εξωφρενική ταχύτητα και φυσικά είναι διατεθειμένος να θυσιαστεί (αν χρειαστεί) με το χαμόγελο στα χείλη. Όσο για τη Σάντρα Μπούλοκ, δίνει μια καλή ερμηνεία για ταινία επιβίωσης, αλλά ο χαρακτήρας της είναι σχεδόν εξίσου φτωχός με αυτόν του Κλούνεϊ. Όλη η ύπαρξη της Ράιαν Στόουν στηρίζεται στη λογική «λίγο ακόμα και θα τα καταφέρω, όχι, ρε γαμώτο, θα τα καταφέρω, όχι» και απουσιάζει μια ακραία γκάμα συναισθημάτων (είσαι μόνη σου στο σύμπαν και κοιτάζεις το θάνατο κατάματα, διάολε) που θα ανέβαζε την αφήγηση τις ιστορίας δυο επίπεδα.
3) Υπάρχουν εντυπωσιακές εικόνες, οι οποίες όμως στηρίζονται στο ότι το ίδιο το περιεχόμενό τους (η εικόνα της Γης ιδωμένη από ένα δορυφόρο) είναι με φυσικό τρόπο εντυπωσιακό. Η πειστική αναπαράσταση του σύμπαντος πρόκειται για τεχνολογικό επίτευγμα, αλλά αν τα τεχνολογικά επιτεύγματα επισκίαζαν την ουσία, τότε θα έπρεπε να εκστασιαζόμαστε με ταινίες τύπου Transformers.
Και για κλείσιμο κάτι άσχετο, αλλά σχετικό, το οποίο αφορά το μάρκετινγκ της ταινίας: μόνο με ελαστικότητα του όρου μπορούμε να εντάξουμε την ταινία στο genre επιστημονικής φαντασίας.
