Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Κέλι
Παίζουν: Τζέικ Τζίλενχααλ, Τζένα Μαλόουν, Ντρου Μπάριμορ, Πάτρικ Σουέιζι
Διάρκεια: 113′
Πρωτίστως και πέρα από οτιδήποτε άλλο, ένας ευφάνταστος ύμνος στη γοητεία του εφηβικού angst. Στην περίπτωσή μας, μάλιστα, το νεανικό malaise μοιάζει η τελευταία σανίδα σωτηρίας για ένα κόσμο που βαδίζει με μαθηματική ακρίβεια προς την καταστροφή. Έπειτα, μια περιπαικτική αποθέωση της παράνοιας που φυτρώνει στην αμερικάνικη suburbia ευδαιμονία: τα καλοβαλμένα σπιτάκια με το γκαζόν, η νοσηρή ομοιομορφία, τα βλέμματα που παραμερίζουν τις κουρτίνες με περιέργεια, η επιμελημένη βιτρίνα που κρύβει μέσα της μόνο τη λαχτάρα για απορρύθμιση.
Παράλληλα, μια σαρδόνια επίθεση στη μούχλα του Ρηγκανισμού, που είχε βάλει στον γύψο κάθε νεανική επαναστατικότητα στη δύσκαμπτη δεκαετία των 80s. Διόλου τυχαία, στην εναρκτήρια σκηνή, η αδερφή του βασικού πρωταγωνιστή ανακοινώνει γεμάτη αποφασιστικότητα στο οικογενειακό τραπέζι πως θα ψηφίζει τον Μάικλ Δουκάκης στις προεδρικές εκλογές του 1988 (εντέλει ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος πήρε τη σκυτάλη από τον Ρόναλντ Ρέιγκαν). Ο ήρωάς μας, πάντως, έχει άλλες επαναστάσεις κατά νου.
Το Donnie Darko βγήκε στις αίθουσες ένα μήνα μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου και, όπως αναμένετο, πέρασε παντελώς απαρατήρητο. Στο πέρας του χρόνου, ήπιε το μαγικό φίλτρο του cult και σάρωσε στις ενοικιάσεις DVD, αποκτώντας ορδές από πιστούς και φανατικούς θαυμαστές. Παρόλα αυτά, η καριέρα του σκηνοθέτη Ρίτσαρντ Κέλι δεν μπόρεσε ποτέ να απογειωθεί, ακολουθώντας αντιστρόφως ανάλογη πορεία με τη σταδιοδρομία του πρωταγωνιστή Τζέικ Τζίλενχαλ.
Το μυστηριώδες και ακατάταχτο Donnie Darko, με την πηχτή φωτογραφία, το σαρκαστικό χιούμορ και τη διάχυτη τρέλα, είναι το σημείο διασταύρωσης για πολλές ετερόκλητες πηγές έμπνευσης: α) τα εφιαλτικά οράματα του Ντέιβιντ Λιντς (γνωστή η εμμονή του Λιντς με τους λαγούς, εξάλλου), που ξεκλειδώνουν τα σκοτεινά λαγούμια του υποσυνείδητου, β) τη μελαγχολική αποδόμηση του Αμερικάνικου Ονείρου, σαν μια «πειραγμένη» εκδοχή του American Beauty, γ) την άνευ όρων αγάπη για την pop κληρονομιά των 80s, με βασικά σημεία αναφοράς τον Στίβεν Κινγκ και τον Στίβεν Σπίλμπεργκ (δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια πριν το Stranger Things, να προσθέσουμε), δ) ένα γλυκό κλείσιμο ματιού τόσο στον κόσμο των κόμικ όσο και στη sci-fi παρακαταθήκη του αμερικάνικου σινεμά.
Το ημερολόγιο, λοιπόν, γράφει 2 Οκτωβρίου 1988, όταν μια αδέσποτη μηχανή αεροσκάφους προσγειώνεται σαν μετεωρίτης σε ένα υπνοδωμάτιο, με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ο ήρωάς μας γλυτώνει (ή και όχι) τον βέβαιο θάνατο χάρη στην υπνοβασία του, η οποία τον οδηγεί στο γήπεδο γκολφ της μικρής πόλης, σύμβολο της suburbia αισθητικής και καλοπέρασης, τη στιγμή του ατυχήματος.
