Σκηνοθεσία: Χιροκάζου Κόρε-έντα
Παίζουν: Μάγιου Ματσουόκα, Σακούρα Άντο, Κίριν Κίκι
Διάρκεια: 121′
Ένα παγωμένο χειμωνιάτικο βράδυ, ένας πατέρας και ο μικρός γιος του μπαίνουν χαρωπά κι εύθυμα στο σούπερ μάρκετ. Εξαρχής αντιλαμβανόμαστε πως κάτι ύποπτο συμβαίνει, καθώς τους βλέπουμε να συνεννοούνται με αυτοματοποιημένα νοήματα και βλέμματα, σχεδόν σαν να υπακούν σε μια χορογραφία. Δεν θα γεμίσουν το καλάθι, αλλά θα παραφουσκώσουν τσέπες, τσάντες και πανωφόρια με ό,τι χωράει στα χέρια τους. Δεν είναι, όμως, απλώς και μόνο δύο κλεφτρόνια. Γιατί το ξάφρισμα του σούπερ μάρκετ είναι το δικό τους προσωπικό τελετουργικό: ένας δεσμός που τους ενώνει και τους φέρνει (πιο) κοντά.
Επιστρέφοντας σπίτι, συναντούν για πολλοστή (όπως υπονοείται) φορά ένα μικρό κοριτσάκι, το οποίο τουρτουρίζει, παρατημένο στο μπαλκόνι από τους αδιάφορους γονείς του. Οι δυο τους θα την κουβαλήσουν σε αυτό που αποκαλούν σπιτικό τους, ένα παράπηγμα υπερφορτωμένο με ανθρώπινα σώματα και αμέτρητα αντικείμενα. Θα την περιθάλψουν και θα τη φροντίσουν, θα την παραγορήσουν και θα την αγκαλιάσουν. Σε μια συμβολική τελετή μύσης, θα της δώσουν νέο όνομα, θα αλλάξουν τα μαλλιά της, θα κάψουν τα παλιά της ρούχα. Πλέον, είναι μία από αυτούς.
Ο Ιάπωνας Χιροκάζου Κόρε-έντα, ο άξιος συνεχιστής του Γιασουχίρο Όζου, ανατέμνει και ξεψαχνίζει για μια ακόμη φορά την έννοια της οικογένειας, καταργώντας κάθε τεχνητό ορισμό και φτιάχνοντας ένα παράλληλο σύμπαν, πίσω από τις αρχικές εντυπώσεις και τις εύκολες βεβαιότητες. Στον μικρόκοσμο που χτίζει, εκεί όπου κόβουν βόλτες οι φτωχοδιάβολοι κομπιναδόροι του Shoplifters, η κλοπή δεν έχει ποτέ τη χροιά του εγκλήματος ή του ηθικού παραπτώματος. Την ίδια στιγμή, όμως, δεν υπάρχει και η παραμικρή διάθεση εξωραϊσμού. Οι πράξεις των ηρώων δεν είναι ποτέ απενοχοποιημένες ή βολικά δικαιολογημένες πίσω από το πρόσχημα της ανέχειας και της ανάγκης. Στο ίδιο πνεύμα, η αρπαγή ενός μικρού κοριτσιού, που αποδεικνύεται πέρα για πέρα απρόθυμο να επιστρέψει στην «αληθινή» της οικογένεια, δεν λογίζεται ως απαγωγή, αλλά ως περισσότερο ως διάσωση.
Οι χαρακτήρες του Shoplifters σε κανένα σημείο δεν μεμψιμοιρούν για τη μοίρα που τους έλαχε, ούτε έχουν απωθημένο να διεκδικήσουν μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα. Δεν νιώθουν αδικημένοι από την κοινωνία ή ριγμένοι από τη ζωή, ασχέτως αν είναι σφηνωμένοι στην τελευταία τρύπα του ζουρνά. Συγχρόνως, δεν είναι αθώοι, πλανεμένοι ή αγαθιάρηδες. Αντιθέτως, σε πολλές συμπεριφορές τους είναι φιλοχρήματοι, άπληστοι και συμφεροντολόγοι. Ωστόσο, ποτέ δεν θα φανούν τσιγκούνηδες στη στοργή και το χάδι. Και για κάθε αποκάλυψη που φέρνει στο φως μικροπρεπή αλισβερίσια, εξαγορασμένα αισθήματα και καταναγκαστική συνύπαρξη, ξεπροβάλλει ένα πελώριο αντιστάθμισμα.
Στοργικές συμβουλές, αγγίγματα και ματιές ενσυναίσθησης, λιτές κουβέντες ανοχής και συγχώρεσης, ενα ψιθυριστό «ευχαριστώ» όποτε κρίνεται αναγκαίο, το οποίο ακούγεται μέχρι τα βάθη της ψυχής. Και κάπου παραδίπλα, διακριτικά και χαμηλόφωνα, μια υποδειγματικά στημένη αμήχανη ερωτική σκηνή, κλεφτή και αγαπησιάρικα παραβατική, σαν ένα γλυκό δώρο από την ίδια την ταινία στους πρωταγωνιστές της. Ένα ψηφιδωτό παράδοξης αγάπης, σαν μια συρραφή από στιγμές που στοιχειοθετούν και ορίζουν την ουσιαστική και όχι τη ληξιαρχική αίσθηση της οικογένειας, εκεί όπου κάνουν κουμάντο οι δεσμοί της καρδιάς και όχι του αίματος. Το σπιτικό αυτό, παρότι φαινομενικά εύθραυστο, είναι στερεωμένο στα πιο βαριά θεμέλια: στα μυστικά που ενώνουν αντί να χωρίζουν, στην εκατέρωθεν πίκρα της εγκατάλειψης που οδηγεί στην ανάγκη του «μαζί».
Οι Κλέφτες καταστημάτων αφήνουν το αληθινό ζουμί της ιστορίας να φτάσει στα χείλη μας υπομονετικά και μεθοδικά, σαν απόσταγμα αληθινής σοφίας, μακριά από προκαθορισμένες απαντήσεις. Και αναρωτιούνται φωναχτά, χωρίς να μας παίρνουν τα αυτιά. Πόσο ελαφρυντικά υπάρχουν σε κάθε ενοχή, πόσες σκοτεινές όψεις σε κάθε αθωότητα; Πώς ενσταλάσσεται η αγάπη μέσα μας και πώς γίνεται να πηγαίνει πακέτο ορισμένες φορές με τη σκληρότητα, την απόρριψη και την ιδιοτέλεια; Οι ιστορίες για το καλό και το κακό είναι δυνατόν να μην περιλαμβάνουν και τα δύο, όπως ακριβώς και ο κάθε άνθρωπος από καταβολής κόσμου;
Το αληθινά ονειρεμένο κατόρθωμα του Shoplifters είναι ότι θρέφει ένα μυστήριο στο κουκούλι της ζωής των ηρώων, εκεί όπου μας έπεισε να χουχουλιάσουμε από την πρώτη στιγμή. Κι εμείς, όσο περνά η ώρα, αναρωτιόμαστε υπομονετικά, αγωνιούμε χωρίς να αγκομαχούμε. Γι’ αυτό και λίγο πριν το τέλος, θαρρείς σαν ανταμοιβή, η ταινία μάς αφήνει μια κουβέρτα για να σκεπαστούμε και να ζεσταθούμε. Σε καμία στιγμή, εξάλλου, δεν μας έκρυψε ότι έχει πολλή παγωνιά εκεί έξω.
