Σκηνοθεσία: Αλεχάντρο Χοντορόφσκι
Παίζουν: Μπρόντις Χοντορόφσκι, Πάμελα Φλόρες, Χερεμίας Χέρσκοβιτς
Διάρκεια: 130′
Μεταφρασμένος τίτλος: “Ο χορός της πραγματικότητας”
Ένα αγόρι γεννιέται το 1929, στην παραλιακή πόλη Τοκοπίγια της Χιλής. Φορά ψεύτικα μακριά ξανθά μαλλιά για να μοιάζει στον παππού του, γιατί η μητέρα του θεωρεί πως είναι μετενσάρκωση του νεκρού πατέρα της. Η μητέρα του μιλά τραγουδώντας και οι λέξεις της μοιάζουν με άριες της όπερας. Ο πατέρας του είναι ένας δογματικός λάτρης του Γιόζεφ Στάλιν κι ένας οικογενειακός τύραννος. Αφαιρεί την ξανθιά κόμη από τον γιο του και τον υποβάλλει σε πάμπολλες δοκιμασίες για να αποδείξει τον ανδρισμό του. Από την αντοχή σε γαργαλητό ώς την, χωρίς αναισθητικό, οδυνηρή οδοντιατρική επέμβαση. Ο κόσμος που περιβάλλει αυτό το αγόρι είναι γεμάτος από κάθε είδους παραμορφωμένα παραμύθια. Από παραισθησιογόνες αντανακλάσεις μιας σαλεμένης πραγματικότητας.
Από απωθητικούς ακρωτηριασμένους ζητιάνους που τραγουδούν μελωδικά ώς ένα ζευγάρι κατακόκκινα παπούτσια που θυμίζουν τον Μάγο του Οζ, αλλά καταλήγουν θανατηφόρα. Από ένα γυμνό και μπογιατισμένο γκουρού που κηρύττει τη συμφιλίωση και την αγάπη με αλαλαγμούς ώς την πανώλη που φορά μαύρα και σκορπά θάνατο, εκτός αν πιστεύεις στα θαύματα. Διότι μπορεί ο Θεός να μην υπάρχει, όπως επίμονα τονίζει ο πατέρας, τα θαύματα όμως είναι μια υπόθεση πέρα για πέρα ανθρώπινη, όπως αποδεικνύει η μητέρα.
Το αγόρι αυτό ονομάζεται Αλεχάντρο Χοντορόφσκι και έμαθε από τόσο δα να ισορροπεί στο αδιόρατο σχοινί που χωρίζει τη φαντασία από την πραγματικότητα. Δικό μου λάθος, το σχοινί αυτό δεν χωρίζει τη φαντασία από την πραγματικότητα. Αντιθέτως, τις ενώνει και αποτελεί την πιο προσωπική, την πιο γνήσια πατρίδα του σκηνοθέτη που έμελλε να μετατρέψει την οθόνη σε ένα ατελείωτο καμβά του υποσυνείδητου.
Ο Χοντορόφσκι στήνει ένα φρενήρη χορό, όπου η πραγματικότητα ισούται με το γκροτέσκο, το ονειρώδες, το παραληρηματικό και το λυρικό. Ένα χορό της μνήμης, η οποία στέκει συγχρόνως παντοδύναμη και ανυπεράσπιστη μπροστά στο πέρασμα του χρόνου. Μιας μνήμης που γιγαντώνεται από το παιδικό βλέμμα, σκληραίνει από τις φοβίες και τις φρίκες, μαλακώνει από την τρυφερότητα και τα καταφύγια. Ο τωρινός εαυτός του σκηνοθέτη εμφανίζεται σαν μειλίχιος φύλακας άγγελος για να σώσει τον πιτσιρικά Αλεχάντρο από την απελπισία κι αντιστοίχως, ο πιτσιρικάς δεν έπαψε ποτέ να συντροφεύει τον κατασταλαγμένο γέροντα.
Ο χρόνος των αναμνήσεων δεν έχει μπρος και πίσω, πριν και μετά. Είναι ένα αξεδιάλυτο κουβάρι που είθισται να το αποκαλούμε ψυχή. Ο Χοντορόφσκι κατεβάζει την ένταση από τις εξτραβαγκάντζες του απολαυστικού του σουρεαλισμού, τις μπολιάζει με νοσταλγία και φτιάχνει μια ταινία περισσότερο «απενηλικίωσης» παρά ενηλικίωσης, όπου η λύτρωση έρχεται μέσα από την προσφυγή στο προϋπάρχον και το μόνιμο.
Πράγματι, η λύτρωση είναι ένα βασικό στοιχείο που διαπνέει όλα τα βήματα αυτού του ντελιριακού χορού. Ο πατέρας που εξανθρωπίζεται, σχεδιάζοντας τη δολοφονία ενός τυράννου, αλλά με απώτερο σκοπό να υποτάξει το θηρίο μέσα του. Η μητέρα που αποτινάσσει το ζυγό της ανάμνησης του πατέρα της και αγαπά από την αρχή τον γιο της. Ο ίδιος ο Αλεχάντρο που μαθαίνει από αυτή, όχι να σκοτώνει, αλλά να παίζει με τους φόβους του. Να βάφεται κατάμαυρος σαν πίσσα για να γίνει ένα με το σκοτάδι και να μην τρομάζει από την αδιαπραγμάτευτη μαυρίλα του. Να γίνεται αόρατος όταν πρέπει, για να μην τρομάζει από την κακία των ανθρώπων. Κι αν όλα αυτά ίσως και να απέχουν λίγο από την αλήθεια, δεν πειράζει. Δεν υπάρχει τίποτα καταλληλότερο από το σινεμά για να διορθώσει αυτή τη μικρή λεπτομέρεια.
Ο χορός αυτός δεν είναι μια νεκρανάσταση, ούτε ένα αναμάσημα όλων των μαγευτικών εικόνων που συντρόφευσαν τον Χοντορόφσκι στη φιλμογραφία του. Είναι μία μικρή παύση. Είναι μια γλυκιά ρέμβη. Είναι ένα άτυπο making of, μια ιλιγγιώδης και συναισθηματική αναδρομή στα όσα σημάδεψαν την καρδιά και το θυμικό ενός καλλιτέχνη που ανέκαθεν σνόμπαρε τα στενά όρια της πραγματικότητας, όπως την αντιλαμβανόμαστε οι περισσότεροι.
Διότι δεν την φανταζόταν ως ένα στόμα που μιλά και αφηγείται, παρά ως ένα σώμα που στροβιλίζεται και λικνίζεται. Η πραγματικότητα του Αλεχάντρο Χοντορόφσκι δεν είναι λόγια, είναι ένας χορός. Δίχως καθορισμένα βήματα και με αμέτρητους παρτενέρ. Είναι μια εμπειρία βιωματική για όσους αγαπούν μια τέχνη που γεφυρώνει την αλήθεια με το ψέμα.
