Σκηνοθεσία: Αλέν Ρενέ
Παίζουν: Ντελφίν Σιρίγκ, Τζόρτζο Αλμπερτάτσι
Διάρκεια: 94’
Κάθε χτίσμα που έχει τα θεμέλιά του στο κενό είναι εξ ορισμού πανίσχυρο. Είναι αδύνατο να το ανατινάξεις, να το διαπεράσεις, να το αποδομήσεις. Ο Άνδρας Χ και η Γυναίκα Α περιφέρονται σε ένα μπαρόκ μαυσωλείο, έναν λαβύρινθο με ατελείωτες στοές και σκοτεινούς διαδρόμους που δεν οδηγούν πουθενά, παρά μόνο στο αρχικό σημείο αφετηρίας. Μία αίσθηση θανάτου και επαναληψιμότητας κυριαρχεί, καθώς όλα είναι ήδη γνωστά, όλα έχουν ήδη βιωθεί ξανά και ξανά για αυτές τα δύο ξέμπαρκα πιόνια που ταξιδεύουν σε μια ατελείωτη σκακιέρα, ολότελα χαμένοι στον χρόνο που καταπίνει τα πάντα. Ο Χ προσπαθεί επίμονα να πείσει την Α πως έχουν συνευρεθεί ερωτικά στο παρελθόν. Κάπως και κάποτε. Πιθανώς πέρσι. Πιθανώς στο μέρος όπου βρίσκονται και τώρα, στο μυστηριώδες Μαρίενμπαντ. Την ίδια στιγμή, ο σύζυγος της Α παίζει μανιωδώς ένα ακατανόητο επιτραπέζιο παιχνίδι, ενώ ένα πλήθος από κοστουμαρισμένες φιγούρες άλλοτε βολοδέρνει ασκόπως κι άλλοτε απουσιάζει επιδεικτικά.
Κάποιος φροϋδικός ψυχαναγκασμός της επανάληψης; Η αδήριτη επιθυμία επιστροφής στην πρότερη κατάσταση των πραγμάτων, στη μήτρα; Μία επιθανάτια δέηση σε μία κοινωνία και έναν πολιτισμό που έχουν καταναγκαστεί σε αιώνια περιφορά ως κακόκεφα φαντάσματα; Ίσως πάλι να έχουμε να κάνουμε με τους αθέατους και πανίσχυρους μηχανισμούς της μνήμης. Ή μήπως πρόκειται για το εξ ορισμού απροσμέτρητο μέγεθος του χαμένου χρόνου όπως τον ορίζει ο Μαρσέλ Προυστ; Αναμνήσεις που αναδύονται τόσο έντονα, τόσο ζωντανά, που αναπλάθουν το παρελθόν σαν να εκτυλισσόταν εκ νέου εδώ και τώρα, μπροστά στα μάτια μας. Αναμνήσεις εφήμερα ζωντανές και χειροπιαστές, που μόλις χάνονται, ο χρόνος αυτός ξαναπεθαίνει αργά και βασανιστικά, θυμίζοντάς μας ότι έχει παρέλθει οριστικά.
Πιάνοντας το νήμα από την αρχή, συναντούμε τον Άλεν Ρομπ-Γκριγιέ, πρωτεργάτη του λογοτεχνικού ρεύματος του nouveau roman. Όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του ρεύματος (νέο μυθιστόρημα), ο στόχος του ήταν η επανεφεύρεση των κλασικών δομών και των διαρθρώσεων του μυθιστορήματος. Ο Ρομπ-Γκριγιέ πίστευε στη χαοτική και σαρωτική δύναμη των λέξεων, τις οποίες θεωρούσε ατόφιο κινηματογραφικό υλικό. Κι όταν απέστειλε στον Αλέν Ρενέ το αρχικό σενάριο με τίτλο L’année dernière (το τοπωνύμιο προστέθηκε στον τίτλο, αφότου ξεκίνησαν τα γυρίσματα), ο τέντζερης είχε κυλήσει και βρει το κατάλληλο καπάκι. Ο Ρενέ, στη δεύτερη ταινία του, επικυρώνει την ερωτική του σχέση με το nouveau roman, που είχε ξεκινήσει ήδη από το εκκωφαντικό του ντεμπούτο. Δύο χρόνια νωρίτερα, το σενάριο του Χιροσίμα αγάπη μου είχε γραφτεί από τη Μαργκερίτ Ντιράς, η οποία επίσης ερωτοτροπούσε με το νέο αυτό λογοτεχνικό ρεύμα.
Το Πέρσι στο Μαρίενμπαντ κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας του 1961, ξεσήκωσε θύελλα συζητήσεων κι αναλύσεων, απέκτησε ζηλωτές υποστηρικτές και φανατικούς πολέμιους και διετύπωσε αινίγματα που εξακολουθούν πεισματικά να παραμένουν αναπάντητα. Πράγματι, όλες οι απόπειρες διαλεύκανσης του μυστηρίου αυτής της θρυλικής ταινίας αποβαίνουν (και στην πραγματικότητα, οφείλουν να αποβούν) άκαρπες, αφήνοντάς μας μονάχα με αγχώδεις αβεβαιότητες. Το Πέρσι στο Μαρίενμπαντ ξεγλιστρά από κάθε όριο κι από κάθε εξουσία, ακόμη και από αυτή των δημιουργών του. Επεκτείνει αχόρταγα τα όριά του, πέρα από κάθε συμβολική τάξη, εκφράζοντας το ετερόλογο και πλάθοντας μία ατόφια πραγματικότητα της φαντασίας.
Τα δεσποτικά τράβελινγκ της κάμερας του Ρενέ, η γοτθική ομίχλη του ντεκόρ, οι θλιμμένοι μονοχρωματικοί τόνοι, η μηχανιστική κινησιολογία των ηθοποιών συνηγορούν προς μία τελική και αθεράπευτη σύγχυση. Θραύσματα χρόνου, σκόρπια βλέμματα, μνήμες και κινήσεις σε μόνιμη ανακολουθία, την ίδια στιγμή που το «πριν» και το «μετά», το «μπρος και το «πίσω» αλλάζουν θέση χωρίς να μας προειδοποιούν. Κι εμείς, ως θεατές-επισκέπτες σε αυτόν τον δαίδαλο, έχουμε χρέος όχι απλώς να εξερευνήσουμε νέα μονοπάτια, αλλά να τα κατασκευάσουμε οι ίδιοι.
