Σκηνοθεσία: Φατίχ Ακίν
Παίζουν: Νταϊάν Κρούγκερ
Διάρκεια: 106
Μεταφρασμένος τίτλος: “Μαζί ή τίποτα”
Ένα ζευγάρι αντισυμβατικό, που γιορτάζει τη γαμήλια ένωσή του μέσα στις φυλακές. Ένας μεταμελημένος πρώην έμπορος ναρκωτικών και μια γυναίκα, η οποία σε πρώτο επίπεδο και με τη συμβατική έννοια του όρου, δεν διαθέτει υψηλές φιλοδοξίες, αρκούμενη στα λίγα και καλά. Σε δεύτερη ανάγνωση, όμως, εύκολα ανιχνεύει κανείς πόσο ευλαβικά στοχοπροσηλωμένη είναι σε μία αποστολή ιερή: να στηρίζει ουσιωδώς, αλλά χωρίς καμία υποτέλεια, τον σύντροφό της, να μεγαλώνει ένα παιδί μέσα σε περιβάλλον αγάπης, να μείνει πιστή σε μια πραγματικά όμορφη ζωή που δεν θα φιγουράρει ποτέ σε κάποια επίσημη κι ιλουστρασιόν βιτρίνα ευτυχίας.
Όσα φέρνει όμως η στιγμή, δεν τα φέρνει ο κόσμος όλος. Μια φονική έκρηξη θα αφανίσει ολοσχερώς τη ζωή της Κάτια, θα σμπαραλιάσει όλο της το είναι, θα της αποστερήσει ακόμη και το προνόμιο του πένθους. Διότι θα βρεθεί από την πρώτη κιόλας στιγμή αντιμέτωπη με τις βαθιά ριζωμένες αμφιβολίες και τις στερεοτυπικές προκαταλήψεις. Κάπως έτσι, με συνοπτικές διαδικασίες και διάφορα λογικά άλματα, θα δει τον δολοφονημένο της σύζυγο από αθώο θύμα να βαφτίζεται συγκεκαλυμμένος συνυπεύθυνος, φορτωμένος με την υποσημείωση του “he had it coming”. Και σχεδόν αυτομάτως, θα γίνει δέκτης μιας έμμεσης, αλλά πέρα για πέρα βιτριολικής και κατάφορα άδικης, υπόνοιας. Ότι αν ήταν διαφορετική, ζούσε διαφορετικά, σκεφτόταν διαφορετικά κι έκανε διαφορετικές επιλογές, ο μικρός της γιος δεν θα είχε πέσει θύμα τούτης της τραγωδίας.
Η ταμπέλα με την οποία έχει καδραριστεί το In the Fade του Φατίχ Ακίν, ο οποίος διατηρεί σχέσεις αμφίδρομης αγάπης με τη χώρα μας εδώ και δεκαετίες, είναι αυτή της «πολιτικοποιημένης ταινίας εκδίκησης». Με το δεύτερο, τουλάχιστον, σκέλος να είναι ολίγον παραπλανητικό. Η ηρωίδα της ταινίας δεν έχει ορκιστεί εκδίκηση για τη φρικτή απώλεια που βίωσε, δεν κλωθογυρίζει στο μυαλό της με τρόπο εμμονικό η ιδέα του ξεπαστρέματος των ενόχων, δεν θεωρεί εξαρχής και κατά βάση ανεπαρκή την «επίσημη» απονομή δικαιοσύνης.
Η Κάτια οπλίζεται με θάρρος, δείχνει εμπιστοσύνη στις προσήκουσες διαδικασίες, κοντρολάρει την εύλογη οργή της, ανέχεται τις τυπικότητες και τις περιττές φλυαρίες, ποντάροντας στην επιβεβαίωση της κοινής λογικής και του περί δικαίου αισθήματος. Το In the Fade, επί της ουσίας λοιπόν, δεν είναι ακριβώς μια ταινία εκδίκησης, αλλά μια ταινία για την αδύνατη διαχείριση ενός δυσβάσταχτου φορτίου. Μια ιστορία για το εκ των πραγμάτων αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί η απροθυμία απόδοσης δικαιοσύνης, για τον εγγενή παραλογισμό ενός δυσλειτουργικού πολιτικό-κοινωνικού πλέγματος, που αρνείται να αντιμετωπίσει μια άσχημη αλήθεια κατάφατσα.
