Σκηνοθεσία: Σπάικ Λι
Παίζουν: Τζον Λεγκιζάμο, Έιντριεν Μπρόντι, Μάιρα Σορβίνο, Τζένιφερ Εσπόζιτο
Διάρκεια: 136′
Μεταφρασμένος τίτλος: “Το καλοκαίρι του Σαμ”
Έτος παραγωγής: 1999
1977, Νέα Υόρκη, σε ένα ολόκαυτο καλοκαίρι, όπου το Μεγάλο Μήλο έχει αγγίξει πάτο σε όλα τα ταμπλό. Μία μεγαλούπολη χρεοκοπημένη οικονομικά και κοινωνικά, με ταμεία αδειανά, με την εγκληματικότητα να χτυπάει κόκκινο και την ανεργία στα ύψη. Με τον κοινωνικό ιστό ξεχαρβαλωμένο και τις φυλετικές-πολιτικές εντάσεις να καιροφυλακτούν σε κάθε γωνιά. Με εκείνη τη συνεκτική κόλλα που έμοιαζε να ενώνει όλες τις νεοϋορκέζικες φυλές κάτω από τη σκέπη της «σπουδαιότερης πόλης στον κόσμο» να μοιάζει πλέον με τουριστικό κράχτη.
Σε ένα κλίμα γενικευμένης απογοήτευσης, με τις τσακισμένες προσδοκίες και την έξαρση της βίας να δίνουν το τέμπο, δεν αργεί να εμφανιστεί ένας άγγελος του χάους, ο οποίος θα επικυρώσει το πνευματικό τέλμα. Ο Ντέιβιντ Ρίτσαρντ Μπέρκογουιτς, που έμεινε γνωστός με το προσωνύμιο Son of Sam, τρομοκράτησε τη Νέα Υόρκη για περίπου έναν χρόνο, αποκτώντας διαστάσεις σχεδόν μεταφυσικές. Ο ψυχικά διαταραγμένος Μπέρκογουιτς πρόλαβε να σκοτώσει έξι ανθρώπους, να τραυματίσει άλλους επτά και να σκορπίσει τον τρόμο μέσα από επιστολές όπου εκτόξευε απειλές και ειρωνευόταν την αστυνομία της πόλης.
Το καλοκαίρι του 1977 είχε ως πρωταγωνιστή τον Γιο του Σαμ, όμως ο Σπάικ Λι ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για τους κομπάρσους. Όχι για τα θύματα του serial killer, αλλά για όλους εκείνους που μολύνθηκαν από τον περιρρέοντα πανικό και την υπόγεια ένταση. Για τον μικρόκοσμο που ζει και αναπνέει για φήμες κι υποψίες, για τους φαφλατάδες που μουρμουρίζουν αρκετά χαμηλόφωνα για να δώσουν την αίσθηση του μυστικού, αλλά συγχρόνως αρκετά δυνατά για να ακουστούν από τον διπλανό. Αλλοπαρμένη από την οσμή του θανάτου και την έξαψη της απειλής, η μικρή κοινότητα της γειτονιάς αντιμετωπίζει τα φονικά του Σαμ ως μια ανέλπιστη διέξοδο από μια βαλτωμένη καθημερινότητα.
Το Summer of Sam πάλλεται και δονείται από φόβο, κάψα, ενοχή, αμφιβολία, σύγχυση και πόθο, γραπώνοντας τον παλμό μιας ολόκληρης εποχής. Οι ντίσκο χορευτικές βραδιές, με τα λαμέ σακάκια, τα εξτραβαγκάν φορέματα, τις πολύχρωμες πίστες χορού. Τα πηγαδάκια στα πεζοδρόμια, οι βραδινοί ναοί των diners, το άραγμα σε πιτσαρίες και μπεργκεράδικα. Τα κουτσομπολιά, οι μεγαλοστομίες και οι ψευτομαγκιές, όλα τα υποκατάστατα μίας φαντασίας που αναζητά απεγνωσμένα τη διέγερση, αλλά δεν ξέρει πώς και πού να την βρει. Οι αδιανόητες δικαιολογίες, που ξορκίζουν αμαρτίες και μακιγιάρουν τη στασιμότητα σε λαμπρό μέλλον. Οι ανεπαρκείς απόπειρες για επικοινωνία και επαφή, τα εξιλαστήρια θύματα, ο χρόνος που κυλά άσκοπα και βασανιστικά, οι ατελείωτες παρεξηγήσεις, σαν τις πινακίδες που προειδοποιούν για το αδιέξοδο, σε μια από τις ομορφότερες και πιο δηκτικές σκηνές της ταινίας.
Σε αυτή τη γειτονιά, δεν περνά από κανενός το μυαλό ότι ο δολοφόνος ενδέχεται να μην κρύβεται ανάμεσά τους, όχι επειδή είναι γενικώς και αορίστως φαντασιόπληκτοι, αλλά επειδή δεν μπορούν καν να διανοηθούν την πιθανότητα να συμβαίνει κάτι τόσο σπουδαίο έξω από το δικό τους περιορισμένο πλαίσιο αναφοράς. Ο Γιος του Σαμ, σε αυτή την τελευταία τρύπα του ζουρνά που περνιέται για ομφαλός της Γης, λειτουργεί ως κάτι πολύ βαθύτερο από μία απλή εξωτερική απειλή: είναι το κοινωνικό λιπαντικό που συντηρεί τους μύθους, τις ιστορίες και τις αφηγήσεις.
Η αστυνομία συνέλαβε τον Γιο του Σαμ μια μέρα σαν κι αυτή, στις 10 Αυγούστου του 1977. Στην ομολογία του ανέφερε πως ένας δαίμονας, μεταμφιεσμένος σε σκύλο που μιλούσε σαν άνθρωπος, τον ώθησε να διαπράξει τα εγκλήματα. Οι ιστορίες της Νέας Υόρκης είναι ατελείωτες και το καλοκαίρι του Σαμ ήταν μία από αυτές. Και αν υπάρχει ένας άνθρωπος που τις γνωρίζει όλες απ’ έξω και ανακατωτά, αυτός είναι ο Σπάικ Λι. Ορισμένες φορές, πιο καλά και από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές.
