Σκηνοθεσία: Τζόναθαν Ντεμί
Παίζουν: Τζόντι Φόστερ, Άντονι Χόπκινς
Διάρκεια: 116′
People will say we’re in love…
Από την πρώτη κιόλας στιγμή που η νεαρή πράκτορας του FBI -στην πραγματικότητα ακόμη στο στάδιο της εκπαίδευσης- Clarice Starling συναντά τον Dr. Hannibal Lecter, ένας δίαυλος επικοινωνίας ανοίγει, ένα ψυχικός δεσμός σφυρηλατείται. Η ενσάρκωση του απόλυτου κακού ξαφνικά δεν είναι απαρέγκλιτη και καθολική, αλλά αποκτά φίλτρα, διαβαθμίσεις και εξαιρέσεις. Από την πρώτη κιόλας στιγμή της γνωριμίας των δύο πρωταγωνιστών, αντιλαμβανόμαστε πως η Clarice δεν περιλαμβάνεται στο μενού του Lecter. Ίσως επειδή είναι ο πρώτος άνθρωπος που δείχνει τον σεβασμό που αρμόζει στην ευφυΐα του. Ίσως επειδή μοιράζονται κοινά παιδικά σκοτάδια. Ίσως επειδή ο Lecter ιντριγκάρεται από την πρωτόγνωρη δύναμη πειθούς που ασκεί πάνω του η Clarice.
Ακόμη ακόμη, ίσως γιατί ο Lecter βλέπει στο πρόσωπό της μια αντίστροφης φοράς αντανάκλαση του εαυτού του: έναν άνθρωπο εξοβελισμένο (ο Lecter από την κοινωνία, η Clarice από τον συναδελφικό της μικρόκοσμο), στον οποίο δεν αποδίδονται οι πρέπουσες δάφνες και τα δέοντα εγκώμια. Ο Lecter, ο οποίος είναι αλυσοδεμένος σαν τον Κινγκ Κονγκ, κάθε φορά που μεταφέρεται από και προς το κελί του, έχει πλέον βρει τη δική του μικρή κι εύθραυστη αγαπημένη, για την οποία θα αναστείλει τα σχεδόν εγγενή του φονικά ένστικτα.
Οι αναλογίες που χτίζει ο Τζόναθαν Ντεμί, στο The Silence of the Lambs, μεταξύ Clarice και Lecter αποτυπώνονται κυρίως μέσα από τον τρόπο με τον οποίο τους εξερευνά η κάμερα. Με πλάνα υποκειμενικής οπτικής, κάθε φορά που αντικρίζουμε τον Lecter στο κελί του, αφουγκραζόμαστε τον απόλυτο τρόμο απέναντι σε ένα Κακό που μοιάζει προαιώνιο και προϋπάρχον, νιώθουμε στο πετσί μας το καρδιοχτύπι και την αγωνία που βιώνει ο χαρακτήρας που βρίσκεται απέναντί του. Κατ’ αναλογία, όποτε η Clarice βρίσκεται μαζί με τους συναδέλφους ή προϊστάμενους, η κάμερα κλειδώνει πάνω της, μεταδίδοντας την αίσθηση υποτίμησης και εμπαιγμού που εισπράττει από έναν περίκλειστο ανδρικό κόσμο. Βλέμματα σεξουαλικού υπαινιγμού, περιπαικτικού σιωπηλού σχολιασμού, υποδόριας ειρωνείας για το φύλο, την ηλικία και την ταπεινή επαρχιώτικη καταγωγή της.
Η Clarice, κατά βάση, ορθώνει το δικό της ανάστημα μέσα από την ευεργετική της επαφή με τον Lecter, με τον κινηματογραφικό φακό να καθρεφτίζει τη σταδιακή οικοδόμηση μιας σχεδόν ισότιμης ανταλλαγής, μιας σχέσης μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Στο φινάλε της ταινίας, όταν η Clarice τρυπώνει στο λημέρι του serial killer που αναζητεί, η είσοδός της στα σκοτεινά άδυτα εμφανίζει πολλές ομοιότητες με την πρώτη της γνωριμία με τον Lecter. Είναι πλέον προετοιμασμένη, όσο αυτό είναι εφικτό, για την κατάβαση σε κόσμους υπόγειους και εφιαλτικούς.
