Σκηνοθεσία: Λι Ίσαακ Τσουνγκ
Ηθοποιοί: Στίβεν Γιούν, Γέρι Χαν, Γιούν Γιου-τζουνγκ, Άλαν Κιμ, Νόελ Κέιτ Τσο, Γουίλ Πάτον
Διάρκεια: 115′
Η κορεατική λέξη Μinari αποδίδεται ελληνιστί ως λάχανο ή μαϊντανός ή σέλινο (σέλερι), ενώ οι ρίζες της εντοπίζονται στην Κίνα, στην Ιαπωνία, αλλά και ετερόκλητες περιοχές της ανατολικής Ασίας. Οι διαφορετικές ορολογίες της λέξης προϊδεάζουν εξόφθαλμα τους προβληματισμούς και τις αντιφάσεις που περιλαμβάνει η ταινία του Lee Isaac Chung σχετικά με τον αρχέγονο πόθο για το American Dream, μια κατ’ επίφαση γη της επαγγελίας που σπανίως δαμάζεται, ακόμη και από τις ντόπιες κοινότητες. Γεύσεις και μυρωδιές, διφορούμενες επιλογές κι ένα κράμα συναισθηματικών αποχρώσεων, λοιπόν, στο Minari του Lee Isaac Chung, που περιορίζει το κραυγαλέο μελό και αφηγείται μινιμαλιστικά μια οικογενειακή “οδύσσεια” εγκατάστασης σε έναν καινούργιο τόπο.
Γεννημένος στις ΗΠΑ με κορεατικές ρίζες, ο Chung εξιστορεί ημι-βιογραφικά προσωπικές του εμπειρίες, τοποθετώντας στο προσκήνιο μια οικογένεια Κορεατών μεταναστών που αναζητά την ευτυχία στο Arkansas των 80s. Η Ριγκαν-ική επικράτεια χαρακτηρίζεται από την ατομική επιτυχία, συνήθως του αρσενικού επικεφαλής, η οποία ορίζει και τις συνθήκες διαβίωσης. Οι γονείς (Steven Yeun και Yeri Han ως Jacob και Monica Yi αντιστοίχως) προσδοκούν να γίνουν το ιδανικό πρότυπο για τα παιδιά τους, σε ένα σκηνικό από αχανείς και γόνιμες πεδιάδες, ακριβώς όπως η φάρμα που στοχεύουν (κυρίως, ο φιλόδοξος πατέρας) να καλλιεργήσουν, αποσκοπώντας στην ιδανική ισορροπία.
Ένα ενδιαφέρον παράδοξο, που συνάδει με τις προσωπικές εμπειρίες του σκηνοθέτη, συναντάμε και στον ηθοποιό Steven Yeun, μεγαλωμένο μέχρι τα πέντε του χρόνια του στη Νότια Κορέα, προτού μετακομίσει οικογενειακώς στη Βόρεια Αμερική, και γνώριμό μας από τη σειρά The Walking Dead (και με την Burning ερμηνευτική αποκάλυψη στο ενεργητικό του, χάρη στον Lee Chang-dong). Παρατηρούμε μια τρομερή πυκνότητα στις αποφάσεις του, η οποία συνθλίβεται/επανέρχεται από το ψυχολογικό φορτίο, περισσότερο μέσα από το πατρικό πείσμα του χαρακτήρα, ελπίζοντας πως οι κόποι θα ανταμειφθούν.
Στο πλευρό του, η Yeri Han (ανερχόμενη σε low budget ανεξάρτητες κορεατικές ταινίες) αφήνεται μεν σε ηχηρά παράπονα και αμφιβολίες, καταφέρνει δε να εκφραστεί με τον υπόκωφο λυγμό της μητέρας που αντιτίθεται στον κλισέ ρόλο της σπιτικής συζύγου, επιμένοντας πως η τελειότητα είναι όνειρο απατηλό, γεμάτη σιωπές και λιγομίλητες εξάρσεις. Αναμφίβολα, οι αντιπαραθέσεις του πρωταγωνιστικού ζεύγους συγκαταλέγονται στα μεγάλα ατού της ταινίας
Ο ερχομός της γιαγιάς Soon-ja, μητέρας της Monica, επιφέρει αλλαγές στην καθημερινή συνάφεια των μελών, αποκαλύπτοντας τη διάθεση του Chung να χαρτογραφήσει λεπτεπίλεπτες συμπεριφορές, αλλά και τις τριβές στις δυναμικές ή και αποστάσεις (ιδιαίτερα, τα αισθήματα αβεβαιότητας από την πλευρά των γονιών) που πυροδοτούνται από μία, εκ πρώτης όψεως, ράθυμη προσωπικότητα.
