Σκηνοθεσία: Ντέιβιντ Ρόμπερτ Μίτσελ
Παίζουν: Μάικα Μονρόε, Κάιρ Τζιλκράιστ, Ολίβια Λουκάρντι
Διάρκεια: 100′
Μεταφρασμένος τίτλος: “Σε Ακολουθεί”
Το It Follows πηγαίνει τη λογική του τυπικού horror ένα βήμα παραπέρα. Από το κλασικό αριστούργημα του Carpenter, το αξεπέραστο Halloween, η σημειολογία των slasher ταινιών (με τον απέθαντο μπαμπούλα που ξεπαστρεύει εφήβους κατά κύριο λόγο), αφορά το Σεξ και τον Θάνατο. Η θεωρία πίσω απ’ το μακελειό είναι αμετάκλητα αντιδραστική. Στο πρόσωπο (ή, καλύτερα, τη μάσκα) του φονιά, μια ολόκληρη πουριτανική κοινωνία αυστηρών πατεράδων και νευρωτικών μανάδων, εκδικείται τη νεολαία για την ελευθεριότητα της να χαίρεται τη γενετήσια ορμή, χωρίς περιορισμούς κι έξω απ’ τα καθορισμένα νομικά (μέσω του θεσμού του γάμου) πλαίσια. Η άψυχη μορφή κερένιας κούκλας του «τιμωρού» επιτρέπει υποσυνείδητες ταυτίσεις. Δεν πρόκειται για κάποιο συγκεκριμένο άτομο αλλά για μια ενσαρκωμένη συντηρητική ιδέα που φτάνει στα όρια του μίσους της, σκοτώνοντας. Τίποτα το συνταρακτικό, λοιπόν, στο γεγονός ότι το τερέν των ανθρωποθυσιών είναι τα αμερικάνικα προάστια, το λίκνο της ενδοχώρας.
Εισάγοντας τη μεταφυσική της Παλαιάς Διαθήκης και του αιμοδιψούς θεού της, απ’ την κερκόπορτα των εύρωστων κοινωνικών στρωμάτων, το slasher επιχαίρει για τους αταβισμούς που λυμαίνονται την ψυχή του πολιτισμού. Στον πυρήνα της εκδικητική και ανθρωποφάγα, η μοντέρνα κοινωνία έχει ανάγκη τα ανυποψίαστα θύματά της. Για την ραγδαία της αποσεξουαλικοποίηση μέσα απ’ τους μηχανισμούς επιβολής της νόρμας, η πρόωρα γερασμένη «παλιά φρουρά» των ενηλίκων, ξεσπά τα απωθημένα της πάνω στους εφήβους. Δεν τους επιτρέπει να απολαμβάνουν τη σαρκική ανθοφορία, ταυτίζει την ηδονή τους με κάποιο είδος ύβρης και ξαποστέλνει, στο κατόπι τους, δαίμονες και φρικιά. Οι νεαροί γεύονται τον «απαγορευμένο καρπό» και παρευθύς οδηγούνται στη λαιμητόμο. Σ’ αυτό το είδος horror τιμάται απροκάλυπτα μια θανατολάγνα θρησκοληψία, χριστιανικής υφής. Η σάρκα, πάνω στην ακμή της, καταποντίζεται. Κι η φετιχιστική προσήλωση της εικόνας στις διατρήσεις των σωμάτων με αιχμηρά αντικείμενα, μια φαντασιακή διαστρέβλωση της συνουσίας οσμίζεται.
