Mothers in Cinema: 30 ταινίες για τη μητρότητα

Todo sobre mi madre (All about My Mother, 1999), του Πέδρο Αλμοδόβαρ

Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας για ένα υπέροχο φιλμ, που σηματοδοτεί μια πιο ενδοσκοπική στροφή στο έργο του μεγάλου Ισπανού σκηνοθέτη. Μια πραγματεία για τη μητρότητα, γεμάτη πόνο και τρυφερότητα, πληγές και τραύματα που αναζητούν λύτρωση.

Mommie Dearest (1981), του Φράνκ Πέρι.

Με πρώτη ύλη τη βιογραφία της Κριστινα Κρόφορντ, κόρης της διάσημης ηθοποιού, Τζοάν Κρόφορντ, αφηνόμαστε σε μία σαρωτική ερμηνεία της Φέι Ντάναγουεϊ που αγγίζει τα όρια του camp. Μία μητέρα που έχει ως μόνη αποστολή να κάνει τη ζωή του παιδιού της σκέτη κόλαση.

Mildred Pierce (1945), του Μάικλ Κέρτιζ

Τζοάν Κρόφορντ και εδώ, να υποδύεται τη μητέρα που δεν υπήρξε ποτέ στην αληθινή ζωή, κερδίζοντας μάλιστα και το Όσκαρ. Ένα από τα πιο εμβληματικά οικογενειακά δράματα της Χρυσής Εποχής του Χόλιγουντ και μία από τις πρώτες ταινίες για το βουνό που καλούνταν εκείνη την εποχή να ανέβουν οι single mothers. Πολλοί ίσως να θυμάστε την ομότιτλη σειρά (2011) του HBO, με την Κέιτ Γουίνσλετ στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Terms of Endearment (1983), του Τζέιμς Λ. Μπρουκς

Τεράστια εισπρακτική επιτυχία, 11 οσκαρικές υποψηφιότητες και 5 κερδισμένα αγαλματίδια, για μια τρυφερή δραμεντί που επικεντρώνεται στα απίστευτα σκαμπανεβάσματα μιας ταραχώδους σχέσης μεταξύ μητέρας (Σίρλεϊ ΜακΛέιν) και κόρης (Ντέμπρα Γουίνγκερ). Καλοφτιαγμένο και συγκινητικό, με πανέμορφες ερμηνείες.

Ma Mère (My Mother, 2004), του Κριστόφ Ονορέ

Ο Κριστόφ Ονορέ μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το θρυλικό βλάσφημο μυθιστόρημα του Ζορζ Μπατάιγ και παρόλο που πατά σε υλικό από χρυσάφι και, έχοντας παράλληλα στη διαθεσή του λαμπερούς πρωταγωνιστές (Ιζαμπέλ Ιπέρ, Λουί Γκαρέλ), δημιουργεί περισσότερο μια αίσθηση αμηχανίας παρά επιτυγχάνει ένα αληθινό σοκ.

The Second Mother (Que Horas Ela Volta?, 2015)  της Άνα Μουιλαέρτ

Συναισθηματικό αλλά ποτέ μελοδραματικό, άμεσο, οξύ στις πολιτικές σημάνσεις του, τρομερά καλογυρισμένο (η Μουιλαέρτ διαθέτει μεγάλο ταλέντο στη σύνθεση του κάδρου) και αισιόδοξο. Ένα πολύ ανθρώπινο και συγκινητικό φιλμ από τη Βραζιλία που μας υπενθυμίζει ότι οι δεσμοί της καρδιάς είναι πιο ισχυροί κι από αυτούς του αίματος.

Imitation of Life (1959), του Ντάγκλας Σερκ

Ο μάστορας του μελοδράματος, ο μοναδικός Ντάγκλας Σερκ, στην τελευταία ταινία της λαμπρής του καριέρας, παραδίδει ένα τρομερό κομψοτέχνημα. Σκηνοθετική μαεστρία, υποδόρια θλίψη και μια σωρεία από ακανθώδη ζητήματα της αμερικανικής κοινωνίας μπαίνουν κάτω από το μικροσκόπιο αυτού του βιρτουόζου του αισθήματος.

