Σκηνοθεσία: Γουόρνικ Θόρντον
Παίζουν: Σαμ Νηλ, Χάμιλτον Μόρις, Μπράιαν Μπράουν
Διάρκεια: 113′
Βόρεια Αυστραλία, 1920. Ο Σαμ είναι ένας Αβορίγινας που αναγκάζεται να σκοτώσει έναν λευκό βετεράνο πολέμου, μετά την απειλητική συμπεριφορά του τελευταίου, για να σώσει τον εαυτό του και την οικογένειά του. Αμέσως μετά το φονικό, ο Σαμ γίνεται φυγάς και καταζητείται με μένος από τις αρχές του τόπου, που ψάχνουν να απαντήσουν άκριτα στο αίμα με αίμα και να αποδείξουν την «λευκή» ανωτερότητά τους. Έτσι, εκκινεί η αναζήτηση στους άγονους τόπους μιας γης που μοιάζει σε κάθε της γωνία να κρύβει τη ματαιότητα που σκεπάζει τις πράξεις των ανθρώπων της.
Το γουέστερν του Αυστραλού Γουόργουικ Θόρντον διαθέτει από τα πρώτα του λεπτά μια αύρα άλλης κινηματογραφικής εποχής. Η ανάπτυξη και οι ηθικές συγκρούσεις των χαρακτήρων του, οι αμέτρητοι συμβολισμοί του τού χαρίζουν μία αίσθηση τραχιάς ανεπιτήδευτης ποιητικότητας, που διαπερνά το δέρμα του θεατή και σχεδόν πάλλεται μέσα του. Η μοναξιά των οδοιπόρων τους κάνει να φαντάζουν ελάχιστοι, θλιβερά ασήμαντοι. Οι συγκλονιστικές παρουσίες των Αβορίγινων, με πρώτο και καλύτερο τον πρωταγωνιστή Χάμιλτον Μόρις, προσδίδουν ακόμα μεγαλύτερη φυσικότητα στο φιλμ.
Ο 47χρονος δημιουργός φωτογραφίζει μία χώρα φυσικά και ηθικά άγονη, με θερμά τοπία που εξαντλούν τους περιπλανώμενους στο άπειρό της χαρακτήρες της ταινίας. Ακόμα και οι πιο θερμοί οπαδοί αυτού του ανθρωποκυνηγητού, μέσα σε σύντομα χρονικό διάστημα άσκοπης περιπλάνησης βρίσκονται διαλυμένοι και συντετριμμένοι από την υπεροχή της φύσης. Ίσως γιατί το μίσος που τους οδηγεί, κατά τον δημιουργό, έχει πολύ κοντά ποδάρια. Μπορεί να πορώσει, να φανατίσει, αλλά όχι να εμπνεύσει, να εμφυσήσει ανεξάντλητη ενέργεια σ’ έναν άνθρωπο προκειμένου να υπερβεί τις συνθήκες.
Με μία αφήγηση πότε πρόδρομη και πότε ανάδρομη, ο Θόρντον σχεδόν καταργεί την αίσθηση του χρόνου, διευρύνοντας τις χωροχρονικές διαστάσεις του έργου του. Γιατί αυτές άλλωστε είναι και οι αληθείς διαστάσεις τις καταπίεσης και της αδικίας: οικουμενικές και παντοτινές. Ο Σαμ σε αυτό τον αγώνα εναντίον των διωκτών του έχει σύμμαχο την ίδια τη γη, δηλαδή το κατεξοχήν προαιώνιο υπερβατικό στοιχείο. Αληθινός πρωταγωνιστής του φιλμ άλλωστε, που παρουσιάζεται πότε λυρικά και πότε απειλητικά, είναι ο τόπος. Μια χώρα που έχει την εξουσία να ματαιώνει κάθε ελπίδα, για πάσας φυλής και ιδεολογίας κάτοικό της. Οι ορίζοντες της είναι ταυτόχρονα δεμένοι για πάντα με το άπειρο και ασφυκτικοί για τους ανθρώπους, καταπιεστές και καταπιεζόμενους, καταπατητές και καταπατημένους.
Ο Αυστραλός δημιουργός επικεντρώνεται και σε δύο από τις σημαντικότερες ανθρώπινες εφευρέσεις που σκοπό έχουν, επί της αρχής τουλάχιστον, να επιτύχουν την εύθραυστη ισορροπία της οργανωμένης –μα πάντα εκτεθειμένης στο ανθρωπινό και μη θηρίο– κοινωνίας. Πρώτη όλων, η θρησκεία, που κατέχει κεφαλαιώδη σημασία στην ταινία. Οι θρησκευτικές εικόνες που κυριαρχούν, οι συνεχείς αναφορές στο Θείο και η παρουσία ενός εξαιρετικού χαρακτήρα, του εργοδότη (και όχι αφεντικού) του Σαμ, ο οποίος θρησκεύει με πάθος. Είναι αυτός λοιπόν που βλέπει το εσωτερικό του ηθικό οικοδόμημα, που έχει βασιστεί στο Χριστιανισμό, να κλυδωνίζεται σοβαρά, όχι τόσο από τις συμπεριφορές των αλλόδοξων, όσο των ομόδοξων. Λαμβάνοντας υπόψη την περίοπτη θέση που κατείχε η χριστιανοσύνη στις βιαιότατες ευρωπαϊκές αποικήσεις του νέου κόσμου, η τοποθέτηση ενός χαρακτήρα που υπηρετεί τα ιδεώδη της χριστιανοσύνης και γίνεται μάρτυρας τις αίσχιστης καταπάτησής τους είναι εξαιρετικά εύστοχη σε μια ταινία που συνολικά διαθέτει ένα αφηρημένα θεολογικό ύφος.
Έπειτα, το Δίκαιο. Η απεγνωσμένη προσπάθεια του ανθρώπου να εκφύγει του ζωικού βασιλείου, με στόχο να τον προστατέψει από τον εαυτό του. Κανόνες γενικής και αφηρημένης ισχύος, αλλά ειδικής και συγκεκριμένης εφαρμογής. Τα νομικά κείμενα σε μία κοινωνία σαν την εικονιζόμενη στην ταινία ελάχιστα διαφέρουν από ευχολόγια ευγενών δίχως κάποια δεσμευτικότητα. Όσο εξυπηρετούν αυτόν που κατέχει τη θέση ισχύος, ακολουθούνται. Όταν η σχέση αυτή ανατραπεί, ανατρέπονται και αυτά με τη σειρά τους. Αυτό το απλοϊκό σχήμα περιέχει ίσως τη σπουδαιότερη αντίφαση του ανθρώπου, που επιχειρεί να περιχαράξει τη συμπεριφορά του αλλά διαλύει τις κοινωνικές νόρμες που ο ίδιος δημιούργησε.
Με μία τρίτη πράξη που απογειώνει το φιλμ, ο Θόρντον καταφέρνει το κινηματογραφικά ακατόρθωτο: δίχως να εξωραΐσει στο ελάχιστο το ζοφερό κλίμα του μίσους και της ματαιότητας, βρίσκει τον τρόπο να αφήσει μια χαραμάδα φωτός. Και αυτή η χαραμάδα είναι το μέλλον, το οποίο θα έρθει σαρωτικά, θα γεννήσει νέες αντιλήψεις. Θα έχει τη δική του ευκαιρία να αρνηθεί την κληρονομιά του μίσους και θα δώσει τους δικούς του αγώνες. Και αν κάτι μπορεί να γεννήσει με ασφάλεια την ελπίδα, αυτό είναι η πίστη ότι η πορεία δεν είναι προδιαγεγραμμένη.