Ο David Robert Mitchell, ολοφάνερα λάτρης του καρπεντερικού σινεμά, την προβληματική αυτή την οδηγεί στα άκρα και την αντιστρέφει. Αν το Σεξ ταυτίζεται με το Θάνατο, λέει, δεν είναι εξαιτίας κάποιου οργιαστικού ξεπεράσματος των ορίων που πρέπει να αναχαιτιστεί με τη λεπίδα, αλλά γιατί η εκστατική πράξη που μας γεννά, μετατρέποντάς μας σε υπάρξεις, προεξοφλεί τον επερχόμενο θάνατο μας. Με λίγα λόγια, είμαστε ζωντανοί, ακριβώς γιατί θα πεθάνουμε. Το ένα συνεπάγεται το άλλο. Αντί λοιπόν να βάλει τους εφήβους του να καταδιώκονται από κάποιον απρόσωπο μακελάρη μετά το σεξ, τους θέλει απλώς να ακολουθούνται από…κάτι, από κάποιον, αργά αργά, σταθερά, μέχρι το τέλος. Τον ονομάζουν «σεξουαλικά μεταδιδόμενο δαίμονα» αλλά, στην πραγματικότητα, πρόκειται για την ίδια την ημερομηνία λήξης τους, που πρόσκαιρα προσωποποιείται. Από ποιόν προσωποποιείται είναι το μεγάλο θέμα.
(Spoiler alert: όσοι δεν έχουν δει την ταινία, καλύτερα να παρακάμψουν την επόμενη παράγραφο και να πάνε κατευθείαν στην τελευταία)
Δεν χρειάζεται κάποιο τέρας να ενσαρκώσει το μένος των ενηλίκων εδώ. Οι ίδιοι οι ενήλικες είναι οι φονιάδες, όπως μας αποκαλύπτεται στο συγκλονιστικό φινάλε. Κάθε έφηβος σκοτώνεται απ’ τον γεννήτορα του, όταν ο «δαίμονας» θα πλησιάσει αρκετά, μπορούμε να το δούμε. Είναι οι γονείς που σκοτώνουν τα παιδιά τους, εξαιτίας του αρχετυπικού γεγονότος ότι τα γέννησαν! Αν λοιπόν η ηδονή συνεπάγεται την ενοχή, αυτό δεν οφείλεται σε κάποια πουριτανική αρχή αλλά στην ίδια τη φτιαξιά μας, μας συγκροτεί η επιθυμία, αυτή αποφασίζει για τη ζωή και τον θάνατο που της είναι εγγενής («η ηδονή που μας γεννά και παίζει το χαρτί μας, χωρίς τη θέλησή μας» όπως λέει κι ο στίχος του Θανάση Παπακωνσταντίνου στον Διάφανο). Φιλοσοφία ακραία πεσιμιστική, ασκητική σχεδόν στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη ματαιότητα του περάσματος απ’ τον κόσμο.
Αισθητικά μαγευτικό (θυμίζει περισσότερο art-film και λιγότερο horror) και με μια λυρική ατμοσφαιρικότητα στην εκτύλιξη που το ανεβάζει πολλά επίπεδα πάνω απ’ τον μέσο όρο των ταινιών του φανταστικού, το It Follows είναι ένα σπουδαίο φιλμικό ποίημα τονικότητας και ονειρικού ρυθμού που υπερβαίνει το είδος του. Ήδη μέσα στις μεγάλες ταινίες της δεκαετίας που διανύουμε, λειτουργεί και ως απάντηση στην ψυχοπαθολογία της τυπικής ταινίας τρόμου, απαγκιστρώνοντας τον φόβο απ’ τις κοινωνικές ή πολιτικές του διαστάσεις, για να τον εγκαταστήσει ξανά στην αυθεντική, οντολογική περιοχή του. Και να ελπίσει μια λύτρωση, οριοθετημένη στη συνύπαρξη και την απελευθερωτική επέμβαση του άλλου μέσα στο κλειστό κύκλωμα του χαϊντεγγεριανού Sein-Zum-Tode (είναι-προς-θάνατον). Τον μελλοθάνατο, άλλωστε, μόνο ένας άλλος μελλοθάνατος μπορεί να τον καταλάβει, όχι καμιά αφηρημένη αόρατη δύναμη (μια υπέροχα αθεϊστική δήλωση του φιλμ). Κι αν όχι, τουλάχιστον να τον αγαπήσει.
