Σκηνοθεσία: Τζον Αβίλντσεν
Παίζουν: Σιλβέστερ Σταλόνε, Τάλια Σάιρ, Μπερτ Γιανγκ, Καρλ Γουέδερς, Μπέρτζες Μέρεντιθ
Διάρκεια: 119′
Σε μεταφυσική σχεδόν σύμπνοια με τον πρωταγωνιστή και την πλοκή του, το Rocky (1976) αποτελεί -μέχρι και σήμερα- το αρχετυπικό underdog του αμερικανικού σινεμά. Με προϋπολογισμό που άγγιξε μετά βίας το ένα εκατομμύριο, το Rocky απέφερε κέρδη 225.000.000 δολάρια, φιγουράροντας στην κορυφή του αμερικανικού box office εκείνης της χρονιάς. Παράλληλα, κατέγραψε μία από τις πιο εντυπωσιακές εκπλήξεις στην ιστορία του οσκαρικού θεσμού, καθώς απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας (όπως και εκείνα της Καλύτερης Σκηνοθεσίας για τον Τζον Αβίλντσεν και του Καλύτερου Μοντάζ, σε συνολικά δέκα υποψηφιότητες), βγάζοντας νοκ άουτ μεγαθήρια όπως το Taxi Driver του Μάρτιν Σκορσέζε, το Network του Σίντνεϊ Λιούμετ και το All the President’s Men του Άλαν Τζέι Πάκουλα.
Πέρα όμως από τα εισπρακτικά και οσκαρικά γαλόνια, το Rocky συνδέθηκε όσο ελάχιστες ταινίες με τις ιστορίες που σημάδεψαν τα γυρίσματά του, οι οποίες προσέθεσαν μια βιωματική γοητεία στην κινηματογραφική του παρακαταθήκη. Φυσικά, η ατελείωτη αυτή λίστα ξεκινά δικαιωματικά από τον εμφανή παραλληλισμό του -τότε παντελώς άσημου- Σιλβέστερ Σταλόνε με τον Ρόκι Μπαλμπόα. Αντλώντας έμπνευση από τον αγώνα ανάμεσα στον πρωταθλητή Μοχάμεντ Άλι και τον διεκδικητή Τσακ Γουέπνερ (ο οποίος παρα τρίχα να αντέξει και τους 15 γύρους, παλεύοντας κόντρα σε όλα τα προγνωστικά που τον ήθελαν εύκολη λεία), ο Σταλόνε έγραψε το σενάριο σε τρεισήμισι (!) ημέρες και απαίτησε με το έτσι θέλω να πρωταγωνιστήσει στην ταινία, παρά τις αναμενόμενες αντιρρήσεις των υπεύθυνων της United Artists, οι οποίοι είχαν ως πρώτες επιλογές για τον πρωταγωνιστικό ρόλο τους Τζέιμς Κάαν και Μπαρτ Ρέινολντς.
Ο Σταλόνε, αφότου εισέπραξε την παχυλή προκαταβολή για το σενάριο, έσπευσε να αγοράσει (με το αζημίωτο) τον αγαπημένο του σκύλο, Butkus, ο οποίος εμφανίζεται και στις τρεις πρώτες ταινίες του franchise (λίγους μήνες νωρίτερα, ζώντας σε κατάσταση ανέχειας και μένοντας σε ένα αχούρι χειρότερο κι από το σπίτι του Ρόκι στην ταινία, είχε αναγκαστεί να τον πουλήσει για ευτελές αντίτιμο). Παρεμπιπτόντως, ο Σταλόνε -όπως ίσως έχετε ήδη υποψιαστεί- είναι εξίσου φιλόζωος με τον ήρωα που υποδύθηκε, καθώς υιοθέτησε τις δύο χελωνίτσες που αναφέρονται ουκ ολίγες φορές στην ταινία, τον Cuff και τον Link, οι οποίες ζουν και βασιλεύουν ακόμη, σχεδόν μισό αιώνα αργότερα. Επιπλέον, δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί πως το Rocky χρωστά ορισμένες από τις πιο αλησμόνητες ατάκες και σκηνές στο πενιχρό του μπάτζετ.
