Σκηνοθεσία: Γουές Άντερσον
Παίζουν: Τζιν Χάκμαν, Λουκ Γουίλσον, Γκουίνεθ Πάλτροου, Μπεν Στίλερ, Αντζέλικα Χιούστον, Όουεν Γουίλσον, Μπιλ Μάρεϊ, Ντάνι Γκλόβερ
Διάρκεια: 109′
Το οικογενειακό αρχοντικό των Τένενμπαουμ, σε μια άχρονη και νοσταλγική Νέα Υόρκη (η σκηνογραφία, τα κουστούμια και η μουσική παραπέμπουν, πάντα, κατά βάση στα early 70s) είναι τόσο πελώριο που χωρά μια ολόκληρη κοινότητα από μοναξιές. Έχει αρκετά δωμάτια για να βρίσκονται οι πάντες μαζεμένοι, αλλά ποτέ μαζί. Ο καθένας έχει τον απαραίτητο χώρο για να θρέψει τα παράπονα και την πίκρα του, για να οχυρωθεί με κυνισμό και απογοήτευση απέναντι στα όσα νιώθει πως του οφείλει η ζωή.
Στην κεφαλή της οικογένειας βρίσκεται ο Royal Tenenbaum (Τζιν Χάκμαν), ένας pater familias που πάλεψε να απαγκιστρωθεί από το βαρίδι, την ευθύνη και το άγχος της πατρότητας, καταλήγοντας να ζει αυτοεξόριστος σε δωμάτιο ξενοδοχείου για 22 ολόκληρα χρόνια. Ωστόσο, και παρότι στο πέρας του χρόνου υπήρξε κάθε άλλο παρά αγαπητός, η δεσποτική του παρουσία-απουσία έχει ορίσει και διαμορφώσει όλα τα μέλη της οικογένειας. Στο κάτω κάτω της γραφής, αποκαλούνται The Royal Tenenbaums για κάποιον λόγο.
Τα τρία παιδιά, δύο γιοι και μια υιοθετημένη κόρη, ζουν σε απόσπαση από την πραγματικότητα, βυθισμένοι σε μια ανακυκλούμενη θλίψη. Πέρα από την απουσία τρυφερότητας από τα παιδικά τους χρόνια, αυτό που στοιχειώνει την ενήλικη ζωή τους είναι η αίσθηση ματαίωσης που διαδέχτηκε τη λαμπρή αρχή. Παιδιά-θαύματα, με περγαμηνές και επιτυχίες στα μικράτα τους, βασανίζονται από το ίδιο διαχρονικό ερώτημα που τσακίζει αμέτρητους ανθρώπους. Πώς είναι δυνατόν η παιδική αριστεία και η υπόσχεση για μεγαλεία να μετατράπηκε σε μια αφόρητη κοινοτυπία και μετριότητα;
Ως γνωστόν, καμία από τις ενδεχόμενες απαντήσεις δεν προσφέρει πλήρη ανακούφιση. Ρίχνοντας ολοκληρωτικά το ανάθεμα στην ανατροφή και στα βιώματα, αποκηρύσσεις τα προνόμια των προσωπικών επιλογών και της αυτενέργειας. Ρίχνοντας ολοκληρωτικά το φταίξιμο σε σένα τον ίδιο, απλώς εξασφαλίζεις ένα μάταιο και βλακώδες αυτομαστίγωμα. Η μόνη λύση, επομένως, είναι να αποδεχτείς το προφανές και αυταπόδεικτο: η ζωή δεν χρωστά τίποτα και σε κανέναν και θα είναι γεμάτη ανεξόφλητα γραμμάτια και απραγματοποίητες υποσχέσεις μέχρι το τέλος της διαδρομής.
Κάποια στιγμή, λοιπόν, η μητέρα της οικογένειας (Αντζέλικα Χιούστον) αποφασίζει ότι έχει έρθει η ώρα να ξαναπαντρευτεί με τον -εδώ και χρόνια- λογιστή της (Ντάνι Γκλόβερ), με τον οποίο αποφάσισαν πως είναι ερωτευμένοι ολίγον τι ουρανοκατέβατα. Η αναγγελία του γάμου θα φέρει τον Royal και πάλι στο προσκήνιο, καθώς θα αναζητήσει μια στερνή ευκαιρία να ξανακερδίσει τη γυναίκα του, αλλά -κυρίως- να συμφιλιωθεί με τα παιδιά του και να γνωρίσει τα εγγόνια του. Ο Γουές Άντερσον, σπεσιαλίστας στην απόδοση κινηματογραφικών τιμών, κλείνει το μάτι με πονηριά στο θρυλικό The Magnificent Ambersons (1942) του Όρσον Γουέλς και κεντάει μια οικογενειακή ιστορία συγχώρεσης και άφεσης αμαρτιών, διανθισμένη με παστελ αποχρώσεις, απαράμιλλη συμμετρία και απροσμέτρητη μελαγχολία.
