Σκηνοθεσία: Απιτσατπόνγκ Βεερασεθάκουλ
Παίζουν: Ταναπάτ Σαϊσαϊμάρ, Τζενίρα Πονγκπας
Διάρκεια: 114’
Μεταφρασμένος τίτλος: “Ο θείος Μπούνμι θυμάται τις προηγούμενες ζωές του”
Ο Απιτσατπόνγκ Βεερασεθάκουλ (ή Βιρασετάκουλ, σύμφωνα με κάποιες αναθεωρητικές φράξιες ταϊλανδόφωνων), τη στιγμή της παραλαβής του Χρυσού Φοίνικα, τον Μάη του 2010, δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει κάποιους από τους δομικούς συντελεστές της ταινίας του: τα πνεύματα, τα φαντάσματα, τα ξωτικά και τα στοιχειά του δάσους, τις μετενσαρκωμένες ψυχές, όλη τη γήινη και την απόκοσμη πλάση της βόρειας Ταϊλάνδης.
Καλώς ήρθατε σε ένα σύμπαν όπου οι σπηλιές είναι σκοτεινές μήτρες που φωτίζονται από διάστικτα αστέρια, και γεννούν ανθρώπους μέσα στην πιο άγρια νύχτα, όπου γατόψαρα προσφέρουν σεξουαλική λύτρωση σε γηρασμένες πριγκίπισσες που θρηνούν τη χαμένη τους ομορφιά, όπου οι εξαφανισμένοι άνθρωποι μεταμορφώνονται σε πίθηκους με κατακόκκινα μάτια που σε καρφώνουν με το πύρινο βλέμμα τους,
Όπως μας έχει ήδη προϊδεάσει ο τίτλος, Ο Θείος Μπουνμί θυμάται τις προηγούμενες ζωές του αφήνει ορθάνοιχτες τις πόρτες μεταξύ ζωής και θανάτου, μεταξύ ορατού και α(δι)όρατου. Ο Θειός Μπουνμί προετοιμάζεται μυσταγωγικά να αποχαιρετήσει τα εγκόσμια, αλλά δεν πρόκειται να ξεμακρύνει ιδιαίτερα. Θα σουλατσάρει κι αυτός στον τόπο με τον οποίο η μοίρα του δέθηκε άρρηκτα και παντοτινά, θα γίνει (και ήταν ήδη) κι αυτός χώμα, φυλλωσιά, δροσοσταλίδα του δάσους που αποτελεί την αρχή των πάντων, τον τόπο της ατέρμονης επιστροφής. Θα ρεμβάσει στη βεράντα, με το φάντασμα της γυναίκας και τον πιθηκόμορφο αγνοούμενο γιο του, θα αναπολήσουν τα κοινά τους βιώματα, θα ανασύρουν παλιές φρίκες από το ντουλάπι της μνήμης και θα αποσυρθούν εκ νέου σε αυτό το ερεβώδες μετέχμιο των κόσμων.
Ο Απιτσατπόνγκ δεν δίνει μονάχα πνοή στους νεκρούς, αλλά πασπαλίζει και με μια άχνη θανάτου τους ζωντανούς. Η ανάσα τους μυρίζει κρίματα, αμαρτίες και προπατορικές παραλείψεις. Και ενσωματώνει δοξασίες, θρύλους, παραμύθια, ξόρκια, κατάρες και οιωνούς σε ένα δαίδαλο που υπερβαίνει τον χρόνο και τη δική μας (δυτική) αντίληψη για τη ροή του. Η φύση στέκεται προαιώνια και προϋπάρχουσα, ένας αναντίρρητος και αυστηρός θεός που καταρρίπτει κάθε υπόνοια λογικής και στέκει ως σύμβολο αυταπόδεικτης ουσίας.
Αγκαλιάζει αλλά και καταπίνει τους ανθρώπους, τους προσφέρει καταφύγιο αλλά τους καταδικάζει και σε μια μαύρη τρύπα λησμονιάς και ανυπαρξίας. Κι αν υπάρχει ένα εργαλείο που είναι σε θέση να συνδέει τα φαινομενικά αγεφύρωτα, αυτό είναι σίγουρα ο κινηματογράφος, η μόνη μορφή τέχνης που έχει τη δύναμη να ενώνει τον κόσμο, όπως τον αντιλαμβανόμαστε ως εξωτερικό ερέθισμα, με την εσωτερική αντίληψη μας για αυτόν.
Το τέλος δεν έρχεται ακριβώς ποτέ ή έρχεται πολλαπλές φορές, ως απόρροια μιας κοσμοθεωρίας που φαντάζει εκ πρώτης όψεως φιλεύσπλαχνη και ελεήμων, κρύβοντας όμως μέσα μια αδυσώπητη αίσθηση συνέχειας. Η ιλιγγιώδης κόπωση του να συνεχίσεις να περπατάς, η αφαίρεση του δικαιώματος της απόσυρσης, η υποχρέωση να κουβαλάς ώς το τέλος του χρόνου κι ακόμη παραπέρα το βάρος της ύπαρξής σου.
Ο Απιτσατπόνγκ φτιάχνει μια ταινία που έρπεται, σκαρφαλώνει, διαχέεται, εξαφανίζεται σαν το φως του ουρανού όταν καταφθάνει το σκοτάδι, δηλώνει σιωπηλά τη μόνιμη παρουσία σαν τον άερα. Ένα ανιμιστικός ναός, όπου τρυπώνουν διακριτικά, περίπου σαν τα μυστηριώδη μαλλιαρά τέρατα που περιδιαβαίνουν τελετουργικά τη ζούγκλα με βήμα καταραμένο, η επώδυνη ιστορική μνήμη, τα ανεπούλωτα τραύματα, οι ενοχές για την απάνθρωπη βαρβαρότητα.
Εξάλλου, το Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives αποτέλεσε κομμάτι του Primitive Project, ενός ευρείας κλίμακας καλλιτεχνικού πρότζεκτ που έχει ως σκοπό να αναμοχλεύσει τα αιμοταβαμμένα επεισόδια στην πορεία της χώρας, που δεν έχουν βρει τη θέση τους στα επίσημα κιτάπια της ιστορίας. Το τελικό επιμύθιο, παιγνιώδες, δηκτικό, αναστοχαστικό. Κανένας κόσμος, όσο προαιώνιος κι αν βαυκαλίζεται πως έχει υπάρξει, δεν έχει εξασφαλισμένη την αιωνιότητα…
