Σκηνοθεσία: Αλέν Ρενέ
Παίζουν: Σαμπίν Αζεμά, Αντρέ Ντυσολιέ, Ιπολίτ Ζιραρντό
Διάρκεια: 108’
Η πρώτη μέρα του Μαρτίου, του 2014, έμελλε να είναι η τελευταία στη ζωή ενός από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο Αλέν Ρενέ (ή Αλαίν Ρεναί είστε της old school ορθογραφικής σχολής) έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο πλήρης ημερών στα 91 του χρόνια, αλλά και καλλιτεχνικά ενεργός κι αεικίνητος μέχρι την ύστατη στιγμή. Ήταν ένας γητευτής της κινηματογραφικής γλώσσας. Της έλεγε ψιθυριστά γλυκόλογα στο αυτί. Την άρθρωνε με ευγλωττία. Την άφηνε να ξεδιπλώνει ελεύθερα τη γοητεία της. Λίγες μέρες πριν από τον θάνατό του, η στερνή του ταινία, Αγαπώντας, πίνοντας και τραγουδώντας, έκανε πρεμιέρα στην Μπερλινάλε, όπου και τιμήθηκε με το βραβείο Alfred Bauer, το οποίο απονέμεται σε ταινίες που «ανοίγουν νέους δρόμους στην κινηματογραφική τέχνη». Πολλοί έσπευσαν να ειρωνευτούν, θεωρώντας οξύμωρο να δοθεί ένα βραβείο τρόπον τινά «καινοτομίας» σε μία ταινία ενός υπερήλικα. Πολλοί χαρακτήρισαν τη βράβευση αυτή διπλωματική ευγένεια απέναντι σε ένα δημιουργό που ήταν κάποτε ύψιστος, αλλά έχει πλέον εκπέσει από τον θρόνο του. Δεν θα μπορούσα να διαφωνώ περισσότερο. Το να παίζεις στα δάχτυλα την αλφαβήτα του σινεμά δεν είναι ποτέ ντεμοντέ.
Ο Ρενέ αγαπούσε πολύ τον Άγγλο θεατρικό συγγραφέα Άλαν Έικμπορν, έχοντας μάλιστα βασίσει σε δικά του έργα δύο από τις παλαιότερες ταινίες του. Αρχικά, το “Smoking / No Smoking” του 1993 και δεκατρία χρόνια αργότερα, το «Προσωπικοί φόβοι σε δημόσιους χώρους». Αυτή τη φορά, πρώτη ύλη αποτέλεσε το έργο The Life of Riley, με τον Ρενέ να στήνει ένα γλυκύτατο και σκανδαλιάρικο κινηματογραφικό παιχνίδι. Ένα παιχνίδι που φαντάζει σε πρώτη όψη απλό, αλλά κρύβει πολυπλοκότητα και δεξιοτεχνία μέσα σε μία απλότητα που μόνο απλοϊκή δεν είναι. Οι εντατικές πρόβες για την επικείμενη πρεμιέρα ενός θεατρικού έργου, οι οποίες μονοπωλούν το ενδιαφέρον, αλλά θα παραμείνουν μέχρι τέλους αθέατες, όπως και η μεγάλη πρεμιέρα. Ένας άνθρωπος, ο Τζόρτζ Ράιλι, ο οποίος λειτουργεί ως μοχλός πίεσης και αλλαγών στις ζωές τριών ζευγαριών και παραμένει μέχρι τέλους εξίσου αθέατος. Μολαταύτα, θα ακούμε συνεχώς για αυτόν, θα βλέπουμε τις παρενέργειες των πεπραγμένων του, θα βιώνουμε την αδιάκοπη παρουσία του χάρη στην αδιάκοπη απουσία του. Το κενό ως ύπαρξη, η αφάνεια ως φανέρωση. Η θεατρογενής και εντόνως διαλογική δράση εκτυλίσσεται μονάχα σε τρία σκηνικά. Τόσο προσχηματικά δοσμένα, τόσο άρτια ψεύτικα, που καταλήγουν αδιανόητα συμπαγή και πλήρη. Το καρικατουρίστικο τοπίο δένει αρμονικά με τους ανθρώπους που το περιδιαβαίνουν και γίνονται ένα με αυτό. Βγάζει όλες τις φοβίες, τις ανησυχίες, τις αδυναμίες και τις τρυφερές μικρότητες στη φόρα.
Όλα τα παραπάνω χρωστούν την ύπαρξή τους στη μπαγκέτα του γερό Αλέν. Αυτού του μύστη των μικρών και ανεπαίσθητων που χάνονται κάτω από τον χονδροειδή μανδύα της καθημερινότητας. Των σκιών, των υπαινιγμών, των ασυναρτησιών, των ειρωνειών, των αντιφάσεων και των ψεμάτων της ζωής, που στο κάτω κάτω της γραφής συγκροτούν την ίδια τη μαγεία της. Αλίμονο αν η ύπαρξή μας εξαντλείται στα όσα μας συμβαίνουν. Αλίμονο αν η ερμηνεία μας περιορίζεται στα όσα νιώθουμε και αντιλαμβανόμαστε εξαρχής. Έξι υπάρξεις βαδίζουν σε τεντωμένο σκοινί, προσπαθώντας να αρπάξουν ξανά τη ζωή τους, στο μέτρο του δυνατού, του εφικτού και του ανθρώπινου, μέσα από την καθοδήγηση ενός soon to be εκλιπόντα. Ένα ελεγχόμενο θέατρο του χαριτωμένου παραλόγου στήνεται, με απώτερο σκοπό να μείνει τελικά όρθιο το σανίδι της λογικής, όταν πέσει η αυλαία. Τα πάντα είναι ζωή ακριβώς γιατί τα πάντα είναι θέατρο και αντιστρόφως. Η μεγάλη παράσταση των ζωών όλων μας έχει ανάγκη από ερμηνείες με θάρρος και άγνοια κινδύνου. Αλλιώς κινδυνεύουμε να μεγαλώσουμε τις όχθες και να μικρύνουμε επικίνδυνα το ποτάμι. Ο Ρενέ υπήρξε ένας μέγιστος μάστορας της παραπλάνησης και της αποπλάνησης. Της τέχνης του αληθινού ψέματος. Θα μας λείψει πολύ.