Ο Ακίν, φιξάροντας από απόσταση αναπνοής στην ηρωίδα του (παλλόμενη και αισθαντική η Νταϊάν Κρούγκερ, σε μία από τις σπάνιες στιγμές που την ακούμε να ομιλεί σε ταινία τη μητρική της γλώσσα), αποτυπώνει ανάγλυφα το πολυεπίπεδο εύρος της βιωμένης τραγωδίας. Την κατά κυριολεξία ασύλληπτη απώλεια, τον αγιάτρευτο θυμό, τις βασανιστικές παλινδρομήσεις περί του αν υπάρχει λύτρωση στην αυτοδικία, την αφόρητη αυτογνωσία ότι δεν είναι ακριβώς εφικτό να επουλωθεί μια πληγή καταδικασμένη να μείνει για πάντα ανοιχτή.
Κι αυτή ακριβώς η αμεσότητα της προσέγγισης του Ακίν, αυτό το άγγιγμα που γίνεται θαρρείς προσωπικό, είναι το σωσίβιο που επιτρέπει στην ταινία να επιπλεύσει ακόμη και στις πιο αδύναμες στιγμές της. Οι οποίες, διόλου τυχαία, είναι ακριβώς εκείνες στις οποίες ο Ακίν αποπειράται να μεταβεί από το προσωπικό στο συλλογικό, από το επι μέρους στο σφαιρικό. Διότι αν ανατρέξει κανείς στη φιλμογραφία του συμπαθέστατου Φατίχ, θα διαπιστώσει ότι οι κορυφές του επιδόσεις έχουν επιτευχθεί όταν αφήνεται στο τραχύ κι ακατέργαστο ύφος, σε ένα πηγαίο και χειμαρρώδη αυθόρμητισμό, σε μία αποθέωση της περιεκτικής απλότητας, που ουδεμία σχέση έχει με την απλοϊκότητα.
Ομοίως, στο In the Fade ο Ακίν αποσπά συναισθηματικό βάθος και αβίαστη συγκίνηση όταν ζουμάρει στην τραγική του ηρωίδα, στον πόνο και τα διλήμματά της. Όταν επικεντρώνεται στην εκ των έσω απεικόνιση μιας πρότερης αυθύπαρκτης ευτυχίας σε αντιδιαστολή με τις πολύπλοκες διακλαδώσεις της πίκρας κατόπιν της τραγωδίας. Όταν αξιοποιεί το γαλήνιο ελληνικό τοπίο (μεγάλο κομμάτι της ταινίας είναι γυρισμένο στην Ελλάδα, δεν σας λέμε γιατί, για να μην χαλάσουμε την έκπληξη) για να αποτυπώσει την εσωτερική ένταση και φορτούνα, όταν σκιαγραφεί τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στον πυρήνα – Κάτια και τους χαρακτήρες – ηλεκτρόνια που αλληλεπιδρούν μαζί της. Αντιθέτως, στις σκηνές της δικαστικής διαμάχης, το In the Fade θυμίζει περισσότερο τηλεταινία ή τηλεοπτικό δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, ορισμένα κενά στη γραμμική ροή της πλοκής δεν καμουφλάρονται ούτε με το πρόσχημα της ελλειπτικότητας, ενώ όταν μπαίνει στη διαδικασία να αρθρώσει το «μήνυμά» του, μάλλον παπαγαλίζει, παρά πλάθει.
Τα παραπάνω μειονεκτήματα πάντως, παρόλο που συντελούν σε μια γενικευμένη αίσθηση αρρυθμίας, δεν αναιρούν τα συναισθηματικά θέλγητρα μιας ταινίας που δεν σε γραπώνει ακριβώς από τον γιακά, αλλά σίγουρα σε πιάνει στιβαρά από τα μπράτσα. Καθοδόν προς ένα φινάλε, που είναι μεν δοσμένο με μια κάποια αμηχανία, αλλά έχει υπερβεί την εύκολη λύση μιας ξεκάθαρης απάντησης. Διότι η λύση δεν βρίσκεται σε καμία από τις διαθέσιμες επιλογές της αυτοδικίας, της στωικότητας ή της παραίτησης. Διότι απλούστατα, κάποιες φορές, δεν υπάρχει καμία διαθέσιμη λύση.
