Το ξυπόλητο τάγμα (1954), του Γκρεγκ Τάλλας (Γρηγόρη Θαλασσινού)
Η αληθινή ιστορία (ή τέλος πάντων, μια κάπως εξωραϊσμένη της εκδοχή) 160 παιδιών που εκδιώχθηκαν από τα ορφανοτροφεία της Θεσσαλονίκης στα χρόνια της Κατοχής και συγκρότησαν μία άτυπη καλοκάγαθη συμμορία που έκλεβε από μαυραγορίτες για να επιβιώσει. Ιστορικής αξίας πλάνα της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης και ένα ατόφιο δείγμα νεορεαλιστικού εν Ελλάδι σινεμά. Η πρώτη ελληνική ταινία που βραβεύτηκε σε διεθνές φεστιβάλ και η πρώτη ταινία για την οποία έγραψε μουσική ο Μίκης Θεοδωράκης.
Τι έκανες στον πόλεμο, Θανάση; (1971), του Ντίνου Κατσουρίδη
Ο Θανάσης Βέγγος υπήρξε μέγιστος ηθοποιός. Όχι μόνο επειδή ήταν ένα ατόφιο και γνήσιο κωμικό ταλέντο που όμοιό του δεν έχει δει το ελληνικό σινεμά, αλλά γιατί μπορούσε να ερμηνεύσει και αδιανόητα πιο σύνθετους ρόλους, μετατρέποντας την κωμική του μανιέρα σε μια έκρηξη δράματος και πόνου. Αφόρητα μελαγχολική και σφόδρα αντί-ηρωική, η υπέροχη αυτή ταινία του μάστορα Ντίνου Κατσουρίδη.
O ουρανός (1962), του Τάκη Κανελλόπουλου
Χωρίς υπερβολή, μία από τις ομορφότερες αντιπολεμικές ταινίες όλων των εποχών, στο παγκόσμιο σινεμά. Το ντεμπούτο του Τάκη Κανελλόπουλου, γυρισμένο κατά κύριο λόγο στην ευρύτερη περιοχή του Βιτσίου, με σενάριο βασισμένο σε μαρτυρίες επιζώντων του Αλβανικού Μετώπου. Γεμάτη λυρισμό, στο γνώριμο στυλ του σκηνοθέτη, η ταινία καταθέτει ταπεινό και χαμηλόφωνο στεφάνι στους απλούς ανθρώπους που βρέθηκαν από τη θαλπωρή του σπιτιού στο αιματοβαμμένο βουνό.
Το κανόνι και τ’ αηδόνι (1968), των Γιώργου και Ιάκωβου Καμπανέλλη
Σπονδυλωτή ταινία τριών αυτόνομων επεισοδίων, με κοινό άξονα την ανθρώπινη συμπεριφορά σε εποχές υποδούλωσης. Το πρώτο επεισόδιο, με τίτλο Το ρολόι εκτυλίσσεται στη Σύρο, εν έτει 1943, όπου οι κάτοικοι τον νησιού χλευάζουν και υπονομεύουν τις ιταλικές δυνάμεις Κατοχής, μέσα από αυτοσχέδιες λαϊκές φάρσες. Το τρίτο επεισόδιο, με τίτλο Οι αντίπαλοι, διαδραματίζεται στην Πάτρα και αφηγείται την ιδιόμορφη αντιπαλότητα, που εν τέλει εκτρέπεται σε μια απαγορευμένη φιλία, ανάμεσα σε έναν Έλληνα που βλέπει το σπίτι του να επιτάσσεται από έναν Γερμανό αξιωματικό.
Οι Γερμανοί ξανάρχονται (1948), του Αλέκου Σακελλάριου
Κινηματογραφική μεταφορά του ομότιτλου θεατρικού έργου που έγραψαν οι Σακελλάριος και Γιαννακόπουλος, το οποίο είχε γραφτεί δύο χρόνια νωρίτερα, σε μια εποχή όπου οι μνήμες της φρικτής περιόδου της Κατοχής ήταν ακόμη ολόφρεσκες και ο Εμφύλιος μαίνεται. Ρεσιτάλ ερμηνείας από τον μέγιστο Λογοθετίδη, μια συγκινητική ταινία για τα δεινά του πολέμου και για την αποστροφή προς τον αλληλοσπαραγμό.