Τρανό παράδειγμα η υπέροχη σεκάνς στο παγοδρόμιο, όπου ο Ρόκι και η Έιντριαν τσουλάνε τις μοναξιές τους παρέα, η οποία έπρεπε -σύμφωνα με το σενάριο- να γυριστεί με κόσμο, αλλά τα χρήματα δεν περίσσευαν για τόσο πολλούς κομπάρσους, με αποτέλεσμα να γίνει ακόμη πιο τρυφερή -μέσα στη σιωπή ενός απέραντου χώρου που διακόπτεται από τις φωνές του επιστάτη- η εκατέρωθεν απόπειρά τους να έρθουν λίγο πιο κοντά. Αντιστοίχως, η ατάκα του Ρόκι για το λάθος στη γιγαντοαφίσα του αγώνα (όπου τα χρώματα στο σορτσάκι του είναι ανάποδα) προέκυψε μέσα από ένα πραγματικό λάθος της παραγωγής. Το κόστος μιας νέας αφίσας κρίθηκε απαγορευτικό κι έτσι γράφτηκε μια ατάκα που καθρεφτίζει στην εντέλεια -και σχεδόν ερήμην της- την τρεμάμενη ψυχολογία ενός απλού ανθρώπου που δεν έχει καταφέρει τίποτα στη ζωή του και ο οποίος καλείται από τη μία στιγμή στην άλλη να ανέβει ένα Έβερεστ και να αναμετρηθεί με δυνάμεις και προσκλήσεις που τον ξεπερνούν.
Προϊόντος του χρόνου, όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, το Rocky κατέληξε να αδικείται από τον ίδιο του τον μύθο, πέφτοντας -τρόπον τινά- θύμα της ένδοξης ιστορίας του. Κουβαλώντας την -εξ ορισμού ασαφή- ταμπέλα του καλτ (κυρίως μέσα από τα σίκουελ που ακολούθησαν), η οποία πολύ συχνά αποδεικνύεται δίκοπο μαχαίρι, και απολαμβάνοντας τον τίτλο του pop ορόσημου, το Rocky είδε τις πολυάριθμες αρετές του να αποσιωπούνται κάπου στη διαδρομή, με πρώτη και καλύτερη την αφτιασίδωτη ιστορία αγάπης που ξεδιπλώνει τόσο ανεπιτήδευτα. Ο Ρόκι και η Έιντριαν, δύο απόκληροι με ελάχιστα υποσχόμενο μέλλον, παγιδευμένοι σε έναν χαμηλοτάβανο μικρόκοσμο, ανακαλύπτουν ο ένας στον άλλον το δώρο της ζεστασιάς, του μοιράσματος και της αυτοεκτίμησης. Ο έρωτάς τους, μαγκωμένος και αμήχανος, διστακτικός μα τελικά τόσο γενναιόδωρος και άδολος, χτίζει μέρα με τη μέρα, μέσα από κρύα ανέκδοτα και αδέξιες κουβέντες, μια ταπεινή φωλιά. Σε μία από τις πιο μεστές και παραγνωρισμένες ατάκες τής ταινίας, ο Ρόκι εξηγεί τον έρωτά του με την Έιντριαν με την αβίαστη σοφία ενός ανθρώπου που δεν περιπλέκει ποτέ τα πράγματα, ως στάση ζωής και κοσμοθεωρία, χωρίς ωστόσο να γίνεται απλοϊκός: «Έχει κενά, έχω κενά, μαζί γεμίζουμε κενά».
Το φινιρισμένο σενάριο του Σταλόνε, πέρα από τη φυσικότητα των διαλόγων, τις χιουμοριστικές πινελιές και το εσωτερικό τέμπο (η ταινία ξέρει πότε να πάρει τον χρόνο της και πότε να συμπυκνώσει τα γεγονότα), δικαιούται να υπερηφανεύεται και για τους καλοκουρδισμένους δεύτερους ρόλους. Ο Πόλι, φαινομενικά απωθητικός αλλά τόσο βαθιά ανθρώπινος, λειτουργεί ταυτόχρονα ως κωμική αποσυμπίεση και ως δραματική νότα, με τον Μπερτ Γιανγκ να αποτυπώνει στην εντέλεια έναν ξοδεμένο άνθρωπο που ακροβατεί ανάμεσα στη μικροπρέπεια και την καλά κρυμμένη δοτικότητα, φορτωμένος με ατελείωτες πίκρες αλλά και παιδιάστικες προσδοκίες.
