Σκηνοθεσία: Χάρολντ Ράμις
Παίζουν: Μπιλ Μάρεϊ, Άντι ΜακΝτάουελ
Διάρκεια: 102′
Τα παραδοσιακά έθιμα, όπως όλοι ξέρουμε, δε βγάζουν πάντοτε ιδιαίτερο νόημα. Κάποιες φορές μάλιστα, η αληθινή τους ουσία έγκειται ακριβώς στο ότι δε βγάζουν κανένα απολύτως νόημα. Όπως αυτό το εξωφρενικό έθιμο, που έλκει την καταγωγή του από Γερμανούς μετανάστες στις ΗΠΑ και βαστά από το 1886: κάθε χρόνο, τη 2η μέρα του Φλεβάρη, στην πόλη Πανξατόνι (Punxsutawney) της Πενσιλβάνια, χιλιάδες ντόπιοι και επισκέπτες παρακολουθούν τον ετήσιο μετεωρολογικό χρησμό. Σε αυτό το θεοπάλαβο τελετουργικό, μια μαρμότα, ένα μικρό ζωάκι που ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια των σκίουρων, προβλέπει αν ο χειμώνας έχει δρόμο ακόμη ή αν η άνοιξη θα καταφθάσει νωρίς.
Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν οι εξής δύο εκδοχές: α) αν η μαρμότα βγει από τη φωλιά και αποτύχει να δει τη σκιά της λόγω συννεφιάς, ο χειμώνας σύντομα θα αποτελέσει παρελθόν και β) αν η ημέρα είναι ηλιόλουστη και η μαρμότα δει τη σκιά της, ο χειμώνας θα παραταθεί για έξι ακόμα εβδομάδες. Σε περίπτωση που αναρωτιέστε για το ποσοστό επιτυχίας των προβλέψεων της μαρμότας, σύμφωνα με έρευνα που εκπόνησε η Εθνική Υπηρεσία Κλιματικών Δεδομένων των ΗΠΑ, αυτό δεν ξεπερνά το -μάλλον πενιχρό- 40%.
Σε αυτό το μοναδικό στο είδος του έθιμο εγκλωβίζεται και ο Μπιλ Μάρεϊ, στην απολαυστική ταινία του Χάρολντ Ράμις, ο οποίος αξιοποιεί στο έπακρο μία φανταστική κωμική σεναριακή ιδέα και μετατρέπει μία feelgood ταινία σε πανέξυπνη κινηματογραφική δίνη για τον χρόνο, τον έρωτα, την ενηλικίωση και τους συμβιβασμούς. Τα πάντα, λοιπόν, έχουν ως σημείο αφετηρίας τον χρόνο και τις αμέτρητες φιλοσοφικές και υπαρξιακές του απολήξεις. Μέγεθος αφόρητα αντικειμενικό, αλλά συγχρόνως βαθιά υποκειμενικό, ο χρόνος είναι μια έννοια κατά βάση ακατανόητη και ασύλληπτη για το ανθρώπινο μυαλό. Στο Groundhog Day, ο χρόνος κινείται σε μονοπάτια που ξεπερνούν το τρίπτυχο παρελθόν-παρόν-μέλλον, ως μία ροή που περιλαμβάνει τα πάντα, καταργώντας κάθε υπόνοια κατεύθυνσης.
Στην προχριστιανική αρχαιότητα, καθώς και στις θρησκείες της Άπω Ανατολής, ο χρόνος υπερβαίνει τη γραμμικότητα και διαγράφει μια πορεία κατά βάση κυκλική, σε μια κοσμοθεωρία που μας υπενθυμίζει την ατέρμονη διαδοχή των εποχών και την αιώνια αντικατάσταση του παλαιού με το καινούργιο. Σε αυτό το πνεύμα, η ριζωμένη μας βεβαιότητα πως καθετί που μας συμβαίνει αποτελεί ένα ακόμη βήμα σε μια σταθερή πορεία (καλή ή κακή) ξαφνικά ξεθωριάζει. Το αληθινά μαγευτικό, όμως, σε αυτή την απολαυστική Μέρα της μαρμότας, είναι ότι καταργεί ακόμη και τη θεωρία του déjà vu, απαλλάσσοντας την επανάληψη από κάθε αρνητικό πρόσημο. Η κάθε μέρα, άλλωστε, ξεκινά με το ηλιοβασίλεμα, ρίχνει αυλαία με το δειλινό και διαρκεί 24 ώρες, αλλά κάθε ηλιοβασίλεμα και κάθε δειλινό διαφέρουν από μέρα σε μέρα. Σε τελική ανάλυση, τα πάντα στη ζωή μας, όσο και να μοιάζουν πανομοιότυπα, δεν παύουν να είναι -κατά κυριολεξία- μοναδικά.
