Σκηνοθεσία: Σαλβαδόρ Σιμό
Διάρκεια: 77′
Αν η Ακαδημία είχε τα κότσια και λειτουργούσε αδέσμευτα, με αμιγώς καλλιτεχνικά κριτήρια και ίσως και λιγάκι τολμηρά, τότε το συγκλονιστικό αυτό ισπανικό animation, που κινείται σε τελείως διαφορετικά μονοπάτια από αυτά της Disney και της DreamWorks, θα ήταν το ακλόνητο φαβορί για το Όσκαρ Κινουμένων Σχεδίων στην τελετή του Φλεβάρη. Δυστυχώς, οι ελπίδες του δεν μοιάζουν πολλές, πιθανότατα για όλους τους παραπάνω λόγους, όπως και να έχει πάντως, έχουμε να κάνουμε με μία ταινία που χρησιμοποιεί την τεχνική της εμψύχωσης ως πρόσχημα για να ξεδιπλώσει μια συνταρακτική ιστορία που συνδυάζει το φως της δημιουργίας με το έρεβος που σκορπίζουν οι προσωπικοί δαίμονες. Και ενώνει εις σάρκα μία το σινεμά, την ανθρώπινη ψυχή, την υποκειμενική ροή του χρόνου, την πολιτική και ιστορική συγκυρία.
Το Buñuel in the Labyrinth of the Turtles αναλαμβάνει να μας ταξιδεύει στα πρώιμα χρόνια της νιότης του διάσημου Ισπανού σκηνοθέτη, όταν οι συγκυρίες και η μοίρα τον φέρνουν στο απομονωμένο χωριό Λας Ούρδες, όπου και συνθέτει ένα sui generis ψευδό-ντοκιμαντέρ (το ημίωρο Γη χωρίς ψωμί του 1933), το οποίο συνταιριάζει στοιχεία νεορεαλισμού, τον σχεδόν έμφυτο σουρεαλισμό του Μπουνιουέλ, αλλά και μια ρεαλιστική ματιά τεκμηρίωσης, αποτυπώνοντας τον πόνο, την εξαθλίωση και την εγκατάλειψη ενός χωριού και των ανθρώπων του, οι οποίοι ζουν στην κυριολεξία έξω από τον χάρτη, εγκαταλελειμμένοι από Θεό και ανθρώπους.
Το ντοκιμαντέρ του Μπουνιουέλ προβλήθηκε σε ένα αποσβολωμένο κοινό, το οποίο δεν μπορούσε να πιστέψει τις σκληρές εικόνες που αντίκριζε (κατσίκια που γκρεμοτσακίζονταν, κουφάρια ζώων που σάπιζαν, παιδιά με νοητική στέρηση ως απόρροια αιμομιξίας). Το θέμα του ντοκιμαντέρ (μεγάλη περιπέτεια το πώς γυρίστηκε, σχεδόν μια απόδειξη της εγγενώς τυχοδιωκτικής φύσης του σινεμά) κατά κάποιο παράδοξο τρόπο θαρρείς «κουμπώνει» με την καταβαραθρωμένη ψυχολογική κατάσταση του Μπουνιουέλ εκείνη την περίοδο (σκάνδαλο με την Εποχή του Χρυσού, τσούγκρισμα με τον Νταλί, αβάσταχτη οικονομική δυσπραγία, δυσοίωνες συνθήκες εργασίας και δημιουργίας).
Η υπέροχα επιλεγμένη μουσική επένδυση δια χειρός Αρτούρο Καρδελούς, η υποκειμενικότητα στη λήψη, οι μεστοί διάλογοι αλλά και οι ονειρώδεις σκηνές που λειτουργούν ως κλείσιμο ματιού και φόρος τιμής στο τιμώμενο πρόσωπο ενώνουν τα κομμάτια ενός συνταρακτικού παζλ που χάνεται μέσα στα βάθη του μύθου του ίδιου του σινεμά, αποπνέοντας μια αίσθηση μακρινής κι ακαθόριστης νοσταλγίας. Παράλληλα, ο σκηνοθέτης Σαλβαδόρ Σιμό αναζητά τις αντανακλάσεις της κινηματογραφικής ιδιοφυίας στο καλλιτεχνικός (και όχι μόνο) παρόν και ξεψαχνίζει μεθοδικά τις ασυνείδητες φοβίες, τους κρυφούς πόθους και τις αφανέρωτες επιθυμίες που ο καθένας από εμάς (ακόμη κι αν δεν διαθέτει τη δύναμη ή τη βούληση να το παραδεχτεί) κρύβει μέσα του.
Η φινιρισμένη αισθητική της ταινίας δεν μεταδίδει ποτέ την αίσθηση ενός ψυχαναγκαστικού και αφελούς εξωραϊσμού, την ίδια στιγμή που τα ερωτήματα προκύπτουν αβίαστα, στιβαρά και αμείλικτα. Η τέχνη διαπλέκεται αρμονικά, αλλά και φουρτουνιασμένα, με τη ζωή, η πραγματικότητα αποτυπώνεται αλλά και κινηματογραφείται, παραμένει αναλλοίωτη αλλά μεταμορφώνεται κιόλας, σε μια διαδικασία δίχως τέλος ή γυρισμό που εγείρει αναπάντητα (από τη φύση τους) ηθικά ερωτήματα.
Και κάπου εκεί γύρω, κόβουν βόλτες ο θάνατος και ο χρόνος, με τον δεύτερο να μην είναι αρκετός και το σκοτάδι του δεύτερου να λειτουργεί ως καμπανάκι αφύπνισης μιας οργιαστικής (όπως φάνηκε από τη μετέπειτα διαδρομή του Μπουνιουέλ) ευρηματικότητας και εργατικότητας. Ένας μεγάλος σκηνοθέτης που βρήκε τελικά τον μίτο της έμπνευσης επιλέγοντας να χαθεί στον λαβύρινθο της ίδιας της ψυχής του.
