Σκηνοθεσία: Lars Kraume
Με τους: Leonard Scheicher, Tom Gramenz, Lena Klenke, Jonas Dassler, Carina Wiese, Florian Lukas, Burghart Klaussner
Αυτή είναι η όγδοη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο γεννημένος σε ένα προάστιο του Τορίνο, στην Ιταλία, αλλά μεγαλωμένος στην Φρανκφούρτη, Lars Kraume. Το κινηματογραφικό του ντεμπούτο ήταν η ταινία Viktor Vogel – Commercial Man, το 2001. Η πρώτη του ταινία που πήρε διανομή για την Ελλάδα ήταν η 6η μεγάλου μήκους της καριέρας του, με τίτλο Υπόθεση Φριτς Μπάουερ (Der Staat gegen Fritz Bauer), η οποία αν και έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ του Λοκάρνο, τον Αύγουστο του 2015, προβλήθηκε στη χώρα μας τον Ιανουάριο του 2017. Μάλιστα, δύο από τους πρωταγωνιστές εκείνης της ταινίας, οι Burghart Klaussner και Ronald Zehrfeld, έχουν βασικό ρόλο και στη νέα του ταινία.
Ο Kraume έχει ασχοληθεί πολύ και με την τηλεόραση, γυρίζοντας πολλά επεισόδια για τη θρυλική γερμανική σειρά Tatort, κάτι σαν την ελληνική Ανατομία ενός εγκλήματος. Η ταινία Η σιωπηλή επανάσταση έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στην περασμένη Berlinale, όπου συμμετείχε στο τμήμα Berlinale Special Gala. Την πανελλαδική της πρεμιέρα την έκανε στις «Νύχτες Πρεμιέρας», όπου προβλήθηκε στο τμήμα «Τα αγαπημένα των φεστιβάλ». Το σενάριο της ταινίας βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Dietrich Garstka, ο οποίος περιγράφει σε αυτό τις περιπέτειες του ιδίου και των συμμαθητών του, επομένως μπορούμε να πούμε πως η ταινία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.
Το 1956, κατά την επίσκεψή τους σε ένα σινεμά του Δυτικού Βερολίνου, δυο έφηβοι φίλοι, ο Τέο και ο Κουρτ, βλέπουν επίκαιρα (σημείωση 1: κάτι σαν ειδήσεις που προβάλλονταν στους κινηματογράφους τα παλιά τα χρόνια…) που απεικονίζουν τον ξεσηκωμό στην Ουγγαρία και τις κινήσεις των Σοβιετικών προκειμένου να τον καταπνίξουν. Γυρνώντας τρομοκρατημένοι και ανάστατοι στην πόλη τους, το Στάλινσταντ, στην Ανατολική Γερμανία, προσπαθούν να βρουν τρόπο για να αντιδράσουν, να δείξουν τη συμπαράστασή τους στο λαό της Ουγγαρίας και να τα βάλουν για άλλη μια φορά με τους Σοβιετικούς. Αποφασίζουν, λοιπόν, να κρατήσουν ενός λεπτού σιγή (σημείωση 2: στη Γερμανία κρατούν δύο λεπτών σιγή) στην τάξη τους, στο πρώτο τους μάθημα της επόμενης μέρας.
Η κίνησή τους, όμως, δεν περνάει απαρατήρητη. Η Περιφερειάρχης Παιδείας κινητοποιείται και σύντομα στο σχολείο τους εμφανίζεται ο αρμόδιος Υπουργός! Τα παιδιά έχουν αποφασίσει να πουν ψέματα: πως δηλαδή κράτησαν ενός λεπτού σιγή προς τιμής του Φέρεντς Πούσκας, του σπουδαίου Ούγγρου ποδοσφαιριστή, που οι φήμες έλεγαν πως σκοτώθηκε στις αναταραχές. Ο κρατικός μηχανισμός, όμως, ανιχνεύει σημάδια απειθαρχίας τα οποία βαφτίζει κίνηση ενάντια στο καθεστώς, με αντεπαναστατικά κίνητρα! Και ο Υπουργός Παιδείας θέτει το τελεσίγραφο: αν μέσα σε μια βδομάδα δεν κατονομάσουν τον υποκινητή της συγκεκριμένης πράξης, όλα τα παιδιά της τάξης θα το μετανιώσουν πολύ πικρά.
