Σκηνοθεσία: Μίκαελ Χάνεκε
Παίζουν: Κρίστιαν Φρίντελ, Έρνστ Ζάκομπι, Ούλριχ Τουκούρ, Σούζαν Λότερ, Μίκαελ Κραντζ.
Διάρκεια : 144’
Μεταφρασμένος τίτλος: “Η λευκή κορδέλα”
Η βράβευση της τελευταίας ταινίας του Μίκαελ Χάνεκε με τον Χρυσό Φοίνικα, στο Φεστιβάλ των Καννών του 2009, είχε διττή σημασία. Καταρχάς, αποτέλεσε μία άτυπη αποζημίωση για την κορυφαία ίσως στιγμή της σταδιοδρομίας του, το αριστουργηματικό «Κρυμμένος», το οποίο έχασε τη μέγιστη διάκριση από τους αδερφούς Νταρντέν και «Το παιδί». Εν δευτέροις, πιστοποίησε εμπράκτως και χειροπιαστά αυτό που, εδώ και πολύ καιρό, είχε ξεκάθαρα διαφανεί. Ο Αυστριακός που μας πρωτοσυστήθηκε το 1989 (σε ηλικία 45 ετών!), με την ταινία του «Έβδομη Ήπειρος», συγκαταλέγεται πέραν πάσης αμφιβολίας στην ελίτ των μεγαλύτερων κινηματογραφικών δημιουργών της εποχής μας. Στο παλμαρέ της ταινίας συγκαταλέγεται και η υποψηφιότητα για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, αλλά η απεικόνιση των υπόγειων διαδρομών της βίας παραήταν δαιδαλώδης για τα μέλη της Ακαδημίας. Ευτυχώς, εδώ που τα λέμε, γιατί αλλιώς θα είχαν έρθει τα πάνω κάτω. Πληροφοριακά και εγκυκλοπαιδικά, το συγκεκριμένο αγαλματίδιο κατέληξε στο αργεντίνικο «Το μυστικό στα μάτια της».
Επιστρέφοντας στα δικά μας, έχουμε να κάνουμε με τον γνώριμο και απολαυστικό Χάνεκε, ο οποίος δεν μας χαρίζεται ποτέ και με δεξιοτεχνικούς χειρισμούς, μας δένει κόμπο το στομάχι, μας προκαλεί ένα σφίξιμο στο στήθος, μας αφήνει να βιώσουμε στο απόγειό της αυτή την θεσπέσια άβολη αίσθηση, η οποία αποτελεί το σήμα κατατεθέν του. Εν προκειμένω, η ιστορία μας τοποθετείται στη χαραυγή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά το βλέμμα του Χάνεκε, ως είθισται, εκτίνεται πολύ μακρύτερα και βαθύτερα. Φτάνει μέχρι τη φρίκη του Ναζισμού και τις σκοτεινές διαδρομές που τον σιγοέθρεφαν μέχρι να αναδυθεί στην επιφάνεια. Μέσα από μία εποπτική σκοπιά που διατρέχει τον χρόνο και τις συνέπειές του, η ταινία μας εισάγει στην υφέρπουσα βία και την υπόγεια βαρβαρότητα μίας κοινωνίας που είχε στήσει Κολυμβήθρες του Σιλωάμ σε κάθε πλατεία για να ξεπλένει τις μπόλικες αμαρτίες της. Οι αρτηρίες και οι φλέβες που κουβαλούν δηλητηριασμένο αίμα θα μολύνουν οποιαδήποτε καρδιά, μας θυμίζει ο Χάνεκε και μας προειδοποιεί για το αυτονόητο. Ο τρόμος θα είναι σύντομα κοντά μας, θα έρθει καλοντυμένος αφότου τον έχουμε προσκαλέσει . Απαραίτητοι συνεργοί η ατολμία και η μωρία, θα κλωσήσουν με φροντίδα το αυγό του φιδιού. Η παράλειψη ισούται νομικά με την πράξη και ουδείς μπορεί να ανακηρύξει εαυτόν άμοιρο ευθυνών. Το παραπάνω ισχύει και για την άγνοια. Όποιος δεν ήθελε ή δεν μπορούσε να αντιληφθεί, δεν δικαιούται να διαμαρτύρεται κατόπιν εορτής. Ο μοιρολατρικός και απαθής τόνος του αφηγητή δίνει το στίγμα, μας ωθεί να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας.
Οι επιδερμικές εξηγήσεις και ερμηνείες αποκλείονται και η αναζήτηση της αλήθειας και των αιτιών αγγίζει τον πυρήνα. Η επιλογή του φορέα, του οχήματος, είναι το κερδισμένο στοίχημα που καθηλώνει. Δύσκολα θα έχετε αντικρίσει παιδική ματιά πιο νοσηρή και κακόβουλη σε ταινία που δεν είναι θρίλερ. Ο φακός είναι αμείλικτος, εστιάζει στα παιδικά πρόσωπα που αποπνέουν ένα υπόκωφο μίσος που φέρνει ρίγος και γεννά ανατριχίλες. Η φωτογραφία λουσμένη σε ασπρόμαυρους τόνους που φέρνουν στο νου Ντράγιερ και Μπέργκμαν, αποπνέει ένα τόνο επερχόμενης Αποκάλυψης και καταδίκης. Η χειρουργικής ακρίβειας κινηματογραφική γραφή του Χάνεκε πολλαπλασιάζει αδιάκοπα τα ερωτήματα απορρίπτοντας μία προς μία τις εύκολες απαντήσεις για να μας μεταφέρει σταδιακά από το μέρος στο όλον. Όσο θολώνουν τα νερά σε πρώτο επίπεδο, τόσο ξεπροβάλλει ένα ψηφιδωτό, όπου το αρχικό ασύνδετο σχήμα των συμβάντων αποκτά νόημα, το επουσιώδες παραμερίζεται και ο καταλογισμός ενοχής απλώνεται στα θεμέλια του οικοδομήματος. Το ζητούμενο δεν είναι το έγκλημα που διερευνάται εξαντλητικά, δίχως οριστική και σαφή απάντηση. Το διακύβευμα είναι πολύ σοβαρότερο. Ένας κόσμος με ρίζες βουτηγμένες στην υποκρισία και τη φαυλότητα, με την επίφαση της ηθικής και της αγνότητας να κυριαρχεί (η οποία αποδίδεται και από τον τίτλο), δεν μπορεί πάρα να μολύνει οριστικά και αμετάκλητα και τα βλαστάρια του.
Ιδού το τρέιλερ της ταινίας:
