Σκηνοθεσία: Κάρλος Βερμούτ
Παίζουν: Νάγιουα Νίμρι, Έβα Γιόρατς
Διάρκεια: 123′
Ελληνικός τίτλος: Ποιός Θα σου Τραγουδήσει
Η Λίλα Κάσεν είναι μία διάσημη Ισπανίδα τραγουδίστρια που ετοιμάζεται για τη μεγάλη επιστροφή της μετά από δέκα χρόνια απουσίας. Δύο μήνες πριν την πρώτη από τις δέκα συναυλίες, η αοιδός που δεν έχει εκφωνήσει δημοσίως ούτε νότα μετά τον θάνατο της μητέρας της παθαίνει ολική αμνησία, αδυνατώντας να ανακαλέσει την ίδια της την καλλιτεχνική –και όχι μόνο– ταυτότητα. Μπροστά στον κίνδυνο του καθολικού φιάσκο, η μάνατζέρ της την φέρνει σε επαφή με τη Βιολέτα, η οποία εργάζεται σε ένα τοπικό καραόκε ως μιμήτρια της Λίλα, προκειμένου να τη βοηθήσει να συγκεντρώσει εκ του μηδενός την υπόστασή της.
Ο Κάρλος Βερμούτ έχει πάρει το χρίσμα του next best thing από τον σημαντικότερο πρεσβευτή του σύγχρονου ισπανικού κινηματογράφου Πέδρο Αλμοδόβαρ ήδη από την προηγούμενη του ταινία, το εντυπωσιακό Magical Girl. Παρά τις σαφείς εκλεκτικές συγγένειες των δύο δημιουργών, ο 49χρονος Ισπανός δεν στέκεται στην τεράστια σκιά του ομοεθνούς γίγαντα. Ικανότατος στυλίστας και ο ίδιος, κινηματογραφεί με άνεση, διαμορφώνοντας τη δική του γλώσσα και θεματολογία. Στο επίκεντρο των ταινιών του τοποθετούνται τα συναπαντήματα ανθρώπων, οι μεταξύ τους δεσμοί που τους ωθούν σε ακραίες επιλογές και σαν καμβάς των πάντων ο μέγας δυνάστης: η οικογένεια.
Ξεκινώντας από την συγκρότηση της ταυτότητας και το κατά πόσο αυτή αποτελεί απλώς συνισταμένη εξωγενών παραγόντων και δυνάμεων ή κάτι που αναβλύζει ορμητικά από την ψυχή του καθενός, ο Βερμούτ εκμεταλλεύεται στο έπακρο το πλούσιο αφηγηματικό υλικό του. Πλάθει ένα σύνθετο δημιούργημα, που δε χρειάζεται τη φυσικότητα για να αγγίξει τον θεατή. Άλλωστε, οι έννοιες και τα συναισθήματα με τα οποία καταπιάνεται διαθέτουν μία αύρα μεταφυσικού.
Η σχέση κοινού με τον καλλιτέχνη, η μοναδικότητα του δεύτερου (ακριβέστερα: υπάρχει «μοναδικός» καλλιτέχνης και σε τι διαφέρει από τον μίμο του, αν το αποτέλεσμα είναι ταυτόσημο), η υποδούλωση στα άρρητα και ανεξομολόγητα του μυαλού, όλα εξετάζονται εντός μίας κατασκευής που αναζητά τα όρια της προσωπικότητας, με τον δημιουργό να διερωτάται αν τελικώς αυτή είναι κάτι φυσικό ή τεχνητό.
Ο Βερμούτ αντλεί υλικό από το ιδιαιτέρως σύνθετο σινεμά της ταυτότητας κοιτάζοντας στα μάτια πρόσφατες και αρχετυπικές δημιουργίες του. Στο Ποιος θα σου Τραγουδήσει ανιχνεύει κανείς χωρίς δυσκολία τα αποτυπώματα του Ντέιβιντ Λιντς ή της Μπεργκμανικής Persona, ενταγμένα σε μία πολυσχιδή αφηγηματική λογική. Ο Βερμούτ μεριμνά ώστε η ταινία του να ισορροπεί σε μία σειρά από επίπεδα και προσεγγίζει το φιλμ με μία περφεξιονιστική πλαστική λογική χωρίς όμως να γίνεται υπόδουλος της λεπτομέρειας. Ο καθρέφτης στον οποίο οι δύο ηρωίδες κοιτούν τα είδωλά τους δεν είναι απλώς παραμορφωτικός. Είναι περισσότερο ανάλγητος κριτής και δαίμονας εαυτών, αφαιρώντας τις βολικές και εύκολες επιλογές από το παλμαρέ τους. Ένας μάρτυρας πρόθυμος να θυμίσει τις ενοχές των δύο γυναικών, όσο βαθιά και αν αυτές τις κρύψουν.
Η κεντρική προβληματική της ταινίας, όσο εξελίσσεται η πλοκή, μεταφέρεται από την έννοια της προσωπικότητας σε αυτήν της εικόνας και ερευνά τη σύγχυση μεταξύ τους, την αντιστροφή των ρόλων τους. Αντί η εικόνα να αντανακλά την προσωπικότητα, η προσωπικότητα διαμορφώνεται με βάση την εικόνα. Και αυτή είναι η μόνη αληθινή ιερή αποστολή των δύο γυναικών: η Βιολέτα ουσιαστικά βοηθά τη Λίλα να δομήσει εκ νέου την ταυτότητά της ώστε να ανταποκρίνεται στην εικόνα της ντίβας που ετοιμάζεται να επαναφέρει στο προσκήνιο.
Και η εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος απαιτεί πολλές θυσίες, άλλες προφανείς και άλλες τόσο μύχιες που συμπαρασύρουν και την ίδια την έννοια του ανθρώπινου χαρακτήρα. Αν η ψυχή είναι μία συλλογή στιγμάτων και αναμνήσεων, η Λίλα πρέπει να εφεύρει μία ώστε να ανταποκρίνεται στους όρους της αοιδού Κάσεν. Και ιδανικός συμπαραστάτης της είναι η Βιολέτα, μία γυναίκα που γνωρίζει καλύτερα από την ίδια ποια είναι η Λίλα Κάσεν.
Προικισμένο με απίθανες, σπάνιου εύρους και εσωτερικότητας ερμηνείες από τις ηθοποιούς και τη σπουδαία μουσική επένδυση του Αλμπέρτο Ιγκλέσιας που αναδεικνύεται σε πολύτιμος αφηγηματικός παράγοντας, το φιλμ του Κάρλος Βερμούτ είναι δείγμα ενός κινηματογράφου σπάνιας ακρίβειας. Ενώ η αφήγησή του απλώνεται πρισματικά, δεν χάνει ούτε στο ελάχιστο τη συγκέντρωσή της. Όσο και αν θολώνει τα όρια σημαίνοντος και σημαινόμενου και καθώς τα όρια των ταυτοτήτων των δύο γυναικών βαδίζουν προς την κατάργηση, η εικόνα αυτού του άρτιου γυναικείου ψυχογραφήματος παραμένει κρυστάλλινη. Και ο θεατής αφήνεται να αναρωτιέται τι από όσα θεωρεί πως ξέρει για τον εαυτό του είναι πραγματικό και τι πλασμένο έτσι ώστε να γεμίζει μία εικόνα.
