Σκηνοθεσία: Μίλος Φόρμαν
Παίζουν: Τζιμ Κάρεϊ, Ντάνι Ντε Βίτο, Κόρτνεϊ Λαβ
Διάρκεια: 119′
O Άντι Κάουφμαν δεν υποσχέθηκε ποτέ στο κοινό του γέλια και χαχανητά. Παρόλα αυτά, ήταν ολόψυχα δοσμένος στη «διασκέδαση», τουλάχιστον σύμφωνα με τον δικό του εξωφρενικό ορισμό της λέξης. Ο Κάουφμαν μπορεί να έμεινε στην ιστορία ως ο πλέον αντισυμβατικός stand up comedian, αλλά ξεπερνούσε κατά πολύ τα στεγανά ενός κωμικού. Σε πρώτο επίπεδο, οι παραστάσεις του έκοβαν βόλτες στα ακραία όρια της αμηχανίας, της αδεξιότητας, των ταμπού και των κοινωνικών αντανακλαστικών. Σε δεύτερο επίπεδο, τα σόου του Κάουφμαν ήταν μια σπουδή στις ανεξερεύνητες πτυχές που μπορεί να λάβει η η κωμική (αλλά και κάθε) αναπαράσταση, η ικανότητα πρόσληψης του θεατή, αλλά και η ίδια η έννοια του θεάματος.
Ο Κάουφμαν απεχθανόταν τα ανέκδοτα και τα πατενταρισμένα αστεία, ανατρέχοντας ασταμάτητα σε μια άφθαρτη παιδικότητα. Εκεί όπου ένα αστείο μπορεί να επιβιώσει εμμονικά και ακατάληπτα για ώρες, εκεί όπου το γέλιο προκύπτει σχεδόν ως σωματικό αντανακλαστικό, δίχως επεξεργασίες, δεύτερες σκέψεις, εγκεφαλικές αναλύσεις και ερμηνείες. Ο Άντι Κάουφμαν, για τον οποίον έγραψαν οι REM το τραγούδι Man on the Moon, που δανείζει τον τίτλο του και στο biopic του Μίλος Φόρμαν, ήταν ένας επισκέπτης από μακρινούς και χαβαλεδιάρικους γαλαξίες, που προσγειώθηκε σε έναν σοβαροφανή πλανήτη. Και αποφάσισε να ζήσει εκεί ολομόναχος, επιβάλλοντας τους δικούς του όρους.
Το Man on the Moon στρογγυλεύει ίσως κάποιες γωνίες όσον αφορά τον βίο και τα πεπραγμένα του Κάουφμαν, αλλά παραμένει βαθιά «καουφμανικό» στον πυρήνα του. Ο Φόρμαν αποδίδει τον δέοντα σεβασμό, αποφεύγοντας να επενδύσει στο κλασικό κωμικό στοιχείο ή σε μια ακαθόριστη νοσταλγία για τους παλιούς καλούς καιρούς. Στην πραγματικότητα, μας προσκαλεί στον δαίδαλο ενός ανθρώπου που παθιαζόταν με την ομορφιά του λάθους, του ατυχήματος, του διφορούμενου. Το Man on the Moon αποτυπώνει την οδύνη και την ηδονή του αποτυχημένου αστείου, της κακόγουστης φάρσας, της τραβηγμένης μανιέρας, τρυπώνοντας στον ψυχισμό ενός ανθρώπου που αντιμετώπισε τη ζωή, αλλά και τον θάνατό του, ως μια αδιάκοπη παράσταση.
Ο Κάουφμαν αντιλαμβανόταν τον σαρκασμό ως τη μόνη δυνατή αντίδραση του ανθρώπου απέναντι στο παράλογο της ζωής και έχτισε μια ολόκληρη καριέρα στη λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο φτιαχτό και στο αυθόρμητο. Αναμενόμενα, λοιπόν, ξέφυγε για τα καλά από τον ψυχαναγκασμό της επιτυχίας και της αποδοχής. Ένα κοινό που αυτό-παγιδεύεται οικειοθελώς, η αδρεναλίνη της της ξέπνοης αντίδρασης, η πλήρης κατάργηση της διάκρισης μεταξύ on και off: αυτά ήταν υλικά από τα οποία ήταν φτιαγμένος ο κόσμος του Κάουφμαν. Ο Άντι, ακόμη και όταν έβγαζε την πρίζα, ήταν ανά πάσα στιγμή έτοιμος να πάθει βραχυκύκλωμα και αυτανάφλεξη.
Ο Τζιμ Κάρεϊ ρίχνεται με θάρρος και αυταπάρνηση σε έναν ρόλο που αφενός του ταιριάζει γάντι, αφετέρου απαιτεί γενναίες θυσίες. Η σωματοποίηση του εγκεφαλικού χάους και η πλαστικότητα των «αδέξιων» κινήσεων του Κάουφμαν (που ήταν προφανώς απόρροια σχολαστικής προεργασίας). Η παραληρηματική άφεση σε έναν άνευ όρων παλιμπαιδισμό. Οι υπαρξιακές αγωνίες που βρίσκουν διέξοδο μέσα από μια σχεδόν επιθετική ιλαρότητα. Ο Κάρεϊ βουτά χωρίς σωσίβιο στο μυστήριο του Κάουφμαν, αποτίνοντας έναν παιγνιώδη και συγκινητικό φόρο τιμής. Και μας αφήνει με ένα αβίαστο και πονηρό χαμόγελο στο πρόσωπο, καθώς φαντασιωνόμαστε μια τελευταία ευκαιρία να φανούμε απρόσεκτοι, αθυρόστομοι, σκανδαλιάρηδες και προκλητικοί.
If you believed they put a man on the moon, man on the moon,
if you believe there’s nothing up his sleeve, then nothing is cool.
Ο
