To Φιλμ Νουάρ είναι ένα μόνον από τα πολλά οργανικά καλλιτεχνικά κινήματα του Χόλιγουντ. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940, πολλά σενάρια εμπνευσμένα από το «hardboiled» αμερικανικό αστυνομικό μυθιστόρημα έφεραν στην οθόνη -κατά κύριο λόγο- οι διωγμένοι, από τη δοκιμαζόμενη από το ναζισμό Ευρώπη, Eβραίοι μετανάστες σκηνοθέτες που μοιράστηκαν ένα συγκεκριμένο τρόπο αφήγησης: εξαιρετικά στυλιζαρισμένο, απροκάλυπτα θεατρικό, με εικόνες συχνά προερχόμενες από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό που σαρώνει στην Ευρώπη τις προηγούμενες δεκαετίες. Fritz Lang, Robert Siodmak, Billy Wilder, και Otto Preminger, μεταξύ άλλων, είναι η εμπροσθοφυλακή αυτού του νέου εγχειρήματος στο Χόλιγουντ.
Κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το σινεφίλ κοινό θα αγκαλιάσει με ζέση αυτό το φρέσκο, ζωντανό, ενήλικο κινηματογραφικό είδος – όπως έκαναν και πολλοί συγγραφείς, σκηνοθέτες, ηθοποιοί και εικονολήπτες – πρόθυμοι να φέρουν μια πιο ώριμη κοσμοθεωρία στο χολιγουντιανό προϊόν. Σε μεγάλο βαθμό τροφοδοτήθηκε από την οικονομική και καλλιτεχνική επιτυχία της προσαρμογής της νουβέλας του James M. Cain (Double Indemnity 1944) από τον Billy Wilder. Τα κινηματογραφικά στούντιο αρχίζουν πλέον να χρηματοδοτούν αστυνομικά θρίλερ και δράματα που αποκαλύπτουν μια ιδιαίτερα σκοτεινή και δηλητηριώδη εικόνα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Το 1946 στο Παρίσι, μια ρετροσπεκτίβα τέτοιων ταινιών -που κατά τη διάρκεια του πολέμου βρίσκονταν σε εμπάργκο- αποκάλυψε ξεκάθαρα αυτή την τάση προς μια εμφανώς πιο σκούρα, πιο κυνική και πιο μελοδραματική απόχρωση του εγκλήματος. Αυτή η τάση σημειώθηκε από πολλούς γάλλους κριτικούς και συγκεκριμένα ο Nino Frank βάφτισε αυτό το νέο είδος του Χόλιγουντ «φιλμ νουάρ», ή μαύρο φιλμ, στην κυριολεκτική μετάφραση.
Λίγοι εώς ελάχιστοι δημιουργοί στο Χόλιγουντ που έκαναν αυτές τις ταινίες, τις αποκαλούσαν «νουάρ» εκείνη την εποχή. Αλλά η ζωντανή συν-ανάμειξη της χαμένης αθωότητας, ο καταδικασμένος ρομαντισμός, ο ακραίος κυνισμός, η απελπισμένη επιθυμία, το φλογερό πάθος και η σκιώδης σεξουαλικότητα που ξέσπασαν σε αυτές τις ταινίες στα χρόνια αμέσως μετά τον πόλεμο, αποδείχθηκαν εξαιρετικά μεγάλη επιρροή, τόσο μεταξύ των συντρόφων του κλάδου παραγωγής στην αρχική περίοδο, όσο και για τις μελλοντικές γενιές των απανταχού παραμυθάδων, και λογοτεχνικά αλλά και κινηματογραφικά.
Μέχρι και σήμερα δεν έχει κοπάσει η συζήτηση ως προς το αν το «νουάρ» είναι ένα κινηματογραφικό είδος, που οριοθετείται από το περιεχόμενό του, ή ένα ύφος αφήγησης, που προσδιορίζεται από τα οπτικά χαρακτηριστικά του. Η συζήτηση – στην οποία δεν υπάρχει σωστή απάντηση – είναι μόνο ένα από τα πράγματα που κρατά το νουάρ φρέσκο ως τις μέρες μας παρά το γεγονός πως θεωρείται νεκρό κινηματογραφικό είδος. Οι ιστοριογράφοι του κινηματογράφου θεωρούν ως αφετηρία το «The Maltese Falcon 1941», του John Huston και ως κύκνειο άσμα το εξαιρετικό «Touch of Evil 1958», του Orson Welles.
Ο λόγος ύπαρξης αυτού του κειμένου είναι ένας και συμπυκνώνεται στην περίφημη ατάκα του κορυφαίου νουάρ συγγραφέα Raymond Chandler: «Ο Χάμετ έδωσε τους φόνους στους ανθρώπους εκείνους που έχουν πράγματι λόγο να τους διαπράξουν, κι όχι σε όποιον να ‘ναι, απλώς για να παρουσιάσει στον αναγνώστη ένα πτώμα».
