The Breakfast Club (1985), του Τζον Χιουζ
Μια ταινία που έγραψε τη δική της ένδοξη ιστορία, ως ορόσημο όχι μόνο στο υπό-είδος των σχολικών ταινιών, αλλά και για ολόκληρα τα 80s, αποτελώντας pop σημείο αναφοράς. Σπαρταριστοί διάλογοι, μουσική και τραγούδια που δεν λένε να ξεκολλήσουν από το μυαλό και την καρδιά μας και ένα γλυκό πορτρέτο της νεανικής ορμής και κάψας. Πέντε μαθητές, από ολότελα διαφορετικές «φυλές», ανακαλύπτουν πως έχουν πολλά περισσότερα κοινά στοιχεία απ’ όσο θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν.
Dead Poets Society (1989), του Πίτερ Γουίρ
Τι να πρωτοπεί κανείς για μια ταινία που έχει αγαπηθεί παθολογικά στη χώρα μας, αγγίζοντας τις ευαίσθητες χορδές των σινεφίλ εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες. Ο Ρόμπιν Γουίλιαμς (που απέσπασε οσκαρική υποψηφιότητα για την ερμηνεία του) προσπαθεί να μας πείσει να «αδράξουμε τη μέρα», αποκαλύπτοντας στους νεαρούς μαθητές του πως η ομορφιά κάθε είδους στη ζωή δεν είναι μια παράπλευρη πηγή ευχαρίστησης, αλλά ένας αυτοσκοπός που οφείλουμε να κυνηγάμε κάθε μέρα, όσο ζούμε και αναπνέουμε.
Election (1999), του Αλεξάντερ Πέιν
Ανόθευτα αστείο, αφάνταστα ειρωνικό, σαρδόνιο, υπαικτικό, καλογυρισμένο, με ρυθμό και στυλ που σε καθηλώνουν. Μια ταινία που αν την υποτιμήσει κανείς λόγω φαινομενικά αδιάφορου περιτυλίγματος κινδυνεύει να βρεθεί προ μεγάλης εκπλήξεως. Οι σχολικές εκλογές πλησιάζουν, ο ανταγωνισμός εκτινάσσεται στα ύψη, οι καταστάσεις ακραίου παραλογισμού πολλαπλασιάζονται και ξαφνικά το σχολικό σκηνικό μετατρέπεται σε ιδανική πλατφόρμα για μια παραβολή που αφορά την ίδια τη ζωή.
Hoop Dreams (1994), του Στιβ Τζέιμς
Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ δεν είναι απλώς μια απίστευτη school movie ή ένα συναρπαστικό οδοιπορικό στο νεανικό angst, αλλά –νέτα, σκέτα- μία από τις κορυφαίες στιγμές του αμερικάνικου κινηματογράφου των 90s (συμπεριλαμβανομένων και των ταινιών μυθοπλασίας). Ένα διεισδυτικό της αμερικάνικης κοινωνίας, που ανατέμνει, με όχημα τον κόσμο του σχολικού μπάσκετ, όλες τις αντιφάσεις και τις αθέατες πτυχές μιας εξαιρετικά πολύπλοκης πραγματικότητας.
The Perks of Being a Wallflower (2012), του Στίβεν Τσμπόσκι
Ναι, βασίζεται σε άξονες και κατευθυντήριες γραμμές που έχουμε ξαναδεί. Ναι, ορισμένες στιγμές προσπαθεί να εκμαιεύσει μια ακαθόριστη αίσθηση νοσταλγίας. Ναι, η Έμα Γουότσον είναι εγκλωβισμένη σε έναν άχαρο μικρομέγαλης κοπέλας. Είναι, όμως, μια ταινία γεμάτη συναίσθημα, πανέξυπνους διαλόγους, αυθεντική συγκίνηση και υποδειγματική αίσθηση αφηγηματικής ροής. Και είναι μια ταινία που θα μπορούσαμε να βλέπουμε ξανά και ξανά.
