Σκηνοθεσία: Κλιντ Ίστγουντ
Παίζουν: Σπένσερ Στόουν, Άλεκ Σκαρλάτος, Άντονι Σάντλερ
Διάρκεια: 94′
Στις 21 Αυγούστου 2015, τρεις νεαροί Αμερικάνοι που επέβαιναν στο τρένο που πραγματοποιούσε το δρομολόγιο Άμστερνταμ – Παρίσι, μετατράπηκαν, μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου, από απλοί καθημερινοί άνθρωποι σε ήρωες που απέτρεψαν ένα βαρβάτο μακελειό. Ο Σπένσερ Στόουν, εκπαιδευόμενος διασώστης της Αμερικάνικης Αεροπορίας, ο Άλεκ Σκαρλάτος, μέλος της Εθνοφρουράς του Όρεγκον και ο σπουδαστής Άντονι Σάντλερ, που ουδεμία σχέση είχε με οτιδήποτε στρατιωτικό, εξουδετέρωσαν έναν πάνοπλο Μαροκινό φονταμενταλιστή, ακριβώς προτού αυτός ανοίξει πυρ και αρχίσει να σκορπά πτώματα δεξιά κι αριστερά.
Όπως διαφαίνεται, ο Κλιντ Ίστγουντ, στη δύση της μεγάλης σκηνοθετικής του καριέρας, γοητεύεται ασύστολα από τις προσωπικές ιστορίες, δεδομένου ότι σχεδόν όλες οι ταινίες που σκηνοθέτησε την τελευταία δεκαετία βασίζονται σε αληθινές περσόνες και αληθινά γεγονότα. Το Αναχώρηση για Παρίσι 15:17 μπορεί, μάλιστα, να λογιστεί ως άτυπη συνέχεια του προπέρσινου Sully, καθώς μοιράζονται –σε θεωρητικό επίπεδο- ένα κοινό άξονα, ένα κοινό στοχασμό.
Τι είναι αυτό που ωθεί τους ανθρώπους να υπερβούν τα όριά τους και να δράσουν πάνω από τις φαινομενικές δυνατότητές τους, στις κρίσιμες στιγμές, όταν τα πάντα κρέμονται από μια κλωστή και δείχνουν μη αναστρέψιμα; Από πού πηγάζει ο ηρωισμός, ποιες είναι οι εσωτερικές διεργασίες και οι εξωτερικές συνθήκες που επιτρέπουν, ή ακόμη και επιβάλλουν, σε ορισμένους ανθρώπους να μεγαλουργήσουν, αψηφώντας όλα τα ζοφερά δεδομένα;
Οι διαφορές, όμως, που χωρίζουν το Sully από το The 15:17 to Paris είναι δυστυχώς χαώδεις. Διότι το μεν πρώτο είναι φτιαγμένο από τη μαγιά του good old αμερικανικού ιδεαλισμού (που ουδεμία σχέση έχει με αυτό που αποκαλούμε υποτιμητικά «αμερικανιά»), από εκείνη την ιερή απόδοση τιμών στην ιερή αποστολή του “get the job done”, από την ακλόνητη πίστη ότι ο (αυτό)σεβασμός απέναντι στο καθήκον που έχουμε αναλάβει μπορεί ανά στιγμές να μετακινήσει ακόμη και τα βουνά που στέκονται μπροστά μας.
Το τελευταίο πόνημα, όμως, του αισίως 87χρονου Κλιντ υποτίθεται πως επικεντρώνεται στο ίδιο ακριβώς κρίσιμο σημείο, αυτό της αβίαστης μετάβασης στον αυθόρμητο ηρωισμό, αλλά εν τέλει αντιστρέφει ολόκληρη τη φορά του συλλογισμού. Διότι αφήνεται να εκτραπεί, σε βαθμό ασυγχώρητο και σχεδόν σοκαριστικό, προς έναν ανεξέλεγκτο ντετερμινισμό, προς μια ακατάσχετη μεταφυσική. Καταλήγοντας σχεδόν να βαφτίσει τους χαρακτήρες του εκ γενετής ήρωες, που θαρρείς και δεν είχαν άλλη επιλογή από το να εκπληρώσουν το μεγαλοπρεπές ριζικό τους: να φανούν έτοιμοι και γενναίοι, όταν τους ζητηθεί να εκπληρώσουν την ελέω θεού αποστολή που τους έχει ανατεθεί σε αυτή τη ζωή.
Ο Κλιντ, σε ένα ντόμινο ανεξήγητα άστοχων επιλογών, φτιάχνει μια ταινία ανερμάτιστη, συγκλονιστικά αδέξια και άγαρμπη, και πέρα για πέρα προβληματική σε κάθε πιθανό κι απίθανο επίπεδο. Με πρώτο και καλύτερο στην ατελείωτη λίστα των προβλημάτων την εξωφρενική επιλογή της ενσάρκωσης των τριών νεαρών Αμερικάνων από τους ιδίους! Όπως εύκολα μπορεί κανείς να υποθέσει, η αμηχανία είναι κάτι παραπάνω από έκδηλη, χωρίς κανένα διαθέσιμο σωσίβιο.
