Σκηνοθεσία: Ασγκάρ Φαραντί
Παίζουν: Σαχάμπ Χοσεϊνί, Λεϊλά Χατάμι, Πέιμαν Μοααντί, Σαρίνα Φαραντί, Σαρέχ Μπαγιάτ.
Διάρκεια: 123’
Μεταφρασμένος τίτλος: «Ένας χωρισμός»
Έτος παραγωγής: 2011
Όπως μας πληροφορεί ο τίτλος, ο Ναντέρ και η Σιμίν χωρίζουν. Εκ πρώτης όψεως, λοιπόν, βρισκόμαστε προ τετελεσμένων γεγονότων. H Σιμίν αποχωρεί από το σπίτι βιαστική και εκνευρισμένη, φαινομενικά αδιάφορη για τα πάντα, ακόμη και για την έφηβη κόρη της. Η άτεγκτη στάση της, όμως, κατά βάθος υπονοοεί πως όλο το ζουμί της ιστορίας έχει μαζευτεί στις αθέατες γωνίες, εκεί που η σκόνη μαζεύεται και πνίγει τις ανθρώπινες σχέσεις. Ένας χωρισμός, λοιπόν, μία βίαιη συναισθηματική μεταβολή, που δεν είναι όμως αποτέλεσμα ξεφτισμένου έρωτα, ασυμφωνίας χαρακτήρων ή προδοσίας. Οι λόγοι αυτού του χωρισμού είναι βαθύτεροι και εξαιρετικά πολυσύνθετοι.
Στο Nader and Simin, A Separation (2011) του Άσγκαρ Φαραντί, ο χωρισμός, ως σεναριακό εύρημα, είναι επιφορτισμένος με ρόλο αντίστοιχο με τη μυστηριώδη εξαφάνιση στο Τι απέγινε η Έλι; (2009). Ένα βραδυφλεγές φυτίλι που απελευθερώνει μια σειρά από -ποτέ ανεξέλεγκτες, αλλά και ποτέ υπό πλήρη έλεγχο- εκρήξεις. Τα κρίσιμα γεγονότα περνούν από τα μάτια μας φευγαλέα και ανεπαίσθητα ή ακόμη και καθόλου, αναγκάζοντάς μας να ανατρέχουμε σε αυτά σε δεύτερο και τρίτο χρόνο, προσπαθώντας να ξετυλίξουμε το κουβάρι και να φτάσουμε στον πυρήνα της αλήθειας. Μόνο και μόνο για να ανακαλύψουμε πως είναι αδύνατον να βρεθεί μια ετυμηγορία ανόθευτη από αμφιβολίες.
Ο Ιρανός σκηνοθέτης, στην ταινία που του απέφερε το πρώτο από τα δύο Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας που κοσμούν το παλμαρέ του, στήνει μία περίτεχνη παρτίδα σκάκι, όπου η ενοχή, η τιμή, ο σαρκοβόρος ανταγωνισμός, η άδολη αγάπη, η απόδοση δικαιοσύνης και τα περίτεχνα μικρά ψέματα της συγκάλυψης, συνεχώς διαβάζουν ο ένας τις κινήσεις του άλλου. Όλοι οι ήρωες ψεύδονται από λίγο και σε σταθερές δόσεις, αλλά ταυτόχρονα (νιώθουν πως) έχουν την αλήθεια με το μέρος τους.
Κανείς δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του εκ πρώτης όψεως, αλλά τελικά άπαντες έχουν τις αμφιβολίες τους και αναπλάθουν ξανά και ξανά τα γεγονότα για να δουν μήπως έχουν φταίξει κάπου άθελά τους. Όλοι οι χαρακτήρες μπλέκονται σε επίμονους καβγάδες και ψυχοφθόρες αντιπαραθέσεις, σε κάποια στιγμή όμως δείχνουν πρόθυμοι και να συμβιβαστούν. Η τελική αλήθεια, λοιπόν, ξεπροβάλλει σταδιακά. Κι όπως αποδεικνύεται, δεν είναι μία και μοναδική, αλλά φτιάχνεται λίγο λίγο από τα κομμάτια της αλήθειας του καθενός.
Πέρα όμως από τη δεισδυτική ψυχογράφηση των χαρακτήρων, ο Φαραντί χτίζει, σπιθαμή προς σπιθαμή, ένα καθρέφτη με πολλαπλές όψεις, καθώς το βασικό μωσαϊκό των έξι βασικών ηρώων καταλήγει να απεικονίζει όλα τα τραύματα της ιρανικής κοινωνίας με τρόπο πλάγιο και υπαινικτικό. Μιας κοινωνίας δυσκίνητης και σε ύπνωση, όπως ο πατέρας του Ναντέρ. Γεμάτης εσωτερικές αντιφάσεις, όπως ο Ναντέρ. Κουρασμένης, απαισιόδοξης, με το βλέμμα της καρδιάς στραμμένο στη φυγή προς το εξωτερικό, όπως η Σιμίν. Εγκλωβισμένης και απορημένης για το πώς έφτασε ώς εδώ, όπως η κόρη του Ναντέρ και της Σιμίν. Δέσμιας παρωχημένων αντιλήψεων και ενός συνεχούς ανομολόγητου φόβου, όπως η γυναίκα που χάνει το παιδί της. Με εσωτερικό θυμό και οργή, όπως ο σύζυγός της.
Ο Φαραντί εικονογραφεί ένα σύμπαν όπου η απονομή δικαιοσύνης παίρνει διαστάσεις καρικατούρας, σε μια σχεδόν θεσμική επικύρωση της σύγχυσης μιας κοινωνίας, όπου το δίκιο και το άδικο είναι έννοιες ρευστές και επιπόλαιες. Επιπλόν, ο Φαραντί περιδιαβαίνει, πάντα σε χαμηλή φωτιά, τις αγεφύρωτες ανισότηττες, τις δυσκολίες που συναντά κάθε υπόνοια προόδου, τα εμπόδια στα οποία συντρίβεται κάθε απόπειρα αλλαγής νοοτροπίας. Ακόμη κι έτσι όμως, και παρά το κλίμα αδυναμίας συνεννόησης στο οποίο μας έχει βυθίσει, αυτός ο Χωρισμός αφήνει τελικά μια ηλιαχτίδα ελπίδας, μέσα από την έξοχη σκηνή του φινάλε. Τα τείχη εξακολουθούν να ορθώνονται και να χωρίζουν, παρόλο που η απόσταση είναι μηδαμινή. Η πόρτα, όμως, είναι ακόμη ανοιχτή…
