Σκηνοθεσία: Σελίν Σονγκ
Πρωταγωνιστούν: Γκρέτα Λι, Τεό Γιο, Τζον Μαγκάρο
Διάρκεια: 106′
Από την εναρκτήρια κιόλας σκηνή, προτού καλά καλά εξοικειωθούμε με το περιβάλλον και τους χαρακτήρες της ταινίας, μάς φανερώνονται πολλά περισσότερα απ’ όσα γραπώνει η πρώτη ματιά. Διάσπαρτες κούτες που προοικονομούν μια μακρινή μετακόμιση, ένα ντεκόρ που προϊδεάζει για τις κοινωνικές-μορφωτικές καταβολές της οικογένειας, ένα αμερικανικό τραγούδι που παραπέμπει στη γη της επαγγελίας, μα πάνω απ’ όλα ο τόσο δηλωτικός σύντομος διάλογος για τα νέα ονόματα των παιδιών.
Eκεί μακριά, στο νέο τους σπίτι, οι δύο μικρές αδελφές θα γίνουν κάποιες άλλες, θα αποκτήσουν μια νέα ταυτότητα, οικειοθελώς και αναγκαστικά την ίδια ακριβώς στιγμή. Κι όμως, το προειλημμένο μέλλον δεν διαγράφει ποτέ το βιωμένο παρελθόν, ούτε καταλύει τους καταγωγικούς μας δεσμούς. Σε κάθε στιγμή της διαδρομής, φυλάσσουμε μέσα μας σαν θησαυρό και βαρίδι ό,τι όρισε κάποτε το βλέμμα μας.
Με άλλα λόγια, οι Περασμένες ζωές μας, που στριμώχνονται πάντα στη συσκευασία της μίας και μοναδικής ζωής που μας χαρίζεται, είναι εξίσου αληθινές, χειροπιαστές και πολύτιμες με την τωρινή εκδοχή του εαυτού μας, την οποία συνδιαμορφώνουν και μετασχηματίζουν ασταμάτητα. Στο κάτω κάτω της γραφής, όσο και αν ακούγεται παράδοξο ή οξύμωρο, είμαστε (και) όσα δεν καταφέραμε ποτέ να γίνουμε, να νιώσουμε, να γευτούμε. Σαν αναμνήσεις που έρχονται από το μέλλον ή σαν ονειροπολήσεις που ζωντανεύουν ένα παρελθόν που δεν συνέβη ποτέ.
Το σκηνοθετικό ντεμπούτο της Σελίν Σονγκ –που κάθε άλλο παρά ντεμπούτο μοιάζει, χάρη στο μετρονομημένο εσωτερικό τέμπο, στο φινιρισμένο χαμηλόφωνο σενάριο και στη βελούδινη διεύθυνση ηθοποιών– είναι εξαρχής δομημένο σε μια σειρά από διακριτικές παραπλανήσεις. Σε μια πρώτη ανάγνωση, το Past Lives συστήνεται ως μια ανορθόδοξη ρομαντική δραμεντί, με indie αέρα και αισθητική, που στοχεύει στην (προβλέψιμη) αισθηματική δικαίωση μιας ιστορίας υπερβατικού έρωτα που νικά τον χρόνο, την απόσταση, τα εμπόδια και τον κακό συγχρονισμό.
Στην πραγματικότητα, όμως, ταξιδεύει μακρύτερα από το τετριμμένο πένθος για τις ευκαιρίες που χάθηκαν ανεπιστρεπτί και τις μη αναστρέψιμες συνέπειες των επιλογών μας. Κι αυτό γιατί αντιμετωπίζει τη ζωή ακριβώς ως αυτό που είναι: ένα μονίμως ανολοκλήρωτο παζλ, ένα αχανές δέντρο με αμέτρητες ρίζες και διακλαδώσεις, όπου είναι μάταιο να αυταπατάσαι πως θα ξετρυπώσεις τα κομμάτια που λείπουν και τις στροφές που χάθηκαν. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, δεν θα πάψεις ποτέ να αναρωτιέσαι και να υποθέτεις. Να πιθανολογείς και να αυτοαναιρείσαι λίγα δευτερόλεπτα μετά.
Μέσα από μια αφήγηση ελλειπτική αλλά ποτέ ελλειματική, η Σονγκ παραδίδει την μπαγκέτα σε όλα εκείνα που αποκρύπτονται, αποσιωπούνται, υπονοούνται και παραμένουν μισοφωτισμένα και ημιτελή. Η Να Γιανγκ, που θα ξαναβαφτιστεί ως Νόρα Μουν, και ο Σάε Χανγκ, δύο δωδεκάχρονα παιδιά από τη Σεούλ, μοιράζονται έναν δεσμό που αδυνατούν να κατανοήσουν ακόμη και οι ίδιοι, λες και ένα αδιόρατο νήμα τούς συνδέει από κοινούς τόπους που δεν επισκέφτηκαν ποτέ. Κι όταν οι δρόμοι τους χωρίσουν αναγκαστικά, θα κουβαλούν αυτό τον χωρισμό ως σημάδι από το παρελθόν και ως ανεκπλήρωτο οιωνό για το μέλλον.
