Σκηνοθεσία: Πάμπλο Τραπέρο
Παίζουν: Γκιγιέρμο Φρανσέλα, Πίτερ Λαντσάνι
Διάρκεια: 108’
Μεταφρασμένος τίτλος: “Η Φαμίλια”
Αργεντινή, 1983. Η χώρα τιμά τους «μάρτυρες» πεσόντες του παντελώς ανούσιου πολέμου στα νησιά Φόκλαντς. Η χώρα προσπαθεί μπουσουλώντας να σταθεί στα πόδια της, μετά τη στυγνή χούντα (1976-1981) του Χόρχε Ραφαέλ Βιδέλα. Η χώρα πασχίζει να ξορκίσει τις μνήμες των 30.000 ανεπίσημα «εξαφανισμένων», των στρατόπεδων συγκέντρωσης, των βασανιστηρίων, των αρπαγών εκατοντάδων νεογέννητων μωρών και της δια της βίας «υιοθεσίας» τους. Η χώρα, υπεράνω όλων, παλεύει να αποτινάξει ένα σκοτεινό πέπλο από πάνω της.
Να ξεφορτωθεί τη νοσηρότητα του σκότους, της θεσμοθετημένης βίας, της εξαπλωμένης αποκτήνωσης, της ομόφωνης απάθειας μπροστά στις ατελείωτες φρικαλεότητες. Εν τέλει, μάχεται όντως η χώρα για όλα τα παραπάνω ή απλώς αφήνει τον χρόνο, όχι να γιατρέψει, αλλά να απλώσει λυτρωτικά τη λήθη πάνω από όλες αυτές τις ανοιχτές πληγές; Κατά βάθος, αυτό περίπου αναρωτιέται ο Πάμπλο Τραπέρο.
H Φαμίλια του είναι ανατριχιαστική, ακριβώς επειδή δεν έχει γαμψά νύχια, κοφτερά δόντια και πύρινες γλώσσες. Είναι μία οικογένεια που τρώει όλη μαζί στο τραπέζι το καλομαγειρεμένο φαγητό της νοικοκυράς μαμάς. Που αράζει μετά το δείπνο μπροστά στην τηλεόραση. Που καμαρώνει τον επιτυχημένο αθλητή γιο της. Που έχει μάθει στα παιδιά της να κάνουν επιμελώς τα μαθήματά τους και να ζητούν τη βοήθεια του μπαμπά στις δύσκολες ασκήσεις των μαθηματικών. Που πλένει και καθαρίζει σε καθημερινή βάση το προαύλιο του σπιτιού της. Που κάνει πως δεν ακούει τις πνιχτές κραυγές και τα φιμωμένα ουρλιαχτά από το υπόγειο. Που αφήνει τον καιρό να περνά, υποταγμένη στην αναγκαιότητα αυτού που πρέπει να γίνει και στη φυσική ροή αυτού που πάντα γινόταν.
Αυτή η Φαμίλια έχει, ως αναμένετο, και τον pater της. Τον αδιαφιλονίκητο Αρχηγό και Ηγέτη της. Αυτόν που αποφασίζει για την πορεία της και χαράζει τις δράσεις της. Αυτόν στον οποίο υπακούν άπαντες τυφλά και άνευ όρων. Η αληθινή ιστορία του Αρκιμίντες Πούτσιο και της οικογένειάς του είναι κάτι πολύ βαθύτερο από κάποια πρωτοσέλιδα με πηχυαίους τίτλους που (υποτίθεται ότι) συντάραξαν την Αργεντινή. Ο Πούτσιο υπήρξε ένας κατ’ επάγγελμα βασανιστής, ανακριτής και εκβιαστής της στρατιωτικής Χούντας, με το πέρας της οποία νιώθει σαν ψάρι έξω από το νερό. Σαν ένας ευυπόληπτος και σωστός επαγγελματίας, που ξάφνου τίθεται στο περιθώριο.
Και αποφασίζει, σχεδόν εν είδει ενστίκτου επιβίωσης, να συνεχίσει τις δραστηριότητές του, οι οποίες θα απλώς θα εντάσσονται σε ολίγον διαφορετικό πλαίσιο. Περισσότερο ιδιωτικό και λιγότερο κρατικό, περισσότερες ιδιοτελές και λιγότερο στην υπηρεσία ενός απολυταρχικού καθεστώτος. Ο Γκιγιέρμο Φρανσέλα, που υποδύεται τον Πούτσιο, εκπέμπει τον τρόμο, όχι τόσο με αυτά που διαπράττει όσο με την παγωμένη ευκολία με την οποία τα αποδέχεται και τα δικαιολογεί. Και ενσαρκώνει στην εντέλεια τον ιδανικό βασανιστή: όχι, δηλαδή, αυτόν που παρασύρεται σαδιστικά απέναντι στα θύματά του, αλλά αυτόν που ολότελα ρομποτικά εκτελεί απλώς αυτό που πρέπει να γίνει.
Οποιοδήποτε απολυταρχικό καθεστώς καταλύεται στα χαρτιά ενδέχεται να επιβιώνει μέσα από τους ανθρώπους και την κοινωνία, μας λέει ο Τραπέρο. Μέσα από τις βαθιά ριζωμένες νοσηρές νοοτροπίες. Μέσα από την πλήρη υποταγή στον φόβο, όπως μαρτυρούν οι μονίμως αδειανοί δρόμοι τις στιγμές των απαγωγών. Μέσα από τη διατήρηση των ίδιων δομών και διαρθρώσεων σε όλο το οικοδόμημα ισχύος, το οποίο απλώς φόρεσε τα ρούχα του αλλιώς, περιμένοντας να καταλαγιάσουν τα πνεύματα και να αποσυρθεί σε καθεστώς πλήρους ατιμωρησίας. Μέσα από τη γενικευμένη ευφορία, που υποκρύπτει στα κατάβαθά της μία ακόμη πιο γενικευμένη υποκρισία. Μέσα από τη σχεδόν αβίαστη αντίδραση των φταιχτών, όπως της οικογένειας Πούτσιο, που αρνούνται πεισματικά να δηλώσουν ένοχοι. Μέσα από την υποστήριξη ενός περίγυρου, που αρνείται να δει τον ελέφαντα στο δωμάτιο.
Η Φαμίλια κατορθώνει να μιλήσει για πολλά, αρθρώνοντας λιγοστές λέξεις. Και θα κατόρθωνε να βροντοφωνάξει με μόνο όπλο της τους ψιθύρους, αν ξεπερνούσε τα προβλήματα τέμπο, χαρακτηρολογίας και αφηγηματικής ρότας. Αν ξεφορτωνόταν μπόλικα από τα αχρείαστα μπρος – πίσω στον χρόνο. Αν έβρισκε πιο πετυχημένους τρόπους να αραιώσει και να αποφορτίσει το πυκνό της μοτίβο. Αν έπλαθε με περισσότερη λεπτομέρεια και συνοχή την ειδεχθή νωχελικότητα των υπόλοιπων μελών της οικογένειας. Αν καταπιανόταν με πιο καθαρό μυαλό με τον κομβικό ρόλο του γιου του Αρκιμίντες, Αλεχάντρο. Αν έμπαινε στον κόπο να επεξεργαστεί λίγο περισσότερο την περσόνα που σκύβει εν τέλει περισσότερο απ’ όλους το κεφάλι, ακριβώς επειδή πλανάται ότι έχει ορθώσει ανάστημα.