Δεν υπάρχει καμία υπόνοια ή προσπάθεια ντοκιμαντερίστικης ή ψευδό-ντοκιμαντερίστικης προσέγγισης, δεν ανιχνεύεται καμία πρόθεση οποιουδήποτε κινηματογραφικού πειράματος που να παιχνιδίζει ανάμεσα στη ζωή και την αναπαράσταση, την τεκμηρίωση και την απόδοση μιας κινηματογραφικής αλήθειας. Αντιθέτως, το μόνο που κατορθώνει αυτή η τραβηγμένη από τα μαλλιά απόπειρα ρεαλισμού και αυθεντικότητας είναι να αποδώσει μια αίσθηση πλαστού, φτιαχτού και ολότελα ξένου προς οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί χειροπιαστό και άμεσο.
Από εκεί και έπειτα, το The 15:17 to Paris βολοδέρνει σαν καρυδότσουφλο σε μια τρικυμία, έρμαιο ενός παντελώς άτσαλου μοντάζ που παλεύει να συνδέσει με ένα ανύπαρκτο νήμα τρία χρονικά επίπεδα: α) την παιδική ηλικία των τριών χαρακτήρων, β) τη λυσσαλέα απόπειρα τους ενός εκ των δύο να τρυπώσει στον αμερικάνικο στρατό, τον οποίο η ταινία αντιμετωπίζει, με ανατριχιαστική συνέπεια, με όρους θαυμασμού και ευλάβειας, γ) τις στιγμές που προηγήθηκαν του ηρωικού περιστατικού στο τρένο, οι οποίες καταλήγουν να μοιάζουν με κακογυρισμένο video blog οποιουδήποτε τυπικού αμερικάνου τουρίστα που πραγματοποιεί τον καθιερωμένο (για τους εύπορους νεαρούς Αμερικάνους) τουριστικό γύρο της Ευρώπης. Ως τέταρτο χρονικό επίπεδο, που παρεισφρέει σαν εμβόλιμη σφήνα, εμφανίζονται ορισμένα ενσταντανέ υφέρπουσας έντασης εντός του τρένου, πριν από το όλο συμβάν, στις μόνες στιγμές που το The 15:17 to Paris φέρνει κάπως σε κινηματογραφική ταινία.
Στο μεν πρώτο επίπεδο, της υποτιθέμενα τραυματικής ή έστω προβληματικής παιδικής ηλικίας, η σκηνοθεσία θυμίζει τηλεταινία χειρίστου επιπέδου, οι ερμηνείες των μικρών παιδιών είναι ανεξήγητα ψεύτικες, η επαφή του θεατή με τους ήρωες από ασθενική ώς μηδενική, χωρίς να υπολογίζουμε καν στην εξίσωση του εκνευρισμού μας την ακατάσχετη χριστιανική – μιλιταριστική ρητορική στην οποία υποβάλλονται τα αυτιά μας. Περνώντας στο δεύτερο επίπεδο, το ολίσθημα του ηρωικού κισμέτ αποκτά πλέον πιο στέρεη μορφή, με τους διαλόγους να κατρακυλούν προς την ισοπεδωτική αφέλεια.
Στο τρίτο και προτελευταίο χρονικό σκέλος (υπενθυμίζουμε ότι αυτά τα επίπεδα διαπλέκονται μεταξύ τους με παντελώς άτσαλο και ακανόνιστο τρόπο) παρακολουθούμε ένα τουριστικό οδοιπορικό, το οποίο καταφέρνει, μεταξύ όλων των υπολοίπων, να απεικονίσει με τρομακτικό πουριτανισμό την υποτιθέμενη νεανική ανεμελιά. Εξυπακούεται πως όσο βαδίζουμε προς το γκραν φινάλε τόσο η ταινία βάζει τρικλοποδιά στις ίδιες της τις προθέσεις. Αντί να αφουγκραζόμαστε το πώς μπορεί ο ηρωισμός να πυροδοτήσει την καρδιά, το νου και το σώμα οποιουδήποτε αδιανόητα συνηθισμένου ανθρώπου, νιώθουμε πως επιτέλους φτάνουμε στην υλοποίηση μιας μαρτυρικά κουραστικής αυτοεκπληρούμενης προφητείας ενός θαύματος.
Η ανεξερεύνητη εκείνη περιοχή του νοητού και του θυμικού που μας ωθεί να ριχνόμαστε με αυτοθυσία στη μάχη, που μας σπρώχνει ανεξήγητα προς την υπέρβαση, είναι μια ανεξάντλητη πηγή γοητείας και μυστηρίου. Κι η κινηματογραφική εξερεύνηση αυτής της περιοχής, με αφορμή ένα αληθινό περιστατικό ανδρείας, θα μπορούσε να αποτελέσει τρομερή μαγιά για μια ταινία που εξερευνά την εσωτερική έννοια του ήρωα που κρύβουμε όλοι μέσα μας, καμουφλαρισμένη κάτω από ατελείωτες στρώσεις αδρανούς ρουτίνας και -πέρα για πέρα ανθρώπινης- δειλίας. Το 15:17 to Paris δεν είναι αυτή η ταινία, χωρίς αυτό να μειώνει σε τίποτα τη διαχρονική μας αγάπη για τον Κλιντ.