Ferris Bueller’s Day Off (1986), του Τζον Χιουζ
Μια ακόμη ταινία που έμεινε στην ιστορία του είδους, ένα σύμβολο νεανικής ανεμελιάς, ξεγνοιασιάς, καλοπέρασης και διασκέδασης. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες της λίστας μας, η συγκεκριμένη ταινία διαδραματίζεται οπουδήποτε αλλού εκτός από το σχολικό περιβάλλον. Διότι, όπως γνωρίζετε καλά, εκτός αν παριστάνεστε πως δεν θυμάστε τα νιάτα σας, μια έννοια κομβικής σημασίας στη ζωή κάθε μαθητή είναι η πρόκληση, η ηδονή και η προετοιμασία μιας ιδανικής κοπάνας. Μάθιου Μπρόντερικ, έχεις καπαρωμένη θέση στην καρδιά μας.
After Lucia (2012), του Μίτσελ Φράνκο
Tο σχολείο δεν έχει μόνο γέλια, χαρές, φιλίες, έρωτα, ανεμελιά και παιχνίδι. Το σχολείο μπορεί να μετατραπεί σε τόπο βασανιστήριων, σε κολαστήριο του μυαλού και της καρδιάς. Το σχολείο είναι ένας κόσμος σκληρός και το μπούλινγκ είναι ο δαίμονας που πολλές φορές παίρνει τον απόλυτο έλεγχο και οδηγεί σε τραγωδίες. Όπως αυτήν που ξεδιπλώνει με παγερή αποστασιοποίηση και αφηγηματική δεινότητα ο Μεξικανός Μίτσελ Φράνκο.
To Sir, with Love (1967), του Τζέιμς Κλάβερ
Όταν έχεις για καθηγητή τον Σίντνεϊ Πουατιέ, θέλεις δεν θέλει, όσο απείθαρχος και άμυαλος και να είσαι, θα συμμορφωθεί. Όχι με τον βούρδουλα, ούτε με τον φόβο της τιμωρίας. Ο δρόμος είναι διαφορετικός: είναι η οδός του αλληλοσεβασμού, της εμπιστοσύνης, της ενθάρρυνσης, της επικοινωνίας. Ο λατρεμένος Σίντνεϊ σε έναν από τους πιο εμβληματικούς ρόλους των golden days της καριέρας του.
Heathers (1989), του Μάικλ Λέρμαν
Το έχουμε ήδη αναφέρει, το σχολείο μπορεί να γίνει τόπος μαρτυρίου και απόγνωσης. Καμιά φορά, βέβαια, μπορεί να γίνει και λίκνο παράνοιας. Μια απίστευτη σατιρική παρωδία για το φαίνεσθαι και τη βιτρίνα των ανθρώπινων σχέσεων, με τη Γουινόνα Ράιντερ και τον Κρίστιαν Σλέιτερ να συνωμοτούν με σκοπό να εξοντώσουν κυριολεκτικά τις «Μπάρμπι» βασίλισσες του σχολείου.
To Be and to Have (2002), του Νικολά Φιλιμπέρ
Ένα υπέροχο ντοκιμαντέρ που παρακολουθεί όλα τα μικρά και ανεπαίσθητα επεισόδια που συγκροτούν την πραγματικότητα ενός δημοτικού σχολείου που βρίσκεται σε μια απομονωμένη περιοχή στη γαλλική επαρχία. Οι μικρές συγκρούσεις και υπερβάσεις, οι κρίσιμες αποφάσεις του δασκάλου και των γονέων, τα αδιανόητα αυθεντικά στιγμιότυπα, σαν μικρές φέτες ζωής, από την καθημερινότητα των μικρών μαθητών. Ένα διαμαντάκι που μας ταξιδεύει στα ιερά ενδότερα μιας διαδικασίας παλιάς όσο και ο χρόνος. Μαθαίνουμε, αφομοιώνουμε, προχωρούμε, μεταλαμπαδεύουμε τη γνώση. Ένας κύκλος που θα συνεχίζεται για πάντα, δίνοντας ώθηση στον κόσμο μας.