Secrets & Lies (1996), του Μάικ Λι

Χρυσός Φοίνικας για ένα οικογενειακό δράμα που καίει σε χαμηλή φωτιά από το βαρύ χαρτί του βρετανικού κοινωνικού ρεαλισμού, τον σπουδαίο Μάικ Λι. Η αναζήτηση της μητρικής αγάπης, η ανάγκη για συμφιλίωση, η ενοχή της εγκατάλειψης, η ανάγκη για λίγη αγάπη που θα παραμερίσει όλα τα μικρά μυστικά και ψέματα.

Room (2015), του Λένι Έιμπραμσον

Η ταινία που χάρισε στην Μπρι Λάρσον το Όσκαρ έχει στο επίκεντρό της την πιο αρχέγονη κινητήριο δύναμη στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού: την αγάπη της μητέρας για το σπλάχνο της. H αγάπη, μόνη απάντηση -παντού και πάντα- απέναντι στο σκοτάδι.

Kill Bill: Volume 2 (2004), του Κουέντιν Ταραντίνο

Ναι, ναι, και μην απορείτε καθόλου! Αναλογιστείτε την εξελικτική πορεία των ψευδώνυμων που συνοδεύουν την Ούμα Θέρμαν. Από την αιματοβαμμένη Bride, περνάμε στη θανάσιμη Black Mamba και από εκεί στη λυτρωμένη Mommy… Το δεύτερο σκέλος της grindhouse εποποιίας του Κουέντιν Ταραντίνο έχει ως τελικό προορισμό την ανόθευτη και ανίκητη μητρική αγάπη.

Postcards from the Edge (1990), του Μάικ Νίκολς

Το σενάριο υπογράφει η Κάρι Φίσερ, διασκευάζοντας το δικό της ομότιτλο αυτοβιογραφικό βιβλίο, που περιγράφει τη σχέση της με τη μητέρα της, Ντέμπι Ρέινολντς. Η Μέριλ Στριπ υποδύεται μια ηθοποιό που μόλις έχει πάρει εξιτήριο από το κέντρο αποτοξίνωσης και είναι αναγκασμένη να συζήσει με την αυταρχική και εξουσιαστική μητέρα της. Ανταγωνισμοί, φθόνος, αλλά και ατελείωτη αγάπη πίσω από τα προσωπεία των εγωισμών.

Mother (2009), του Μπονγκ Τζουν-χο

Ο σκηνοθέτης του Parasite σε μια συναρπαστική μίξη οικογενειακού δράματος, ταινίας τρόμου και κατάμαυρης κωμωδίας, γεμάτη από αυτή την απολαυστική αίσθηση απορρύθμισης που κυριαρχεί σε ολόκληρο έργο του Νοτιοκορεάτη σκηνοθέτη.

Autumn Sonata (1978), του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν

Ο σαδιστικά ειλικρινής ανατόμος της ψυχής και τον ανθρώπινων σχέσεων γδέρνει αδυσώπητα το κουφάρι της σχέσης ανάμεσα σε μια απούσα μητέρα (που προτιμήσε τη δόξα της καριέρας από τα παιδιά της) και μια φοβισμένη σαν κουτάβι κόρη (που είναι, συγχρόνως, πενθούσα μάνα και η ίδια). Μια σονάτα για την οδυνηρή αδυναμία συνταιριάσματος της βιολογικής ακμής με τη συναισθηματική ωριμότητα.

Mother! (2017), του Ντάρεν Αρονόφσκι

Μια μεγαλεπήβολη και αμετροεπής παραβολή που ακροβατεί ανάμεσα στη φιλαυτία και στην ιδιοφυία. Η Μητέρα είναι η Φύση, η απαρχή των πάντων, η εμμονή του ανθρώπου με την αναζήτηση ενός θεού που είναι απών, η αμαρτία και η λύτρωση, η εκδίωξη από έναν εκ προοιμίου χαμένο παράδεισο.