Το Past Lives, μέσα από τρεις συμμετρικές στάσεις στη μεταξύ τους σχέση –που καθορίζονται από τον σημασιολογικά φορτισμένο αριθμό 12– μάς μεταφέρει σε τρεις διακριτές εποχές, από τις αρχές της χιλιετίας μέχρι σήμερα. Τότε που δύο άνθρωποι μπορούσαν κάλλιστα να χάσουν μια για πάντα ο ένας τον άλλο, στα χασομέρια της αναλογικής εποχής. Λίγο αργότερα, όταν όλοι οι boomers της ψηφιακής εποχής βιώσαμε την κοσμογονία τού να ανταμώνεις με πρόσωπα που θεωρούσες λησμονημένα. Τώρα, που για να κρυφτείς από τον κόσμο και τους ανθρώπους πρέπει να ζήσεις σαν ερημίτης σε κάποια σπηλιά ή ζούγκλα και ο κόσμος όλος μοιάζει με γειτονιά.
Το Past Lives, ακολουθώντας μια βραδυφλεγή κατάστρωση, χτίζει την κορύφωσή του μέσα από τρεις διαλογικές σκηνές που σε αγγίζουν απαλά σαν χάδι, χωρίς να γίνονται ποτέ μελιστάλακτες – όχι και αμελητέο κατόρθωμα μιας και το βασικό υπόστρωμα της ταινίας εκ πρώτης όψεως φλερτάρει επικίνδυνα με το γλυκερό. Λίγο νωρίτερα, η κάμερα και το μοντάζ έχουν προσφέρει στους δύο ήρωες που ξανασμίγουν ύστερα από τόσο καιρό όλες τις στιγμές αμηχανίας και περισυλλογής που είχαν ανάγκη, απελευθερώνοντάς τους από τα δεσμά του χώρου και του χρόνου, του εδώ και του τώρα. Η παντρεμένη Νόρα και ο χωρισμένος Χάε-Σανγκ, καθώς βολτάρουν ανέμελα στη Νέα Υόρκη, βρίσκονται θαρρείς εκτός πλαισίου αναφοράς, σαν να περπατούν ανάμεσα σε θεατρικά σκηνικά και φτιαχτές φιγούρες: εκείνη τη στιγμή, βιώνουν ταυτόχρονα την πλήρωση και τη ματαίωση της εκκρεμότητας που τους συντρόφευσε για μια ολόκληρη ζωή.
Φυσικά, κάτω από το πρώτο στρώμα της ερωτικής (και μη) ιστορίας των δύο ηρώων, ξεπροβάλλουν διαρκώς δυσεπίλυτα ζητήματα ταυτότητας και αυτοπροσδιορισμού, με προφανή αυτοβιογραφική χροιά για την ίδια τη σκηνοθέτιδα. Η Νόρα υποδέχεται με χάρα και νοσταλγία τη μακρινή ανάμνηση της Να Γιανγκ, έχοντας πάντα επίγνωση πως η παλιννόστηση θα είναι μονάχα προσωρινή. Όπως ομολογεί εξάλλου και η ίδια, η συνάντηση με τον εφηβικό της έρωτα την έχει κάνει να νιώσει λιγότερο αλλά και περισσότερο Κορεάτισσα από ποτέ.
Σε μια ανύποπτη και αληθινά συγκινητική στιγμή, μαθαίνουμε πως η Νόρα ονειρεύεται στα κορεατικά, διατηρώντας ένα προσωπικό καταφύγιο, απροσπέλαστο τόσο από τον σύζυγό της (ο υπέροχος Τζον Μαγκάρο, που μας είχε κλέψει την καρδιά στο First Cow της Κέλι Ράικαρντ) όσο και από τον νέο της εαυτό, έναν εδεμικό τόπο όπου η Να Γιανγκ δεν θα ξεθωριάσει ποτέ. Διόλου τυχαία, επίσης, θα δούμε τον Σάε Χανγκ και τον σύζυγο της Νόρα στην πρώτη τους γνωριμία να προσπαθούν να επικοινωνήσουν ο ένας στη γλώσσα του άλλου: ο πρώτος κυνηγά το μέλλον που δεν θα έχει ποτέ με τη Νόρα, ο δεύτερος παλεύει να ξορκίσει το εξιδανικευμένο παρελθόν της Να Γιανγκ, στο οποίο δεν θα μπορέσει ποτέ να τρυπώσει.
Όλα τα παραπάνω, όπως προείπαμε, έρχονται να κουμπώσουν ιδανικά σε τρεις διαλογικές σκηνές, υποδειγματικά φωτισμένες, καδραρισμένες και ενορχηστρωμένες, που κλείνουν μέσα τους το πικρό παράπονο για όσα χάθηκαν και την αγάπη για όσα είναι εδώ και πρόκειται να έρθουν. Άλλοτε αφηνόμαστε στην ψευδαίσθηση του άνωθεν πεπρωμένου, άλλοτε βαυκαλιζόμαστε πως τα πάντα είναι θέμα επιλογών. Η ζωή ξέρει, που έλεγε και ένα τραγούδι. Εμείς απλώς προχωράμε μπροστά, ενίοτε λοξοκοιτώντας προς τα πίσω. Γιατί δεν έχουμε κι άλλη επιλογή.
