Σκηνοθεσία: Αντριάν Σιτάρου
Παίζουν: Αντριάν Τιτιένι, Αλίνα Γκριγκόρε, Ρόμπι Ουρς
Διάρκεια: 89’
Μεταφρασμένος τίτλος: «Σονάτα σε κλειστό δωμάτιο»
Το ρουμάνικο σινεμά, εδώ και περίπου μία δεκαετία, ανέρχεται με σταθερά βήματα στην αφρόκρεμα του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, αποσπώντας δεκάδες διεθνείς διακρίσεις. Οι θεματικές που κυριαρχούν στην άνθιση αυτού του άτυπου «νέου ρουμάνικου κύματος» είναι πάνω-κάτω αυτές που θα ανέμενε κανείς από μία χώρα που γλείφει τις πληγές ενός πολύχρονου συλλογικού τραύματος. Τα θαμμένα μυστικά μίας κοινωνίας που τελούσε υπό φίμωση και καταστολή. Ο αναστοχασμός και η διαχείριση της μνήμης από τη μαύρη περίοδο του Τσαουσέσκου. H αμηχανία και η δυσκαμψία μπροστά σε μία εποχή που ανατέλλει όχι με ενθουσιασμό, αλλά με αβεβαιότητα και σκεπτικισμό. Οι χρόνιες παθογένειες κι εξαρτήσεις από ανασταλτικούς παράγοντες, όπως η πνιγηρή οικογενειακή εστία και η επιρροή της θρησκείας. Ο πόνος της αποκοπής του (κάθε) ομφάλιου λώρου, η αδυναμία συγκρότησης ταυτότητας, η αίσθηση ολικού αποπροσανατολισμού.
Ο Αντριάν Σιτάρου ανήκει, τρόπον τινά, στη δεύτερη γραμμή των διαπρεπών εκπροσώπων του σύγχρονου ρουμάνικου σινεμά, πίσω από την εμπροσθοφυλακή των Κριστιάν Μουντζίου, Κορνέλιου Πορουμπόιου, Κρίστι Πόιου και Κάλιν Πέτερ Νέτζερ. Και στη νέα του ταινία, πασχίζει ολίγον εκβιαστικά να στριμώξει και να μοστράρει στη βιτρίνα κάθε αρετή που «οφείλει» να επιδείξει η φουρνιά του. Στιλιζαρισμένος ρεαλισμός, αμείλικτα ηθικά διλήμματα, μυστικά που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα και τη δηλητηριάζουν. Η πραγματικότητα που συγκρούεται αλύπητα με κάθε ξύλινη ηθική αρχή, οεκτροχιασμός κάθε a priori βεβαιότητας.
Όπως δηλώνει ο πρωτότυπος τίτλος, αλλά και η αγγλική μετάφραση (Illegitimate), το σύμπαν της ταινίας του Σιτάρου είναι παράτυπο, απαγορευμένο, νόθο. Όπως διευκρινίζει η ελληνική μετάφραση (Σονάτα σε κλειστό δωμάτιο), η ένταση θα ξεσπάσει εντός ενός κλειστού κυκλώματος, σαν κονσέρτο από άβολους ήχους. Σαν νύχια πάνω σε μάρμαρο, σαν καρέκλες που σέρνονται στο πάτωμα, χωρίς να επιτρέπεται σε κανέναν να σηκωθεί από τη θέση του.
Μέσα από μία παρατεταμένη σκηνή καλπάζουσας ενδοοικογενειακής ανάφλεξης (που παραπέμπει στην Οικογενειακή γιορτή του Τόμας Βίντερμπεργκ), το πρώτο μυστικό αποκαλύπτεται, η πρώτη πίστα στριφνών διλημμάτων και επώδυνων ηθικών κρίσεων έρχεται στο φως. Κι ενώ είμαστε διατεθειμένοι να προσπεράσουμε τον κάπως απότομο τρόπο, την κάπως προκάτ έκρηξη, τους κρίκους που λείπουν από τη δραματουργική αλυσίδα, βρισκόμαστε ευθύς αμέσως αντιμέτωποι με μία δεύτερη βόμβα, η οποία εκρήγνυται προτού καλά καλά σιγήσει ο ήχος της πρώτης. Με τα οδυνηρά ερωτήματα να κουτρουβαλούν άτακτα προς ολοένα πιο «απαγορευμένες» καταστάσεις, προς ολοένα και πιο ταμπού συνθήκες. Καθ’ οδόν προς μία κάπως προδιαγεγραμμένη τελική σύγκρουση που ενοποιεί τις δύο αρχικές εκρήξεις.
Ο Σιτάρου, ενώ αποζητά εμμονικά αυτή την περιβόητη αυθεντικότητα, αμελεί να χτίσει τον συναισθηματικό κόσμο της ιστορίας του και παραβλέπει το αληθινό ξεψάχνισμα τόσο των ηρώων του όσο και των ασφυκτικών συγκυριών στις οποίες αυτοί βυθίζονται. Τα ερωτήματα που θέτει -και για τα οποία πασχίζει να μας καταδείξει ότι δεν είναι εφικτό να απαντηθούν με μονολεκτική σαφήνεια- δεν πείθουν, δεν στέκονται αυτούσια κι αυτάρκη. Αντί να πηγάζουν αυθόρμητα από τα δρώμενα, τα υπονοούμενα, τα λεχθέντα και τα περιρρέοντα, εμφανίζονται ως δια μαγείας σε προφανή θέση, σαν φωτεινές επιγραφές διακοσμημένες με σκοτεινή επίστρωση. Ο τόσο επίμονος ζήλος να στηθούν οι ηθικές παγίδες κι ενέδρες στην πορεία των ηρώων ξεχαρβαλώνει την ίδια τη διαδρομή, προτού καλά καλά αυτή ξεκινήσει.
Κατόπιν όλων αυτών, ακόμη και το ότι ο Σιτάρου όντως αποφεύγει να κουνήσει το δάχτυλο διδακτικά μοιάζει εξίσου κατασκευασμένο με τις καταστάσεις που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν αυτό τον διδακτισμό. Ωσότου φτάσουμε σε ένα προβοκατόρικο φινάλε, που δεν μπορεί να ορθώσει ανάστημα, όποια χροιά κι αν επιλέξουμε να του αποδώσουμε. Είτε ονειρικό είτε ειρωνικό, το μόνο σίγουρο είναι ότι μοιάζει αψυχολόγητο και εύθραυστο.