Coach Carter (2005), του Τόμας Κάρτερ
Φαινομενικά και εκ πρώτης όψεως είναι μια μπασκετική ιστορία, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια ταινία (βασισμένη σε αληθινή ιστορία) για την απροθυμία ενός ολόκληρου συστήματος να δώσει σε ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους που τους θεωρεί άξιους μονάχα για τη φυλακή ή τη χωματερή. Παρεμπιπτόντως, σε σύγκριση με διάσημες άλλες πολύ πιο προβεβλημένες μπασκετικές ταινίες, η συγκεκριμένη διαθέτει πολύ πιο πειστική απεικόνιση του live παιχνιδιού, καθώς και πολύ πιο προσεγμένους διαλόγους όσον αφορά το μπασκετικό της ζουμί.
Monsieur Lazhar (2011), του Φιλίπ Φαλαρντό
Εντάξει, ένας καθηγητής δεν είναι αναγκαίο να σκαρφαλώνει σε έδρες και να ξεστομίζει πιασάρικα ρητά για να εμπνεύσει τους μαθητές του. Χαμηλόφωνο, περιεκτικό, με βραδυφλεγείς συγκρούσεις και ανατροπές, μια ταινία που την βάζεις στην καρδιά σου και δεν το μετανιώνεις.
If… (1968), του Λίντσεϊ Άντερσον
Χρυσός Φοίνικας στις Κάννες του 1969, στο περιρρέον ριζοσπαστικό κλίμα της εποχής, μια ταινία-θρύλος από τον πρωτεργάτη του British Free Cinema, με τον Μάλκομ ΜακΝτάουελ να βρυχάται στην οθόνη και ένα επαναστατικό φινάλε που έχει κερδίσει την αθανασία.
Brick (2005), του Ράιαν Τζόνσον
Αυτή, λοιπόν, ήταν μια πραγματικά πανέξυπνη ιδέα. Η ενσωμάτωση δηλαδή μιας ταινίας που αναπαράγει hard boiled μοτίβα του κλασικού φιλμ νουάρ σε συσκευασία μιας school/teen movie. Καλτ κλάσικη στην εποχή μας πλέον, μια ταινία που αξίζει της προσοχής σας.
The Wave (2008), του Ντένις Γκάνσελ
Μια ταινία που έκαψε καρδιές στην εποχή της. Ένα κοινωνικό πείραμα σε περιβάλλον σχολείου που ξεκινά με τις καλύτερες των προθέσεων αλλά καταλήγει σε τραγωδία. Όταν υποτιμούμε το τέρας που κρύβουμε όλοι μέσα μας, πιάνομαστε πάντα εξ απροόπτου.
Rushmore (1998), του Γουές Άντερσον
Ταινία ενηλικίωσης καμωμένη με την αισθηματική, διανοητική και αισθητική κομψότητα του Γουές, διατέοντας όμως και μια πρώιμη τραχύτητα, η οποία σιγά σιγά εξανεμίστηκε από το έργο του. Αδιανόητοι χαρακτήρες, αδιανόητες ατάκες, μια ταινία που σε βομβαρδίζει με φλέγμα και στυλ.
Me and Earl and the Dying Girl (2015), του Αλφόνσο Γκόμες-Ρεχόν
Γλυκό, αυθόρμητα και αβίαστα αστείο, με πολλαπλούς σινεφιλικούς φόρους τιμής να ξεπετάγονται στην οθόνη απολαυστικά, ένα φιλμ που διαθέτει μικρό βεληνεκές αλλά πελώρια καρδιά.