Ο Donnie Darko, με αυτό το ξεκούδουνο και εύηχο όνομα που παραπέμπει σε σκοτεινό σούπερ-ήρωα δεν είναι ο τυπικός διαταραγμένος έφηβος που έχουμε συνηθίσει. Ο Donnie Darko δεν ζει σε κάποιο νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον (στην ερώτηση «πώς νιώθεις που έχεις έναν τρελάρα για γιο;», η απάντηση της ψύχραιμης μητέρας είναι «νιώθω υπέροχα»), και παρά την έλλειψη κοινωνικών αντανακλαστικών, δεν είναι ερωτικός απόκληρος.
Ο DD, που λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για τις σχιζοφρενικές κρίσεις που τον ταλαιπωρούν, βρίσκεται σε μόνιμη κόντρα με κάθε φορέα καταπίεσης και αυταρχισμού, έχοντας κυριευτεί από δύο εμμονές, Πρώτον, μελετά μανιωδώς τις θεωρίες που υποστηρίζουν ότι το ταξίδι στον χωροχρόνο είναι απολύτως εφικτό. Πιο πολύ από όλα, δίνει έμφαση στις σκουληκότρυπες, μια θεωρητική κατασκευή που λειτουργεί ως σήραγγα, ενώνοντας δύο απομακρυσμένα σημεία στο πλέγμα του χρόνου. Δεύτερον, έχει επινοήσει τον Frank, έναν τρομακτικό και μεγαλόσωμο λαγό, με αστραφτερά μάτια που παραπέμπουν σε φιγούρα video game, κοφτερά δόντια και φωνή ρομποτική. Ο Frank, με τον οποίο έχει γίνει αχώριστος ο Donnie, επαναλαμβάνει μηχανικά μια δυσοίωνη προφητεία: σε 28 μέρες, 6 ώρες, 42 λεπτά και 12 δευτερόλεπτα, ανήμερα της γιορτής του Halloween, ο κόσμος θα καταστραφεί.
Η σχεδόν σατανική φιγούρα του λαγού, που παρακινεί τον Donnie Darko σε βίαιες πράξεις και παραβατικές συμπεριφορές, δεν είναι ο κλισέ επινοημένος φίλος, με ρόλο προστάτη και συνοδοιπόρου. Συγχρόνως, όμως, δεν λειτουργεί απλώς ως υποκατάστατο της μοναξιάς, ούτε υποβιβάζεται στο επίπεδο του κακόβουλου πνεύματος. Φυσικά, όπως κάθε φιγούρα που πλάθει το ανθρώπινο μυαλό, όχι απλώς γίνεται υπαρκτός, αλλά καταλήγει να επηρεάζει την ίδια την “πραγματικότητα”, ενσαρκώνοντας τους φόβους, τις ανασφάλειες, τις ενοχές και τις ντροπές που φωλιάζουν στον Donnie (αλλά και σε όλους μας) και δεν βρίσκουν τον τρόπο να βγουν στην επιφάνεια.
Σε καμία στιγμή, κι ενώ το μυστήριο πυκνώνει με τρόπο συναρπαστικό, δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτός που απειλείται με αφανισμό είναι ο κόσμος εν γένει ή ο (ψυχικός) κόσμος του Donnie Darko. Κάπως έτσι, ο ναρκισιστικός σολιψισμός της εφηβείας παντρεύεται την πιο ώριμη ενσυναίσθηση. Άλλωστε, η κατάθλιψη που βασανίζει τον DD δεν είναι ξέχωρη από τη συλλογική κατάπτωση μιας αμήχανης και ανήμπορης εποχής. Κι ο ήρωάς μας, απελπιστικά γενναίος σε έναν κόσμο αδρανή και οκνηρό, βρίσκει στερνό καταφύγιο σε έναν από τους στίχους του τραγουδιού (Mad World) που επαναλαμβάνεται ως πίσω φόντο και χαλί, σε όλη τη διάρκεια της ταινίας.
The dreams in which I’m dying are the best I’ve ever had.