Ο Φιλ Κόνορς -διόλου τυχαία συνονόματος με τη μάντισσα μαρμότα- είναι ένας βαριεστημένος μετεωρολόγος, βαλτωμένος σε ένα τοπικό κανάλι περιορισμένης εμβελείας, που έχει κάνει δεύτερη φύση του την επιθετική ειρωνεία και τον κυνισμό απέναντι στον κόσμο, τη ζωή, τους ανθρώπους, την καθημερινότητα. Και καθώς βρίσκεται παγιδευμένος στην ίδια καταραμένη ημερομηνία, στην τελευταία τρύπα του ζουρνά, αντικρίζοντας με γουρλωμένα μάτια να του συμβαίνουν σε λούπα τα ίδια ακριβώς πράγματα σε μια μέρα που δε λέει να τελειώσει, ξετρυπώνει σταδιακά μια καλά κρυμμένη αλήθεια: ακόμη και ο απελπιστικά στενός ορίζοντας της μίας και μόνο ημέρας κρύβει μέσα του ατελείωτες πιθανότητες, σαν ένα τετράδιο με αμέτρητες λευκές σελίδες.
Σε πρώτο στάδιο, περνά από την απόγνωση της στασιμότητας στην ηδονή της αποφυγής του αύριο και όλων των συνεπειών που αυτό επιφέρει, απολαμβάνοντας ολόψυχα την απουσία τιμωρίας, τύψεων, ντροπής. Σε δεύτερο επίπεδο, πονηρεύεται και αυταπατάται πως μπορεί να χειραγωγήσει και να μανιπουλάρει τον χρόνο, κάνοντας τον να λειτουργήσει προς όφελός του. Βυθισμένος σε ένα παρόν που δεν χάνεται αυτοστιγμεί αλλά εξελίσσεται διαρκώς, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το πλεονέκτημά του απέναντι σε όλους τους υπόλοιπους -και ιδίως απέναντι στη γυναίκα που έχει ερωτευτεί- που ζουν την ίδια μέρα ξεκινώντας κάθε φορά από το σημείο μηδέν. Πολύ σύντομα, θα αντιληφθεί πως ακόμη και αν έχεις το σενάριο της ζωής στο χέρι εκ των προτέρων, είναι αδύνατον να σκηνοθετήσεις το πώς θα βιώσεις την κάθε στιγμή. Η ζωή, ακόμη και όταν όλα τα δεδομένα μοιάζουν ακλόνητα και αμετακίνητα, θα βρει τον τρόπο να ελιχθεί, να μεταμορφωθεί, να πάρει διαφορετικούς δρόμους, να σου μοιράσει διαφορετικό χαρτί και να σε εκπλήξει.
Από τον πανικό στη μηχανορραφία, λοιπόν, κι από εκεί στο βαθύ υπαρξιακό κενό. Η ζωή, ως γνωστόν, έχει ως μόνη βεβαιότητα το αναπόδραστο του θανάτου, επομένως η παραίτηση από τη ζωή δεν μπορεί παρά να συνεπάγεται και την απόρριψη του θανάτου. Ο Φιλ αυτοκτονεί ξανά και ξανά με όλους τους ευφάνταστους τρόπους, καταλήγοντας να ξυπνάει κάθε μέρα με το ίδιο τραγούδι, στις έξι τα χαράματα. Στον δικό του κόσμο, ακόμη και η αθανασία, η νίκη απέναντι στον μόνο ανίκητο αντίπαλο, φαντάζει βασανιστική, βαρετή, στερημένη από κάθε νόημα. Τελικά, κι ενώ δε διαφαίνεται η παραμικρή έξοδος από έναν εξ ορισμού φαύλο κύκλο, επέρχεται η συμφιλίωση, η οποία ξεκινά από την πιο γενναία αποδοχή: ο αληθινός αντίπαλος του Φιλ δεν είναι ο χρόνος, αλλά ο ίδιος του ο εαυτός. Και το ξεκλείδωμα του χρόνου περνά αναγκαστικά μέσα από τη δική του μεταμόρφωση. Ίσως η μοναδική φορά που το μότο «μια μέρα μπορεί να σου αλλάξει τη ζωή» βρίσκει τόσο πειστική εφαρμογή.