Hairspray (1988), του Τζον Γουότερς
Με διαφορά από τη δεύτερη, η πιο προσιτή στο ευρύ κοινό ταινία του Πάπα του αμερικάνικου trash, Τζον Γουότερς. Ακόμη κι έτσι, όμως, όλα τα γνώριμα στοιχεία είναι εκεί: ανελέητη ειρωνεία, υπονόμευση του καλού γούστου και άγρια στηλίτευση του ρατσισμού και του συντηρητισμού.
Superbad (2007), του Γκρεγκ Μότολα
Απίθανη χημεία ανάμεσα στο πρωταγωνιστικό δίδυμο των Τζόνα Χιλ και Μάικλ Σέρα σε μια κεφάτη αναπαράσταση του σχολικού σύμπαντος και των πατροπαράδοτων ορόσημων που διέπουν τη σχολική ζωή: το σχέδιο έχει καταστρωθεί, αλλά το πλάνο των δύο nerds να χάσουν την παρθενιά τους θα αποδειχθεί εντέλει πολύ πιο ζόρικη υπόθεση απ’ ό,τι θα μπορούσαν να φανταστούν.
The Class (2008), του Λοράν Καντέ
Χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ των Καννών για αυτό το οδοιπορικό πίστης και επιμονής. Η δράση έχει στο επίκεντρό της τα όσα συμβαίνουν σε μια σχολική τάξη ενός γυμνασίου, στα υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού, όπου παρακολουθούμε τους μικρούς θριάμβους και και τις καθημερινές απογοήτευσεις ενός καθηγητή, στο χρονικό πλαίσιο μιας ακαδημαϊκής χρονιάς.
Zero for Conduct (1933), του Ζαν Βιγκό
Θα μπορούσε κάποιος να πει πως πρόκειται για τη ναυαρχίδα αυτής της υποκατηγορίας ταινιών. Αντλώντας εμπειρίες από τα δικά του σχολικά χρόνια, ο Βιγκό αντιπαραβάλλει ένα δύσκαμπτο και μουχλιασμένο γραφειοκρατικό περιβάλλον με τον παιδικό αυθορμητισμό, υπενθυμίζοντάς μας ότι τα νιάτα εκ του φυσικού τους δεν υποκύπτουν σε κανόνες και νόρμες.
400 Blows (1959), του Φρανσουά Τρυφώ
Το εναρκτήριο λάκτισμα της Νουβέλ Βαγκ, η ιστορία του Αντουάν Ντουανέλ, που δεν χωρά σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον που τον καταπιέζει. Το τελικό πλάνο φυγής και ελευθερίας, σήμα κατατεθέν στην ιστορία του παγκόσμιου σινεμά.
Juno (2007), του Τζέισον Ράιτμαν
Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου και άλλες τρεις υποψηφιότητες για μια indie ταινία που τρύπωσε στα σαλόνια της Ακαδημίας με το σπαθί της. Μια ιστορία ευθύνης, αγάπης και δέσμευσης, δοσμένη με τρυφερότητα και χιούμορ.
Harry Potter (film series)
Όπως και να το κάνουμε, το Hogwarts είναι κι αυτό ένα σχολείο, ασχέτως αν οι διδάσκοντες και οι μαθητές δεν εμπίπτουν στα συνηθισμένα μοτίβα. Ο Χάρι, η Ερμιόνη και ο Ρον, τρεις φίλοι που -παράλληλα με διάφορες εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως την προαιώνια μάχη με τον Κακό- φορούν μαθητική στολή και βιώνουν όλα τα αισθήματα που φυτρώνουν σε μια σχολική αυλή.
Lady Bird (2017), της Γκρέτα Γκέργουιγκ
Μια νεαρή κοπέλα, με αίμα που βράζει και μυαλό που δουλεύει σαν κοφτερό λεπίδι, δεν βλέπει την ώρα να αποφοιτήσει από το αυστηρών αρχών Καθολικό κολέγιό της, για να ανοίξει τα φτερά της για άλλες πολιτείες. Μια ιστορία συμφιλίωσης και αποδοχής με τα όσα ορίζουν -έστω και ερήμην μας- την ταυτότητά μας.