Κάτι σαν το Οι ζωές των άλλων, αλλά με πρωταγωνιστές παιδιά φαντάζει τούτη η καλογυρισμένη και φιλική προς το μεγάλο κοινό γερμανική ταινία. Ο έμπειρος σκηνοθέτης μας βάζει σωστά και με σαφήνεια στα τεκταινόμενα και το καστ του, που αποτελείται από όλη την ταλαντούχα, πρωτόβγαλτη πιτσιρικαρία του γερμανικού σινεμά (με τους ρόλους των ενηλίκων να τους υποδύονται πιο ηχηρά και αναγνωρισμένα ονόματα) και εισπράττει ικανοποιητικές ερμηνείες, ενώ εμφανίζει και μια στρωτή αφηγηματική πορεία.
Με σημείο εκκίνησης ένα τόσο δα, φαινομενικά ασήμαντο, περιστατικό, το οποίο μεγεθύνεται, γιγαντώνεται, όχι ακριβώς γι’ αυτό που είναι πραγματικά αλλά γι’ αυτό που θα μπορούσε να πυροδοτήσει. Η τρομοκρατία είναι, πλέον, προ των πυλών. Μέσα στην τάξη, οι αρχές ζητούν ονόματα για τιμωρία και παραδειγματισμό. Εκτός τάξης, στα σπίτια τους, οι βασικοί ήρωες καλούνται να αντιμετωπίσουν τις πιέσεις των δικών τους, των οικογενειών τους. Μικρά παιδιά, ουσιαστικά, καλούνται να επωμιστούν μια ευθύνη που εξ ορισμού τους ξεπερνά. Αυτό που τίθεται ως δίλημμα είναι απλό: να «καρφώσουν» για να γλυτώσουν τον εαυτό τους ή να δείξουν πραγματική αλληλεγγύη μεταξύ τους;
Η λέξη Στάζι δεν αναφέρεται πουθενά, αν και η μυστική υπηρεσία της Ανατολικής Γερμανίας, που ρουφιάνευε τους πολίτες της, είχε δημιουργηθεί ήδη από το 1950. Το Τείχος στο Βερολίνο δεν είχε ακόμα υψωθεί, αλλά η λογική του εκφοβισμού, του εκβιασμού και του παραδειγματισμού είναι πανταχού παρούσα στην ταινία. Μια ταινία, που σε στιγμές έχει και αγωνία, διαθέτει τις απαραίτητες ανατροπές, αλλά ρέπει και προς ένα προβλέψιμο διδακτισμό.
Να σημειώσουμε πως προς το φινάλε έχουμε μια σκηνή κοπιαρισμένη (ας είμαστε επιεικείς και να την αποκαλέσουμε δανεισμένη) από τον Κύκλο των χαμένων ποιητών, αλλά και με προφανή παραπομπή και στην ταινία Σπάρτακος του Κιούμπρικ! Προπαγάνδα εναντίον προπαγάνδας, ερωτικά τρίγωνα, φιλίες που χαλάνε, φιλίες που φτιάχνονται, χαρακτήρες περιθωριοποιημένοι και απομονωμένοι, με μόνη διέξοδο το ραδιόφωνο, σταλινικοί με ναζιστικό παρελθόν, χορός και ξέσπασμα, νεανική αφέλεια, χριστιανικοί συμβολισμοί, κακοποιημένες γυναίκες, εργοστάσια, νεκροταφεία, μια άρτια κατασκευαστικά ταινία που προσπαθεί να χωρέσει τα πάντα, αλλά δεν μπορεί.