Την ίδια στιγμή, ο χαρακτήρας του Απόλο Κριντ ενσαρκώνει πολλά περισσότερα απ’ όσα φανερώνει η πρώτη ματιά. Έχοντας εσωτερικεύσει το Αμερικανικό Όνειρο ως Αφροαμερικανός που βρέθηκε στον αφρό (pun intended) της showbiz, ο Απόλο συμπεριφέρεται περισσότερο σαν μαρκετίστας-διαφημιστής της δημόσιας εικόνας του παρά ως επαγγελματίας αθλητής και μαχητής του ρινγκ. Διόλου τυχαία, σε μια σκηνή όπου πίσω από το κιτς θέαμα καιροφυλακτεί μια ανεπαίσθητη (και θαυμαστή) ειρωνεία, ο Απόλο μασκαρεύεται και παριστάνει τον Τζορτζ Ουάσινγκτον και τον Θείο Σαμ (το ίδιο μοτίβο θα επανέλθει -με τραγικές συνέπειες- στο Rocky IV). Η 200ή επέτειος από την Αμερικανική Ανεξαρτησία, όπως και ο καταστατικός μύθος της χώρας των ευκαιριών, απεικονίζεται είτε ως καρικατούρα είτε ως μια καλά υπολογισμένη επιχειρηματική ευκαιρία. Ο Απόλο Κριντ, μακάριος και αποχαυνωμένος από την ψευδαίσθηση του άτρωτου, θα δει το όνειρο να σκοτεινιάζει απότομα, βιώνοντας την -ανά τους αιώνες προδιαγεγραμμένη- πτώση του αλαζόνα βασιλιά.
Με αφορμή όλα τα παραπάνω συνειδητοποιεί κανείς με ευκολία πως το Rocky είναι περισσότερο μια ταινία για την εργατική τάξη και το κοινωνικό περιθώριο παρά για την πυγμαχία, καθώς περιηγούμαστε στις φτωχογειτονιές τής Φιλαδέλφεια, στα καταγώγια και στα ζόρικα στέκια, στα ταλαιπωρημένα πρόσωπα, στα βρόμικα στενά, σε ό,τι τέλος πάντων συνθέτει μια ζωή και μια καθημερινότητα που βλέπει τις μέρες και τα χρόνια να περνούν και να χάνονται. Προικισμένο με τη μουσική του Μπιλ Κόντι που λαμπαδιάζει τα μέσα σου, μπόλικες σκηνές ανθολογίας (όπως τη θρυλική ανάβαση στα Rocky Steps), αλλά και τη διαπεραστική φωτογραφία του Τζέιμς Κρέιμπ (προσέξτε τους θαμπούς τόνους που αποπνέουν τη μιζέρια των πυγμάχων που σακατεύονται για ένα κομμάτι ψωμί, τις γκρίζες «εργοστασιακές» αποχρώσεις του αστικού τοπίου, τους μεταλλικούς φωτισμούς που γίνονται ένα με την προπόνηση του Ρόκι στη χαραυγή, αλλά και τη θερμή παλέτα την ώρα της τελικής αναμέτρησης, η οποία θυμίζει περισσότερο χορογραφία παρά αγώνα μποξ), η καλαισθησία του Rocky υπηρετεί πιστά ένα επιμελημένο πλάνο που δεν ξεστρατίζει ποτέ.
Το στοιχείο που ξεχωρίζει πάντως τον Ρόκι από τον πατενταρισμένο ήρωα των cinderella stories είναι η στάση του απέναντι στην ουρανοκατέβατη ευκαιρία που του παρουσιάστηκε. Διότι το συναίσθημα που κυριαρχεί δεν είναι η (εύλογη) δίψα να βγει από τον βούρκο και να ζήσει το παραμύθι, αλλά το άγχος και η πρόσκληση να μετρηθεί με τους προσωπικούς δαίμονες που τον κρατούν δέσμιο. Το Rocky, στην πραγματικότητα, δεν είναι μια ταινία για τις δεύτερες ευκαιρίες και τα όνειρα που παίρνουν σάρκα και οστά χάρη στη θέληση, στο πείσμα και στη σκληρή δουλειά, αλλά μια γλυκιά και συγκινητική ιστορία για τους θησαυρούς που ενδέχεται να ανακαλύψει κανείς άπαξ και βρει το θάρρος να ανεβεί τη δική του ανηφόρα.
