Σκηνοθεσία: Ζυλ Ντασέν
Παίζουν: Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ, Τζιν Τίρνι
Διάρκεια: 96′
To 1949, ο Ντάριλ Ζάνουκ, επικεφαλής παραγωγής στην Twentieth Century Fox, συμβούλευσε τον Ζυλ Ντασέν να μετακομίσει προσωρινά στο Λονδίνο. O εξοστρακισμός του, άλλωστε, από τα χολιγοντιανά πλατό εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων ήταν προ των πυλών εν μέσω μακαρθικής υστερίας κι ως γνωστόν, είναι πάντα προτιμότερο να προλάβεις να παραιτηθείς προτού σε απολύσουν. Παράλληλα, ο Ζάνουκ έδωσε τρεις ακόμη συμβουλές στον Ντασέν: α) να σκηνοθετήσει το ήδη έτοιμο σενάριο του Τζο Έισινγκερ, που βασιζόταν στο βιβλίο του Τζέραλντ Κερς, β) να φτιάξει ένα ρόλο κομμένο και ραμμένο για την σταρ της εταιρείας Τζιν Τίρνεϊ, την οποία επίσης ήθελε να απομακρύνει από το Χόλιγουντ προσωρινά, για λόγους όμως ψυχολογικούς, καθώς και γ) να γυρίσει τις πιο κοστοβόρες σκηνές της ταινίες με το που πατήσει το πόδι του σε αγγλικό έδαφος. Εφόσον θα είχαν ήδη ξοδευτεί πολλά χρήματα, το στούντιο δύσκολα θα υπαναχωρούσε μετά, βλέπετε…
Κάπως έτσι γεννήθηκε ένα από τα σκοτεινά, απελπισμένα, ασφυκτικά και αδιέξοδα βλαστάρια που μας έδωσε ποτέ η νουάρ μήτρα. Μία νυχτερινή καταβύθιση σε μία δίνη αναπόδραστου ντετερμινισμού, σε μία κόλαση αστικού πνιγηρού περιτυλιγμάτος. Η πόλη είναι ένα κουκούλι με αγκάθια που σφιχταγκαλιάζει κάθε απόπειρα ανθρώπινης διαφυγής, κάθε υπόνοια βλέμματος που τολμά να ξεστρατίσει προς τον ουρανό.
Η νύχτα και η πόλη, λοιπόν, δύο από τα πλέον αρχετυπικά στοιχεία της νουάρ μυθολογίας, η νύχτα που θέτει τους δικούς της κανόνες, που ξεγελά και τρομάζει, και η μητρόπολη που στέκει γυμνή από ψυχή και καταλήγει ένας γκροτέσκος παραμορφωτικός καθρέφτης. Ακόμη και τα εμβληματικότερα μνημεία του Λονδίνου μετατρέπονται σε στοιχειωτικές υπενθυμίσεις ενός φαταλισμού που ξεπερνά το αναπόφευκτο του θανάτου, ενώ οι αστραφτερές νέον επιγραφές (ο Zanuck είχε κανονίσει ακόμη και αυτό, ερχόμενος σε συνεννοήση με διάφορες τοπικές επιχειρήσεις, ούτως ώστε να αφήσουν τις επιγραφές τους φωτισμένες ακόμη και ώς τις πρώτες πρωινές ώρες) αντί να φωταγωγούν μία πόλη που δεν κοιμάται ποτέ, απλώς λειτουργούν ως προβολέας που τυφλώνει τους ήρωες από απόσταση αναπνοής. Σε αυτό το νουάρ κομψοτέχνημα, ο θάνατος είναι παρών σε κάθε ανάσα, σε κάθε σχέδιο που στραβώνει, σε κάθε μειδίαμα και κουβέντα απατηλής σιγουριάς και ματαιοδοξίας.
Από την πρώτη κιόλας σκηνή, ο Ντασέν φροντίζει να μας υποδείξει την εύθραυστη και επισφαλή φύση και θέση του κεντρικού του ήρωα. Ένα ξέπνοο τρεχαλητό στους ερημικούς δρόμους του Λονδίνου, μία εξαρχής υπόνοια απειλής και κινδύνου. Παρόμοιο με τη σκηνή του φινάλε, που κλείνει ένα κύκλο προδιαγεγραμμένου χαμού. Το τέλος δεν έχει τίποτα το ηρωικό, τίποτα το αυθεντικά πένθιμο, τίποτα ανακουφιστικό ή παρήγορο. Καμία απόδοση υπέτερης δικαιοσύνης, κανένας θρίαμβος κάποιας μεγαλοπρεπούς προσωπικής ηθικής.
Ένας Αμερικάνος απατεωνίσκος, ο οποίος μπορεί να λειτουργήσει μόνο στο περιορισμένο και μίζερο βεληνεκές του (χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η μόνη του “επιτυχία” έγκειται στην εξαπάτηση εύπιστων και αφελών Αμερικανών τουριστών), αποτολμά να βγει εκτός ορίων, να κοιτάξει προς λημέρια απαγορευτικά και απλησίαστα. Και συντρίβεται ολοκληρωτικά, θαρρείς εκ των πραγμάτων και αυτοδικαίως.
Ο κόσμος του Night and the City είναι ένας βούρκος απληστίας, μόνιμης πλαστογραφίας, παραμόρφωσης και λαθραίων υπάρξεων. Τίποτα δεν είναι αυθεντικό, τίποτα δεν υφίσταται σε κάποια πρωτόλεια και πρωταρχική μορφή. Κακότεχνες απομιμήσεις και φτηνιάρικα καχέκτυπα κυριαρχούν σε ολόκληρο το πεδίο, αντικείμενα, λούσα, ταυτότητες, αισθήματα, οι ίδιοι οι άνθρωποι, περιφέρονται σε ένα κόσμο αντιστραμμένης πλατωνικής Ιδέας.
Το νουάρ ως είδος, και πόσο μάλλον αυτό το υπέρμετρα στραγγισμένο από οποιαδήποτε τρυφερότητα στολίδι του, δεν παλεύει να βρει την τέλεια εκδοχή των πραγμάτων, αλλά να καταδείξει πως αυτή δεν υπήρξε ποτέ. Μαριονέτες χωρίς μαριονετίστα και σκοινιά, σε ένα κουκλοθέατρο καταχνιάς και ατελείωτων ψευδαισθήσεων. Η εκδίωξη από τον παράδεισο είναι μόνιμη, η ελπίδα της επανόδου αναγκαστικά τιμωρείται.