Ένα από τα πιο γοητευτικά στοιχεία στην Οικογένεια Τένενμπαουμ είναι η συνεχής υπόνοια διφορούμενου που κυριαρχεί. Οι ήρωες του Γουές ούτως ή άλλως ζούνε σε ένα σύμπαν από deadpan χιούμορ, που παραμορφώνει τους κανόνες της πραγματικότητας, αλλά στην περίπτωση των Τενενμπάουμ η αίσθηση αυτή είναι κάπως βαθύτερη, αγγίζοντας την ασταμάτητη αυτό-αναίρεση. Τα πάντα μπορούν να ειπωθούν μεταξύ σοβαρού και αστείου τείνοντας προς το σοβαρό, τα πάντα θεωρούνται εκ προοιμίου ψέμα, αλλά επιφέρουν αληθινά αποτελέσματα, οι πάντες έχουν μυστικά, τα οποία είτε δεν απασχολούν κανέναν απολύτως είτε δεν ήταν ποτέ τους κρυφά.
Προσέξτε για παράδειγμα το επτασφράγιστο μυστικό της Margo (Γκουίνεθ Πάλτροου), η οποία καπνίζει στα μουλωχτά από τα 12 της χρόνια. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε ο παραμικρός λόγος να το κρατήσει κρυφό, από τη στιγμή που δεν πολυενδιέφερε και κανέναν, αφού η οικογένειά της είναι σαν σύμπλεγμα νησιών, όπου όλοι γειτονεύουν αναγκαστικά, αλλά κανείς δεν συνορεύει με κανέναν. Η Μάργκο κρύβει την εξάρτησή της από το κάπνισμα όχι γιατί ντρέπεται ή φοβάται, αλλά για να νιώσει ξεχωριστή και πολύτιμη. Προσέξτε, επίσης, πώς αντιμετωπίζουν οι υπόλοιποι το εξόφθαλμο ψέμα του Royal, που προσποιείται πως πάσχει από καρκίνο για να τρυπώσει στα ενδότερα της οικογένειας. Κανείς δεν τον πολυπιστεύει και παρότι όλοι θέλουν να τον ξεσκεπάσουν, κατά βάθος αποδέχονται το αφελές του τέχνασμα ως μια αδέξια προσπάθεια επανόρθωσης.
Ολόκληρη η φιλμογραφία του Γουές έχει ως σήμα κατατεθέν μια νοθευμένη αναπόληση, όπου η αθωότητα της παιδικής ματιάς συγκρούεται ασυναίσθητα με το ενήλικο βλέμμα της νοσταλγίας. Σταδιακά όμως, και παρότι εκ πρώτης όψεως οι ταινίες του εμφανίζουν μια επαναληψιμότητα, η οπτική του εξελίσσεται και αναβαθμίζεται. Στο Moonrise Kingdom, επιχειρεί μια απολαυστική αντιστροφή και ωριμάζει γινόμενος παιδί, καθότι οι ανήλικοι ήρωές του αποδεικνύονται πολύ πιο ώριμοι και αποφασιστικοί από τους παλιμπαιδίζοντες ενήλικες.
Στο πανέμορφο The Grand Budapest Hotel, πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα. Ο «ενήλικας», αυτή τη φορά, θα μείνει πιστός και συνεπής στις αρχές του μέχρι το επώδυνο τέλος, έχοντας ως βαθύτερο και ευγενές κίνητρο το «παιδί» που τον συντροφεύει. Το ταξίδι πλέον δεν είναι προσωπικό, αλλά οικουμενικό: το ζητούμενο είναι οι αξίες και οι αρετές που φθείνουν σε ένα σκληρό και βίαιο κόσμο να επιβιώσουν μέσα από την επόμενη γενιά. Όσο για το The French Dispatch, η διάκριση ανάμεσα στην παιδικότητα και την ενηλικίωση έχει σχεδόν εξαϋλωθεί. Πλέον, ο σκοπός δεν είναι η ανάκτηση μιας χαμένης αθωότητας, αλλά η ανάληψη ευθύνης για το μέλλον. Του ενός απέναντι στον άλλο και των πάντων απέναντι σε ένα κοινό καλό, για έναν κόσμο που θα έχει ως θεμέλια την τέχνη, τον έρωτα και τη δίψα για γνώση και ζωή.
Στην Οικογένεια Τένενμπαουμ από την άλλη, το μυστικό συστατικό έγκειται σε μια γενναία διαπίστωση. Ενόσω παλεύουμε ξορκίσουμε τη μοναξιά, δεν υπάρχει κανένα νόημα στο να καμουφλάρουμε και να μασκαρεύουμε τις ουλές μας. Εξάλλου, δεν υπάρχει τίποτα πιο δικό μας από τα τραύματά μας.
