Σκηνοθεσία: Ασγκάρ Φαραντί
Παίζουν: Μπερενίς Μπεζό, Ταχάρ Ραχίμ, Αλί Μοσαφά
Διάρκεια: 130’
Μεταφρασμένος τίτλος: “Το παρελθόν”
Έτος παραγωγής: 2013
Ο 44 χρονος Ιρανός σκηνοθέτης Ασγκάρ Φαραντί ανήκει πλέον στην παγκόσμια ελίτ των κινηματογραφικών δημιουργών. Επιστέγασμα της μέχρι τώρα πορείας του το αριστουργηματικό Ένας χωρισμός (2011), η οποία σάρωσε όσα βραβεία βρέθηκαν στο διάβα της (Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και Χρυσή Άρκτος μεταξύ άλλων). Στη αμέσως επόμενη ταινία του, για δεύτερη συνεχή φορά ένας χωρισμός κυριαρχεί στην πλοκή. Η διαφορά έγκειται στο ότι αυτός ο χωρισμός είναι ήδη τελεσμένος και απομένει μονάχα η τυπική του επικύρωση.
Η υπογραφή των χαρτιών του διαζυγίου είναι η φαινομενική αφορμή για την επιστροφή του Ιρανού Αχμάντ στη Γαλλία, τέσσερα χρόνια αφότου εγκατέλειψε τη Μαρί και τις δύο κόρες της από προηγούμενή της σχέση. Η αληθινή, όμως, αιτία που δρομολόγησε την επιστροφή του είναι πολύ πιο σύνθετη και βαθιά. Μια επιστροφή που θα λειτουργήσει ως το φυτίλι που θα πυροδοτήσει πολλές παράλληλες εκρήξεις.
Ο Αχμάντ θα γυρίσει, λοιπόν, και θα δράσει ως ένα φιλικό φάντασμα από το παρελθόν. Ως ένας καταλύτης που θα ενεργοποιήσει ξανά μια πλειάδα ανθρώπων που δείχνουν να έχουν βαλτώσει. Θα αποδεχτεί σχεδόν αδιαμαρτύρητα τις ευθύνες που ξαφνικά θα τον βαρύνουν Θα προσπαθήσει με ψυχραιμία, αλλά και αποφασιστικότητα, να ωθήσει τους πάντες να ξεστομίσουν όλα όσα φοβούνται να παραδεχτούν. Πιθανότατα, είναι ένας τρόπος να ξορκίσει τις τύψεις που νιώθει μετά τη φυγή του. Να σβήσει το στίγμα «αυτού που εγκαταλείπει» και να γίνει «αυτός που μένει και συμπαραστέκεται». Ο Αλί Μοσαφά υποδύεται τον χαρακτήρα του ακριβώς όπως πρέπει. Με νηφαλιότητα και πραότητα, αλλά και με μία μόνιμη θλίψη στα μάτια και στη φωνή.
Όλοι οι χαρακτήρες της ταινίας είναι βουτηγμένοι σε μία αντίφαση. Φωνάζουν πως θέλουν να προχωρήσουν μπροστά, αλλά είναι οικειοθελώς αγκιστρωμένοι στο παρελθόν. Όπως ακριβώς το σπίτι, όπου θα βρεθούν με ένα παράδοξο τρόπο να συγκατοικούν. Ένα σπίτι που δείχνει ότι προσπαθεί με μανία να βαφτεί, αλλά ποτέ δεν βάφεται. Μια η μπογιά πέφτει και χύνεται, μια τα μάτια του μπογιατζή τσούζουν, μια κάποιος τοίχος ξεχνιέται, μια το βάψιμο μένει στη μέση.
Μια βουτιά, λοιπόν, στο παρελθόν, όπως μας παραδέχεται κι ο τίτλος, γιατί χωρίς αυτή δεν πρόκειται να υπάρξει παρόν. Ενοχές, λάθη, τραύματα, αναμνήσεις, απορίες, μικρές εκδικήσεις, απωθημένα. Τι ακριβώς έγινε, πότε έγινε, με ποιον τρόπο έγινε, γιατί έγινε έτσι κι όχι αλλιώς, τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά; Ερωτήματα που θα κληθούν να απαντηθούν ένα προς ένα. Σε ένα πεδίο γεγονότων, σκέψεων και αισθημάτων που θα αποκτά ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις.
Η αρχική σκηνή, ένα μικρό διαμάντι από μόνη της. Δύο άνθρωποι που είναι οικείοι αλλά ταυτόχρονα απομακρυσμένοι. Μία συνεννόηση βουβή, ενστικτώδης και αυθόρμητη, μπλοκαρισμένη όμως από μία γυάλινη επιφάνεια. Εγγύτητα και απόσταση μαζί, πιασμένες χέρι με χέρι. Ο Φαραντί δεν αφήνει τίποτα στην τύχη και χτίζει τον πολύπλοκο κόσμο του στην ουσία με πάναπλα υλικά. Χάρη σε καίριες λεπτομέρειες. Με τις κινήσεις και τη διάταξη στον χώρο.
Με προσεγμένα βλέμματα και μελετημένα λόγια. Ο Φαραντί ξεψαχνίζει τους χαρακτήρες τους. Αποκαλύπτει τα κίνητρά τους και βυθομετρά τη στεναχώρια τους. Το παρόν του καθενός είναι άρρηκτα δεμένο με το παρελθόν του, έστω και με τρόπους πλάγιους και αθέατους. Άπαντες έχουν κάτι να κρύψουν, κάτι να φανερώσουν, κάτι για το οποίο μετανιώνουν, κάτι που θέλουν (ή και όχι…) να ξεχάσουν.
Ο Φαραντί, όπως έχει δείξει σχεδόν σε όλες τις προηγούμενες ταινίες του (που είναι μία προς μία άξιες θέασης), από το Πυροτεχνήματα την Τετάρτη (2006) και το “αντονιονικό” Τι απέγινε η Έλι; (2009) ώς το Ένας χωρισμός (2011) που προαναφέραμε, ότι γνωρίζει πώς να χειρίζεται ένα μωσαϊκό χαρακτήρων, διατηρώντας μία εκπληκτική αίσθηση ισορροπίας.
Στο Παρελθόν χειρίζεται και πάλι σαν ακριβολόγος χειρουργός τις συγκρούσεις και τα ανείπωτα, αλλά ίσως στριμώχνει κάπως υπερβολικά προσωπεία στον βασικό γυναικείο χαρακτήρα, τον οποίο υποδύεται η Μπερενίς Μπεζό. Μοναδική ένσταση σε μία κατά τα λοιπά προσεγμένη πραγματεία για το ανθρώπινο βάδισμα, που έχει τα πόδια να τραβούν προς τα μπρος αλλά το κεφάλι να λοξοκοιτά προς τα πίσω.