The Student (2016), του Κιρίλ Σερεμπρένικοφ
Μια ανελέητη σάτιρα των οπισθοδρομικών αντιλήψεων που μαστίζουν μεγάλο κομμάτι της ρωσικής κοινωνίας, η οποία ξεκινά ως αστείο και καταλήγει μια βραδυφλεγής τραγωδία σε χαμηλή φωτιά. Όταν το σκοτάδι καλύπτει τα πάντα, το σχολείο είναι σχεδόν αδύνατον να ξεφύγει από αυτή τη δυσοίωνη μοίρα.
Clueless (1995), της Έιμι Χέκερλινγκ
Ταινία σαν κινούμενο μουσείο για τη νεανική αισθητική και μόδα των 90s, η οποία μάλιστα αντλεί έμπνευση από το μυθιστόρημα Emma της Τζέιν Όστεν. Η απαρχή του ρεύματος των high-school teen movies, επόμενως είναι απαραίτητη η απόδοσο ενός κάποιου σεβασμού.
Peggy Sue Got Married (1986), του Φράνσις Φορντ Κόπολα
Εμβληματική ταινία του είδους και μεγάλη εισπρακτική επιτυχία στα 80s, με την Καθλίν Τέρνερ να τηλεμεταφέρεται στον χρόνο και από ένα αμήχανο και άβολο reunion να ξυπνά ξαφνικά στην καρδιά των σχολικών της χρόνων, 25 χρόνια πριν.
Goodbye, Children (1987), του Λουί Μαλ
Χρυσός Λέοντας στη Βενετία για αυτό το αυτοβιογραφικό διαμαντάκι του Λουί Μαλ. Βρισκόμαστε στη υπό ναζιστική κατοχή Γαλλία, και ο ζόφος του όλεθρου, του Ολοκαυτώματος, των δωσίλογων και της κτηνωδίας τρυπώνει ακόμη στα πιο ιερούς τόπους. Γλυκό και σκληρό, σου γδέρνει την ψυχή.
The Chorus (2004), του Κριστόφ Μπαρατιέ
Νοσταλγική καταβύθιση σε ένα σύμπαν αναμνήσεων, για μια ταινία που συγκινεί χωρίς να εκβιάζει. Ένας καθηγητής και μια παρέα από “προβληματικά” αγόρια που έχουν γνωρίσει μονάχα την τιμωρία και τον εκφοβισμό θα χαράξουν τον δικό τους δρόμο, που βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό.
Carrie (1976), του Μπράιαν ντε Πάλμα
Σκηνές ανθολογίας, ο τρόμος βγαίνει παγανιά στο σχολείο, ο χορός των τελειόφοιτων μετατρέπεται σε ένα αιμοτοβαμμένο κονσέρτο βγαλμένο από τα κατάβαθα της κόλασης. Το Carrie του Μπράιαν ντε Πάλμα είναι και θα είναι η απόλυτη horror school movie.
Grease (1978), του Ράνταλ Κλάισερ
Προφανώς και δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα μας η ερωτική ιστορία του Ντάνι Ζούκο και της Σάντι Όλσον. Ένας καλοκαιρινός έρωτας που βρίσκει την αναπάντεχη κορύφωσή του στην έναρξη της σχολικής χρονιάς.
Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο (1959), του Αλέκου Σακελλάριου
Το ελληνικό enrty στη λίστα μας. Χαστούκια στο σχολείο (17 συνολικά στην ταινία) ως μέτρο συμμόρφωσης, σε μια επίδειξη σύγχρονων παιδαγωγικών μεθόδων, Έρως ανίκατε μάχαν, “Ναυσικά”, ένας ρόλος που εκτόξευσε την καριέρα της Αλίκης Βουγιουκλάκη και φυσικά μια καπαρωμένη θέση στο ελληνικό σινεφίλ συλλογικό υποσυνείδητο.
