Ο Χασάν Φαζιλί είναι ένας Αφγανός κινηματογραφιστής που βρίσκεται στα μαύρα κατάστιχα των Ταλιμπάν που εξουσιάζουν την πατρίδα του. Έχοντας γυρίσει ένα φιλμ σχετικά με τις τρομοκρατικές τους βαναυσότητες, γίνεται αντικείμενο λυσσαλέου κυνηγητού από τις θεοκρατικές δυνάμεις και επικηρύσσεται σε θάνατο. Αναγκάζεται έτσι να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του και να κινήσει μαζί με την, επίσης σκηνοθέτιδα, γυναίκα του και τα δύο τους παιδιά για το πιο μακρύ ταξίδι, αυτό της προσφυγιάς.
Ο Ταξιδιώτης του Μεσονυκτίου είναι ένα συνταρακτικό φιλμικό ημερολόγιο των περιπετειών και των παθών του Φαζιλί και της οικογένειάς του. Γυρισμένο από τον ίδιο αποκλειστικά με τις κάμερες τριών κινητών και μονταρισμένο αψεγάδιαστα, το ντοκιμαντέρ αυτό αποτελεί την πιο προσωπική καταγραφή της οδύνης του ξεριζωμού που έχει καταφτάσει εσχάτως στις αίθουσες. Αναγκάζει τον θεατή να κοιτάξει μέσα από την κλειδαρότρυπα όσα βλέπει για λίγα λεπτά σε δελτία ειδήσεων και να εγκαταλείψει την απόσταση ασφαλείας που συνήθως διατηρεί.
Κάθε συζήτηση περί τυχόν κινηματογραφικών αδυναμιών και συναφών ζητημάτων μοιάζει εξ αρχής παρωχημένη. Αυτή είναι άλλωστε και μία από τις συνιστώσες δυνάμεις του φιλμ: ποιος είναι ο χώρος και ποια η θέση της αδιάκριτης κάμερας μπροστά στο ανθρώπινο βάσανο; Η τοποθέτηση των κινητών από το Φαζιλί μοιάζει ανά στιγμές γενναία και διστακτική, ευθεία και πλάγια. Σαν να μην έχει αποφασίσει ποια είναι η δημιουργική του στάση απέναντι στα ίδια του τα βιώματα. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε, όταν ζει μέσα στον ίδιο τον εφιάλτη του;
Εκεί έγκειται όμως και το μεγαλείο του τολμήματός του. Ο Αφγανός δημιουργός καταργεί εμφατικά την απόσταση ανάμεσα στο μπροστά και στο πίσω της κάμερας, διατηρώντας καθ’ όλη τη διάρκεια έναν αβάσταχτα προσωπικό τόνο. Ο ίδιος σπαράζει, δίχως ποτέ να κραυγάζει. Έχει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις πολλών ρόλων που συρρέουν πνιγηρά στο πρόσωπό του. Είναι ο ξεριζωμένος, ο ξένος, ο προοδευτικός που έρχεται από μία συντηρητική χώρα στην υποτιθέμενη αναπτυγμένη Δύση για να συναντήσει τη βαλκανική εξαχρείωση. Αλλά την ίδια στιγμή είναι και πατέρας και σύντροφος, ενώ παραμένει πάντα και ένας ενορχηστρωτής της κινηματογραφικής καταγραφής τούτου του σκληρού -μα όχι θλιμμένου, ο Φαζιλί και η φαμίλια του ουδέποτε θυματοποιούνται- οδοιπορικού.
Ξεκινά από το Τατζικιστάν, περνά στην Τουρκία και στη συνέχεια Βουλγαρία, Σερβία, Ουγγαρία. Κάθε χώρα, μία καινούρια διάψευση της ελπίδας. Ένας θρίαμβος του τρόμου και της βίας, που εκδηλώνεται από δειλές φασίζουσες ρατσιστικές συμμορίες όπως πάντα προς τους αδύναμους. Η αποπομπή από την πατρίδα συνιστά την έκπτωση από ένα μέρος που δεν υπήρξε ποτέ παράδεισος, αποτέλεσε όμως οίκο. Στη διάρκεια των περιπλανήσεων που καταγράφει ο Φαζιλί, ο ίδιος και η οικογένειά του δεν γνωρίζουν ποτέ αυτό το προνόμιο. Κάθε τόπος προσφέρεται αποκλειστικά για προσωρινή και επισφαλή διαμονή που απαιτεί να κοιμάται με το ένα μάτι ανοιχτό. Κουβαλά μία αίσθηση φρίκης που κοντοζυγώνει, αναγκάζοντας τον να συνεχίσει την ατέρμονη διαδρομή του στην καρδιά της Ευρώπης.
Και όμως, μέσα στον ζόφο, εμφιλοχωρεί μία νότα λυρισμού. Μία ελπίδα που σιωπά, αλλά αρνείται να πεθάνει. Άνθρωποι που ζουν επί χρόνια κυνηγημένοι δίχως να έχουν πράξει τίποτα το παράνομο ή άδικο, ωστόσο αρνούνται πεισματικά να λυγίσουν. Τα μέσα άμυνάς τους απέναντι στη φρικαλεότητα που ελλοχεύει τελούν σε άρρηκτη σύνδεση με την ίδια τους την ψυχή. Είναι η αγάπη που τους ενώνει, η στοργή, το ενδιαφέρον του ενός για τη μοίρα του άλλου.
Οι οικογενειακοί τους δεσμοί προσφέρουν το άσυλο από τη δυστυχία, σε αντίθεση με τις απανταχού κυβερνήσεις που κωλυσιεργούν θλιβερά. Ο Φαζιλί και οι οικείοι του, αυτοί της γης οι κολασμένοι, έχουν τόση ζωή μέσα τους που αντιπαρέρχονται ανείπωτες κακουχίες. Και το ημερολόγιο του δικού τους καταστρώματος συγκλονίζει, επειδή ουδέποτε ικετεύει τη συγκίνηση του δυτικού θεατή.