Madre (Mother, 2019), του Ροντίγκο Σορογκόγιεν

Μετεξέλιξη της ομότιτλης μικρού μήκους ταινίας του σκηνοθέτη, η οποία λειτουργεί ως εισαγωγή στην κεντρική ιδέα και την πλοκή της ταινίας. Το πένθος της μητέρας, μια δύναμη ακατάβλητη και σαρωτική που ψάχνει απεγνωσμένα για διέξοδο. Μια ακρωτηριασμένη ψυχικά γυναίκα που αναζητεί διέξοδο για όλη την αγάπη που κουβαλά ακόμη μέσα της.

Mia Madre (My Mother, 2015), του Νάνι Μορέτι

Σινεμά λιτό, που σχεδόν δεν παίρνει το μάτι σου, που κατάφερε όμως και χώρεσε υποσημειώσεις που ήξεραν τη σημασία τους χωρίς ποτέ να καταντήσουν κεφάλαια. Η κολοσσιαία σημασία της απώλειας, η μητέρα ως εσωτερική πηγή κουράγιο και ελπίδας, που μας κρατά ζωντανούς.

Juno (2007), του Τζέισον Ράιτμαν

Ένα γλυκό indie, δοσμένο με χιούμορ και σπιρτάδα, παρά την αναπόφευκτη πλέον προβλεψιμότητα του συγκεκριμένου sub-genre. Η μητρότητα ενός νεαρού κοριτσιού που δεν έχει ακόμη εξαντλήσει τα αποθέματα παιδικότητας μέσα της γίνεται η αφορμή για ένα roller coaster χαρμολύπης.

A Woman Under the Influence (1974), του Τζον Κασαβέτης

Η Μέιμπελ ασφυκτιά, αγκομαχεί, καταρρέει, βρίσκει κουράγιο να σταθεί στα πόδια της, το παλεύει όπως ξέρει και μπορεί. Μια ταινία για τους αμέτρητους ρόλους στους οποίους καλείται να ανταποκριθεί μια γυναίκα στον σύγχρονο κόσμο, μεταξύ των οποίων και εκείνος της μητέρας.

Gloria (1980), του Τζον Κασαβέτης

Κασάβετης και πάλι, σε μία πειραγμένη βερσιόν του γκανγκστερικού φιλμ, με την Τζένα Ρόουλαντς να δίνει ρέστα ως αυτοσχέδια μητέρα που παίρνει κάτω από τη φτερούγα της ένα παιδί που βρίσκεται αντιμέτωπο με τα άγρια θηρία της ζωής.

Rosemary’s Baby (1968), του Ρόμαν Πολάνσκι

Το αριστούργημα του Ρόμαν Πολάνσκι είναι μια πολυεπίπεδη, ατμοσφαιρική και τολμηρή παραβολή για τη γυναικεία χειραφέτηση, καθώς και για το συγκλονιστικό άλγος της μητρότητας. Με τον τρόμο να τρυπώνει στις πιο φαινομενικά αθώες (ή ακόμη και αστείες) στιγμές.

Serial Mom (1994), του Τζον Γουότερς

Κι όμως, η καλή μανούλα μιας καλοβαλμένης suburbia οικογένειας μπορεί κάλλιστα να έχει μια δεύτερη ζωή ως serial killer. Ιδίως όταν αυτή η μαμά είναι η Κάθλιν Τέρνερ σε μια ταινία του Πάπα του αμερικάνικου trash. Καυστική ειρωνεία της αγίας αμερικανικής οικογένειας, αλλά και της σύγχρονης μιντιακή κουλτούρας που διψά για εγκληματίες και εγκλήματα της διπλανής πόρτας.

I Killed My Mother (2009), του Ξαβιέ Ντολάν

Μην πάει το μυαλό σε μητροκτονίες και σπλάτερ αισθητική, καμία σχέση. Το αυτάρεσκο κακομαθημένο παιδί του σύγχρονου γαλλόφωνου σινεμά υμνεί τον άρρηκτο δεσμό υιού και μάνας, μέσα από ένα πλέγμα συγκρούσεων και εντάσεων. Με αυθεντικά συγκινητικές χαμηλόφωνες στιγμές να τρυπώνουν από το πουθενά σε ένα σκηνικό ντελιριακού πανικού.