Teen Wolf (1985), του Ροντ Ντάνιελ
Από εκείνα τα καλτ διαμαντάκια των 80s που είναι αδύνατον να ξεχάσεις όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ο Μάικλ Τζέι Φοξ ανακαλύπτει πως είναι λυκάνθρωπος, αλλά αυτή η μικρή μεταμόρφωση όχι μόνο δεν τον μετατρέπει σε στόχο μπούλινγκ, αλλά απογειώνει την -μέχρι τότε χλιαρή- δημοφιλία του.
Bad Education (2004), του Πέδρο Αλμοδόβαρ
Μία από τις πιο σκοτεινές στιγμές της φιλμογραφίας του διάσημου Ισπανού σκηνοθέτη, η οποία ξεθάβει σκοτεινές μνήμες και ανείπωτα τραύματα. Αδιανόητη άνεση στη μετάβαση από το ένα χρονικό-αφηγηματικό επίπεδο στο άλλο, ενώ δεν λείπουν όλες οι γνωστές νότες του αλμοδοβαρικού σύμπαντος, οι οποίες όμως μοιάζουν μετρημένες και καλοζυγισμένες στην εντέλεια.
School of Rock (2003), του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ
Αν υπάρχει ένας άνθρωπος κατάλληλος να διδάξει σε ένα σχολίο της ροκ, αυτός δεν είναι άλλος από τον Τζακ Μπλακ. Αστείο, φρενήρες, με υπέροχο ρυθμό και απολαυστική μουσική.
Better Luck Tomorrow (2002), του Τζάστιν Λιν
Μια από τις πιο offbeat καταχωρήσεις στη λίστα μας. Μια παρέα από overachievers και Αμερικανο-Ασιάτες μαθητές, οι οποίοι αποφασίζουν να αποτινάξουν τον φορτικό ζυγό της επίτευξης στόχων και να δώσουν νόημα στη ζωή τους μέσα από πράξεις παρανομίας, παρέκκλισης και αμφισβήτησης.
21 Jump Street (2012), των Φίλιπ Λορντ και Κρίστοφερ Μίλερ
Είναι μάλλον πιο αστείο απ’ όσο αναμένει κανείς, οι Τσάνινγκ Τέιτουμ και Τζόνα Χιλ είναι απολαυστικοί, αλλά πάνω απ’ όλα, η θέση αυτής της ταινίας στη λίστα μας είναι εγγυημένη καθότι βασίζεται σε μια μυθική σειρά των παιδικών μας χρόνων. Ειλικρινά, ακόμη δεν μπορούμε να πιστέψουμε πως η εν λόγω σειρά κατόρθωσε να βρει υλικό για 103(!) επεισόδια όπου baby faces undercover αστυνομικοί (μεταξύ των οποίων ο Τζόνι Ντεπ, για όσους δεν το θυμούνται) ερευνούν εγκλήματα σε σχολεία και κολέγια.
My Bodyguard (1990), του Τόνι Μπιλ
Μια ταινία που υπερβαίνει το είδος της, η οποία διαθέτει και ένα πάρα πολύ επιμελημένο και ζυγοσταθμισμένο σενάριο. Ταξικά ζητήματα, ενοχές, ο άγριος κόσμος του σχολείου, η υφέρπουσα βία, το εφηβικό angst και φυσικά ένας ύμνος στην ανδρική φιλία.
Pretty in Pink (1986), του Ρίτσαρντ Ντόιτς
Η Μόλι Ρίνγκγουολντ στα πιο ερωτεύσιμά της, ο Τζέιμς Σπέιντερ σε άγρια νιάτα, ο Τζον Κράιερ σε ένα χορευτικό νούμερο που έγραψε ιστορία, ένα soundtrack που δεν χορταίνεις να ακούς και να ξανακούς, η επιτομή του Brat Pack film. Για πάντα στην καρδιά μας.