Ψηλά τα χέρια Χίτλερ (1962), του Ροβήρου Μανθούλη
Μια πανέμορφη δραματική κωμωδία, που σου αφήνει συνεχώς ένα πικρό χαμόγελο στα χείλη. Ο Θανάσης Βέγγος και ο Βασίλης Διαμαντόπουλος ενσαρκώνουν δύο φίλους που έχουν να ειδωθούν από την Κατοχή, όταν και αποχωρίστηκαν κάτω από δραματικές συνθήκες. Όταν συναντιούνται τυχαία στον δρόμο, αναπολούν τα όσα έζησαν εκείνη τη φρικτή περίοδο. Δυο απλοί άνθρωποι που επιζητούν απλώς να επιβιώσουν και δεν θέλουν να μπλέξουν με ευγενείς ηρωισμούς, καλούνται να πάρουν θέση όταν οι συνθήκες τους επιβάλλονται δια της βίας.
Το μπλόκο (1965), του Άδωνι Κύρου
Η ταινία αναπλάθει τα δραματικά γεγονότα που οδήγησαν στο διαβόητο Μπλόκο της Κοκκινιάς, κατά το οποίο εκτελέστηκαν 350 Έλληνες αντιστασιακοί, καθ’ υπόδειξη των κουκουλοφόρων ταγματασφαλιτών που δρούσαν στο πλευρό των ναζιστικών δυνάμεων Κατοχής, τον Αύγουστο του 1944. Νατουραλιστικά στοιχεία, αεικίνητη κάμερα που συλλαμβάνει στο φινάλε την παγωμάρα της θλίψης και μια θαρραλέα απεικόνιση του ελληνικού δωσιλογισμού στην Κατοχή.
Προδοσία (1964), του Κώστα Μανουσάκη
Μία από τις πιο γενναίες ταινίες για την ελληνική Κατοχή (γεγονός που ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι το σενάριο υπογράφει ο συγγραφέας του θρυλικού μυθιστορήματος Το κιβώτιο, ο υπέροχος Άρης Αλεξάνδρου), καθότι απεικονίζει τον εκ προοιμίου καταδικασμένο έρωτα ενός Γερμανού υπολοχαγού (Πέτρος Φυσσούν) για μια Ελληνίδα Εβραία (Έλλη Φωτίου). H ταινία αποδοκιμάστηκε στις Κάννες, μάλλον εκ του προχείρου, ως επιεικής απέναντι στον Ναζισμό.
Και κάπου εδώ, εισέρχεστε, με δική σας βούληση, στον χώρο του καλτ, στις κιτς κορυφές των “ηρωικών” ταινιών για την Κατοχή:
Η χαραυγή της νίκης (1971), του Ντίμη Δαδήρα
Μια ταινία που έχει εδώ και χρόνια γίνει δεκτή στο μυστικό βασίλειο του cult, με μία από τις πιο αναγνωρίσιμες ατάκες στην ιστορία του ελληνικού σινεμά. “Οι Γερμανοί είναι φίλοι μας”, αναφώνησε ο Δήμος Σταρένιος και μάλλον δεν μπορούσε να υποθέσει πως η φράση του θα μείνει αθάνατη. Η ταινία είχε προβληθεί στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1971, εισπράττοντας άγριες αποδοκιμασίες και γιουχαρίσματα.
Η θρυλική ατάκα:
Υπολοχαγός Νατάσσα (1970), του Νίκου Φώσκολου
Μια ταινία – υπερπαραγωγή για τα δεδομένα της εποχής και η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία στην ιστορία του ελληνικού σινεμά για 29 συναπτά έτη, μέχρι το Safe Sex των Ρέππα και Παπαθανασίου, το οποίο με τη σειρά του έχασε την πρωτιά από την Πολίτικη κουζίνα, του Τάσου Μπουλμέτη. Η Αλίκη βασανίζεται με αψεγάδιαστο make up, κατακόκκινα από το κραγιόν χείλη και περιποιημένες βλεφαρίδες και φυσικά, δεν λυγίζει γιατί είναι μία αδάμαστη ψυχή.
