Σκηνοθεσία: Ντέιβιντ Φίντσερ
Παίζουν: Τζέσι Άιζενμπεργκ, Άντριου Γκάρφιλντ, Τζάστιν Τίμπερλέικ
Διάρκεια: 120′
Με πρώτη ύλη το βιβλίο του Μπεν Μέζριτς (Ben Mezrich), με τον μακροσκελέστατο τίτλο The accidental billionaires: the founding of Facebook, a tale of sex, money, genius and betrayal, ο Ντέιβιντ Φίντσερ καταπιάνεται, σε πρώτο και φαινομενικό επίπεδο, με τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ιδρυτή του facebook και νεότερο ever δισεκατομμυριούχο. Πίσω, όμως, από μια ιστορία ανέλπιστης επιτυχίας, αδελφικών πισώπλατων μαχαιρωμάτων και corporate απληστίας, ξεπροβάλλει μια ενδελεχής και ειρωνική πραγματεία για όλες τις πτυχές του σύγχρονου πολιτισμού. Για την τεθλασμένη επικοινωνία, για τον καθαγιασμό των αγιάτρευτων κατάλοιπων, για τη στρεβλωμένη έννοια της δόξας και της έμπνευσης.
Φυσικά, όλα τα γνώριμα στοιχεία του φιντσερικού σύμπαντος είναι εκεί: οι δαιδαλώδεις αλληγορίες, η έμφαση στις ψυχώσεις, οι αληθινές εικόνες που καμουφλάρονται από μια παραπλανητική βιτρίνα, οι υπεκφυγές που εντέλει λειτουργούν ως ευθείες παραπομπές, η ξαφνική γιγάντωση που κατεδαφίζεται πάντα με πάταγο. Όλα τα παραπάνω, πασπαλισμένα με αβίαστη δεξιοτεχνία και μαεστρική αφήγηση, που σε γραπώνουν από τον ώμο.
Ο Φίντσερ λοιπόν, ξεκινά την περιπλάνησή του ορμώμενος από μία αληθινή ιστορία, η οποία νόθευσε τη συλλογική αντίληψη περί φιλίας, επαφής, ιδιωτικότητας, επαγγελματικής προβολής, ερωτικής προσέγγισης. Παρόλα αυτά, και αφότου έχει προλάβει να αλλάξει χίλια κι ένα κουστούμια, από το δραματικό bromance ώς την κωμωδία ηθών και από το hi-tech θρίλερ ώς το ευθύγραμμο biopic, το The Social Network αγκυροβολεί το βλέμμα του πολύ μακρύτερα.
Και φυσικά, όπως και κάθε άλλη ταινία του Φίντσερ, στάζει δολοφονική και σαρδόνια ειρωνεία. Σε τελική ανάλυση, μοιάζει να μας λέει ο Φίντσερ, δεν είμαστε τίποτα άλλο από ένα λυπηρό άθροισμα του μικρόσκοσμου που μας ορίζει και της μικροπρεπούς μας ανάγκης να δραπετεύσουμε από αυτό ακριβώς το περίβλημα. Κι όσο κι αν φαντάζει αστείο, φαιδρό ή εκτός πραγματικότητας, ακόμη και οι καλοβαλμένοι και ανέραστοι σπασίκλες του Χάρβαρντ πείθουν τους εαυτούς τους ότι είναι απόκληροι και παρίες, μόνιμοι θαμώνες του περιθωρίου ενός cool κυκλώματος που δεν αντιλαμβάνεται και εκτιμά την ολοφάνερη γοητεία τους. Ο Φίντσερ συλλαμβάνει ακριβώς εκείνη τη στιγμή που γεννιέται η έπαρση, όταν η πρώτη σπίθα ηγεσίας και καταξίωσης εκκολάπτει τα αυγά μιας αυτάρεσκης και σχεδόν καρναβαλικής εξουσίας. Οι προβλεπόμενες απώλειες, η παιδιάστικη μεγαλομανία, οι φοβίες που ποτέ δεν εξαϋλώνονται, είναι απλώς το κερασάκι στην τούρτα.
Το τελικό απόσταγμα που προκύπτει σε κάθε παρόμοια φιντσερική αναμέτρηση είναι ένα μετέωρο βήμα στο κενό. Μία αβεβαιότητα για την τελική έκβαση, μία πλήρης αδυναμία διατύπωσης εναλλακτικών προτάσεων ή εξεύρεσης λύσεων. Μία αμηχανία, όχι ακριβώς μπροστά στο φάσμα της ήττας, αλλά ενώπιον της αμφιβολίας αν διεξήχθη ποτέ μάχη.
Όπως ακριβώς στο Zodiac, η τελική συντριβή επικυρώνεται στο ανατριχιαστικό βλέμμα κενότητας του Τζέικ Τζίλενχααλ όταν εν τέλει αντικρίζει το αντικείμενο της ιδεοληψίας του και αποσύρεται τσακισμένος στη σπηλιά της κατεστραμμένης του ζωής, έτσι και εδώ, το επιμύθιο είναι πικρό, χλευαστικό και γεμάτο αμηχανία. Σε μία αίθουσα δικαστικής διαμάχης, σκοπίμως λουσμένη από μία αποστειρωμένη αίσθηση νοσοκομείου, το τελικό πόρισμα πιστοποιεί πως ο σαρωτικός φόβος της ανθρώπινης μοναξιάς δεν γιατρεύεται ούτε από μία τονωτική ένεση εκατομμυρίων “φιλων”.
Το The Social Network, υπό μία έννοια το λιγότερο τολμηρό και ταυτόχρονα το πιο γενναίο πόνημα του Φίντσερ, γίνεται ενοχλητικό χωρίς καλά καλά να μπορούμε να εξακριβώσουμε και να αποκωδικοποιήσουμε το γιατί. Ίσως επειδή είναι μια ταινία που καθρεφτίζει τον μοντέρνο και ομογενοποιημένο άνθρωπο (ο καθείς μπορεί να νιώσει την ταινία ως αντανάκλαση ειδώλου), σε όλο το μεγαλείο απλοϊκότητας που τον χαρακτηρίζει, μακριά από βαυκαλισμούς πολυπλοκότητας και βάθους. Τον άνθρωπο που καμώνεται πως τον ενδιαφέρει ολόκληρος ο κόσμος και πως έχει ανοίξει τα φτερά του, αλλά στην πραγματικότητα είναι πιο αγκιστρωμένος από ποτέ στα μίζερα όρα του εαυτού του.