Η σπουδαία, βετεράνος Youn Yuh-jung παίρνει όλο το ακομπλεξάριστο βάρος και το διοχετεύει σε μια συνισταμένη από βρισιές, σαρκασμούς και πειράγματα: μια ντόμπρα Κορεάτισσα “ενάντια” στη Χριστιανο-ταπεινή κουλτούρα που έχουν υιοθετήσει οι Yi. Η ρευστότητα της σχέσης μεταξύ γιαγιάς και εγγονού συνθέτει το πανόραμα δεσμών στο οικογενειακό σκηνικό: οι αρχικές προστριβές δισταγμού του μικρού μετατρέπονται σε στοργικές αμοιβαιότητες, μια ευθεία αναφορά στην ιδιότητα του minari-φυτού, ικανού να εξελίσσεται και σε δυσμενείς συνθήκες.
Στο φακό του Chung, τα γεύματα των οικογενειακών μελών, οι αλληλεπιδράσεις γηγενών ή και μεταναστευτικών κοινοτήτων, ο εργασιακός αντίκτυπος, αλλά και οι καθημερινές λειτουργίες επηρεάζουν τον ψυχισμό των ηρώων. Είτε πρόκειται για τη βαρετή ρουτίνα του πτηνοτροφείου (σημείο διαπληκτισμού μεταξύ Jacob και Monica η εγκατάλειψη της βολικής ζωής στην California), είτε σχετίζεται με τις έγνοιες του Jacob, παρέα με τον θρήσκο γείτονα Paul (πάντα συναρπαστικός ο, συχνά καρατερίστας, Will Patton), για τη φάρμα και το μόχθο της πλάσης, ένας μουσικός ύμνος από τον συνθέτη Emile Mosseri (οριακά δοξασμός) στην πνευματικότητα της φύσης, γαληνεύει τα λουσμένα από χρυσοκίτρινες εντάσεις κάδρα (χάρη στον διευθυντή φωτογραφίας Lachlan Milne), αποπνέοντας μια α λα Terrence Malick αρμονία.
Παρόλο που έχουν αποφευχθεί οι στοχευμένοι, πολιτικοί σχολιασμοί για τα κακώς κείμενα της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, η αμέριμνη σκοπιά σε κάμποσα σημεία του έργου, όπως εκφράζεται μέσα από τα βλέμματα της κόρης και, ως επί το πλείστον, του γιου, θυμίζει τις πιθανές επιρροές του Chung από την κινηματογράφηση του Hou Hsiao-hsien και τις σύμφυτες θεματικές, ιδωμένες μέσα από ένα πρίσμα αθωότητας, μπολιασμένο με ελλειπτική παρατηρητικότητα. Θα ακουστούν, βεβαίως, οι ενστάσεις πως ελάχιστα μαθαίνουμε για τα πώς και γιατί της ανάγκης για μετανάστευση, πως δεν θίγονται οι πληγές της κοινωνικά και πολιτικά ασταθούς Νότιας Κορέας των αρχών του ΄80. Κι αυτή η επιλογή, όμως, συντελεί στον μελετημένο στοχασμό του Chung, ο οποίος θαρρείς παρακολουθεί αμερόληπτα ένα από τα πολλά σπιτικά που πήραν το δρόμο της άτυπης εξορίας.
Το ντεμπούτο του Chung, Munyurangabo, διαδραματιζόταν στη Ρουάντα και σχολίαζε κοφτερά τις επιπτώσεις της γενοκτονίας στην πολύπαθη χώρα, έχοντας στο επίκεντρό του ένα νεαρό αγόρι που έχει ως στόχο να εκδικηθεί τόσο τα προσωπικά του τραύματα όσο και τα τραύματα της ίδιας της χώρας. Πατρίδα, δηλαδή, θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τους τόπους που διαπερνά το παρόν, ώστε να συγκροτηθεί ένα πολυσύνθετο μωσαϊκό, πλημμυρισμένο από συναισθήματα, φιλονικίες, ζητήματα υγείας και, κατά συνέπεια, αναμνήσεις.
Το Minari παραθέτει την αποδοχή μιας terra incognita, σκιαγραφώντας το πλαίσιο της νέας αρχής για μια οικογένεια μεταναστών, δίνοντας έμφαση στην αφομοίωση σε έναν “ξένο” τόπο, μακριά από διαπροσωπικές κρίσεις. Για τον Chung, η φράση “τα πάντα ρει” αποτελεί τον σημαδιακό πυρήνα της σινε-λύτρωσης, λεπτομέρεια άκρως απαραίτητη για ένα στιβαρό δράμα που φιγουράρει ανάμεσα στις λυτρωτικές ταινίες της πρόσφατης, αμερικανικής παραγωγής. Ομολογουμένως, μια βαθιά αμερικανική ωδή στις αέναες μεταβολές.