A propos, η πρώτη εμφάνιση του Lecter συνιστά μία από τις πιο καλοκουρδισμένες και ζυγοσταθμισμένες σκηνές έμμεσης ανατριχίλας που μπορεί κανείς να συναντήσει σε ταινίες του συγκεκριμένου genre. Ο Lecter είναι όρθιος και καμαρωτός σαν παγόνι, ακριβώς στη μέση του κελιού του, αποπνέοντας μια αίσθηση απειλητικής συμμετρίας. Η στάση του σώματός του μεταδίδει αρχικά μια αίσθηση εγρήγορσης και απόλυτης προσοχής, αλλά πολύ σύντομα συναισθανόμαστε ότι για αυτό το πλάσμα δεν ισχύουν τα γνωστά ανθρώπινα μέτρα και σταθμά.
Ό,τι γίνεται αντιληπτό σε εμάς ως σφίξιμο και επιφυλακή, για τον Lecter δεν είναι παρά μια στιγμή χαλάρωσης από τις δαιμονικές εκρήξεις που συντελούνται στο τετραπέρατο μυαλό του. Τα μάτια του είναι φτιαγμένα από διαφορετική μαγιά, οι φιδίσιοι συριγμοί του, οι στροβιλισμοί του λαιμού του, οι ξαφνικές εκρήξεις ομιλίας παραπέμπουν περισσότερο σε βασιλική κόμπρα, που έχει προσωρινά μεταμορφωθεί σε άνθρωπο.
H Σιωπή των Αμνών, που έγινε η 3η ταινία στην ιστορία του οσκαρικού θεσμού που σάρωσε και στις 5 βασικές κατηγορίες (Ταινία, Σκηνοθεσία, Σενάριο, Α’ Ανδρικός Ρόλος για τον Άντονι Χόπκινς και Α’ Γυναικείος Ρόλος για την Τζόντι Φόστερ), χρωστά την αναλλοίωτη δημοφιλία της σε ένα βασικό τέχνασμα. Στο απλούστατο γεγονός πως ο σατανικός mastermind της πλοκής όχι απλώς γίνεται πλαγίως συμπαθής, αλλά σχεδόν σου κλέβει αμετάκλητα την καρδιά, χωρίς να σου αφήσει κάποια εναλλακτική επιλογή.
Είναι σαρωτικά ευφυής, είναι αδιανόητα καλαίσθητος και εκλεπτυσμένος, είναι ασυναίσθητα διασκεδαστικός, ακαταμάχητα πνευματώδης, είναι ο ιδανικός συνδαιτυμόνας, αρκεί να είσαι βέβαιος πως δεν θα βρίσκεσαι στο πιάτο του. Σε όλες αυτές τις αρετές, λοιπόν, προσθέστε πως επί της ουσίας δεν είναι ο villain της ταινίας, αλλά ένα βοηθητικό γρανάζι του Καλού, που εκμυστηρεύεται μυστικά και συνταγές που μονάχα ο προαιώνιος αντίπαλος είναι σε θέση να γνωρίζει.
Πέρα, όμως, από τη ακαταμάχητη γοητεία του Lecter, Η Σιωπή των Αμνών κατορθώνει να συσκευάσει το απόλυτο ποτ-πουρί των ανθρώπινων φόβων, εκτεινόμενη από την έμφυτη τάση για αυτοκαταστροφή και την απαξία του ανθρώπινου σαρκίου ώς την απόλυτη μοναξιά και τον τρόμο ότι κάπου εκεί έξω υπάρχει ένα κλειδί πασπαρτού που ξεκλειδώνει το μυαλό σου, σε ένα πολυσχιδές και αινιγματικό μυστήριο, που η λύση του θα επιφέρει -ως αναγκαία συνέπεια- την αποδέσμευση του αληθινού Κακού. Xωρίς αυτό, εξάλλου, ο κόσμος δεν μπορεί καν να μπει σε τροχιά…