Mamma Roma (1962), του Πιερ Πάολο Παζολίνι

Η Άννα Μανιάνι είναι η απόλυτη δωρική φιγούρα που ενσαρκώνει την έννοια της μάνας, αποτυπώνοντας την αρχέγονη δύναμη ενός ρόλου και μιας αποστολής που δίνει καύσιμο στην ανθρωπότητα. Χριστιανική αλληγορία και κοινωνικός ρεαλισμός διαπλέκονται στην τραχιά και αφτιασίδωτη παζολινική ματιά.

We Need to Talk About Kevin (2011), της Λιν Ράμσεϊ

Όταν το θέσφατο της παιδικής αθωότητας μετατρέπεται στον πιο οδυνηρό εφιάλτη, οδηγώντας τη μητρότητα στους πιο σκοτεινούς διαδρόμους. Το άλγος της ανατροφής, η αναπόδραστη πορεία προς την τραγωδία, το βάρος ενός δεσμού που έγινε φυλακή.

Psycho (1960), του Άλφρεντ Χίτσκοκ 

Οι συστάσεις είναι μάλλον περιττές για την ταινία που μετέτρεψε τα mommy issues, μία από τις πιο βαθιές πληγές του αρσενικού υποσυνείδητου, σε σκηνικό τρόμου, αλλά και σε σημείο αναφοράς της ποπ κουλτούρας.

Stella Dallas (1937), του Κινγκ Βίντορ

Η μητρική αγάπη και θυσία σε πρώτο πλάνο σε αυτό το πανέμορφο μελόδραμα, όπου η Μπάρμπαρα Στάνγουικ παραδίδει μια συγκινητική ερμηνεία ως μια γυναίκα της εργατικής τάξης που είναι διατεθειμένη να υποστεί τη μεγαλύτερη πίκρα προκειμένου να δει την κόρη της ευτυχισμένη.

Two Women (La Ciociara, 1960), του Βιτόριο ντε Σίκα

Βιτόριο ντε Σίκα στη σκηνοθεσία, Τσέζαρε Τσαβατίνι στο σενάριο, με πρώτη ύλη το ομότιτλο βιβλίο του Αλμπέρτο Μοράβια, και Σοφία Λόρεν στον πρωταγωνιστικό ρόλο μιας μητέρας που παλεύει να βοηθήσει την κόρη να ξορκίσει τους δαίμονες και τα τραύματα του πολέμου.

Alice Doesn’t Live Here Anymore (1974), του Μάρτιν Σκορσέζε 

Σε μία από τις παραγνωρισμένες -στο πέρας του χρόνου- στιγμές του Μάρτι, η Έλεν Μπέρνστιν υποδύεται μια χήρα μητέρα που αναζητά ένα καλύτερο μέλλον, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στα δικά της όνειρα και στο άγχος να φανεί σωστή μητέρα απέναντι στον γιο της.

The Lost Daughter (2021), της Μάγκι Τζίλενχαλ

Η υπέροχη Ολίβια Κόλμαν υποδύεται μια μεσήλικη που κουβαλά τις ενοχές και το στίγμα της μητέρας που εγκατέλειψε (προσωρινά) το παιδί της. Η σκοτεινή όψη της μητρότητας ως φυλακή από στερεότυπα και ηθικολογικές συμβάσεις.

Saint Omer (2022), της Αλίς Ντιοπ

Αντλώντας έμπνευση από μια αληθινή ιστορία παιδοκτόνου μητέρας, το Saint Omer συσχετίζει τη μητρότητα με μια σειρά από αθέατες κοινωνιολογικές, ανθρωπολογικές και πολιτικές  παραμέτρους που συσκοτίζονται σκοπίμως από την καθεστηκυία ηθική.