Σύντομα το ταξίδι θα φθάσει στο τέλος. Μόνο τότε θα αντιληφθούμε εάν η αντιπαράθεση των εικόνων βγάζει κάποιο νόημα. Θα καταλάβουμε ότι έχουμε προσευχηθεί με φιλμ, όπως πρέπει κάποιος σ’ ένα ταξίδι προσκυνήματος, κάθε φορά που έχουμε παρευρεθεί στο θάνατο: στο κοιμητήριο γατών, μπροστά σε μια νεκρή καμηλοπάρδαλη, με τους καμικάζι τη στιγμή της έκρηξης, μπροστά στους σκοτωμένους αντάρτες που έπεσαν στον αγώνα για την ανεξαρτησία της πατρίδας τους. Στην ταινία La Jetée, το παράτολμο πείραμα τελειώνει με θάνατο.
Ο Chris Marker το 1962 υπογράφει το μοναδικό φιλμ στην ιστορία του κινηματογράφου, που δε μοιάζει με τίποτ’ άλλο. Δεν έχει προγόνους όπως δεν κι έχει απογόνους. Το La Jetée είναι μια συλλογή εικόνων (φωτογραφίες), που αντιπαρατίθενται σαν κομμάτια αυτόματης γραφής. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας Le joli mai (1963) και μέσα στην εφορία της επινόησης του “direct cinema”-o Marker δε χρησιμοποίησε ποτέ την έκφραση “Cinéma vérité”-, και σε μια μέρα που το συνεργείο του είχε ρεπό από την παραγωγή μιας ταινίας που ήταν σε εξέλιξη, φωτογράφισε μια ιστορία που δεν είχε καταλάβει πλήρως.
Μόνο στο μοντάζ τα κομμάτια αυτού του παζλ μπήκαν στη θέση τους. Αυτό επιβεβαιώνει αυτή την τάση (ανάγκη) πολλών δημιουργών που φτιάχνουν ένα φιλμ, περισσότερο για να εξερευνήσουν μια ιδέα, και λιγότερο για να κοινωνήσουν την ιδέα που ήδη έχουν εξερευνήσει. Με λίγα λόγια, ο Marker, πρώτα έχει τις εικόνες και μετά ψάχνει την ιστορία, σ’ αντίθεση με τον παραδοσιακό (αμερικανικό κυρίως) κινηματογράφο του ακαδημαϊκού σεναρίου, στον οποίο πρώτα εντοπίζεται η ιστορία και στη συνέχεια φτιάχνονται οι εικόνες της αφήγησης.
Η μνήμη έχει τη δική της δομή. Ο Marker σκιαγραφεί ακατάπαυστα τη γεωγραφία της δικής του μνήμης, την οποία ανιχνεύει μέσω σημείων κι ενθυμίων μιας ολόκληρης ζωής. Η υπόθεση που κάνει είναι ότι η κάθε μνήμη είναι πιο δομημένη απ’ ότι φαίνεται. Οι φωτογραφίες που φαινομενικά έχουν τραβηχτεί τυχαία, οι ταξιδιωτικές κάρτες που επελέγησαν υπό την επίδραση της δοσμένης στιγμής, μόλις περάσουν από το μοντάζ, σκιαγραφούν ένα οδοιπορικό, αρχίζουν να χαρτογραφούν τη φανταστική χώρα που κρύβεται μέσα μας. Στο La Jetée, η μνήμη νοούμενη ως προσωπικός ρεμβασμός, αλλά και ως συλλογική μνήμη συνθέτει μιαν αίσθηση ιστορίας, ως κεντρική ενασχόληση και δομούσα αρχή της ταινίας.
Η κάμερα είναι σαν ένα όπλο: εντοπίζεις το θέμα σου, στοχεύεις, πυροβολείς, κλικ! Με τη διαφορά ότι αντί για θάνατο δημιουργείς αιωνιότητα. Η φωτογραφία δεν εκφράζει αυστηρά την εικόνα του αντικειμένου της, αλλά την αποτύπωση του βλέμματος που δέχεται το αντικέιμενο. Οι φιλμικές εικόνες πρέπει να παίρνουν πνοή από το βλέμμα μιας αδηφάγου περιέργειας: είναι η ανθρώπινη παρουσία πίσω από την κάμερα αυτή που καδράρει τον κόσμο, τραβάει εικόνες και κάνει συνδέσεις, και της οποίας η συνείδηση προβάλλει μέσα από το σχολιασμό που δεν είναι παρά ένας διαρκής αυτοαναφορικός διάλογος με την ίδια τη δραστηριότητα της κινηματογράφισης.
Αποφεύγοντας να κάνω οποιαδήποτε αναφορά στην ιστορία της ταινίας -στο πνεύμα της φιλοσοφίας του ίδιου του δημιουργού- ολόκληρο το La Jetée ακολουθεί, για όσους δεν είχαν ως τώρα την ευκαιρία να παρακολουθήσουν αυτό το σπουδαίο φιλμ.
