Σκηνοθεσία: Ντέιβιντ Φίντσερ
Παίζουν: Μπλεν Άφλεκ, Ρόζαμουντ Πάικ, Νιλ Πάτρικ Χάρις, Τάιλερ Πέρι, Κάρι Γκουν, Έμιλι Ρατακόφσκι
Διάρκεια: 149′
Το Gone Girl σημειολογικά βρίσκεται ανάμεσα στο Fight Club και το Zodiac. Μιλάει κι αυτό για έναν κόσμο απόλυτα παραδομένο στη λατρεία της επιφάνειας, βιαστικό στις κρίσεις του και επιπόλαιο, ενώ ταυτόχρονα θέτει υπό αμφισβήτηση τις έννοιες της Αλήθειας και της λογικής αιτιοκρατίας. Παράλληλα γελάει με τα σύγχρονα χάλια μας ακροβατώντας στο λεπτό σκοινί μεταξύ μαύρης κωμωδίας και απροκάλυπτης σάτιρας νεωτερικών ηθών. Σ’ αυτό μοιάζει πολύ με το Fight Club. Από το Zodiac δανείζεται την αμφισημία και την αίσθηση της διαρκούς εκκρεμότητας.
Από το Seven το «θριλερικό» στοιχείο κι από το Social Network την παραδοχή ότι ζούμε σε μια ψευδοκοινωνία των social media. Μόνο που εδώ ο Φίντσερ μοιάζει λυσσαλέος στον τρόπο που παρωδεί την εποχή μας. Δεν συγκρατεί το υλικό του πριν προσκρούσει (εκεί προς το φινάλε) στη γραφικότητα. Αυτή τη γραφικότητα την επιθυμεί, στη φορμαλιστική της διάσταση -ποτέ σε επίπεδο περιεχομένου- γιατί το γκροτέσκο χαρακτηρίζει τον κόσμο μας κι ο Φίντσερ κάνει πάντα ταινίες για το Τώρα. Γι’ αυτό, όσοι περίμεναν ένα αυθεντικό ψυχολογικό/αστυνομικό θρίλερ, αποπροσανατολίστηκαν και δεν ήξεραν πού να ακουμπήσουν για να κατατάξουν την τελευταία του ταινία.
Πράγματι το Gone Girl διαφεύγει απ’ την εύκολη κατηγοριοποίηση. Παίζει με τα είδη, τα μεταχειρίζεται ανάλογα με το πού θέλει να δώσει βαρύτητα τη δεδομένη στιγμή. Κι αυτό λειτουργεί δραματουργικά, χάρη στην αποστομωτική σκηνοθετική δεινότητα του Φίντσερ που καταφέρνει να κρατάει τις ισορροπίες ανάμεσα στις τόσες εναλλαγές τόνου, ατμόσφαιρας, ρυθμού, σφραγίζοντας τα πάντα με ύφος ενιαίο και το χαρακτηριστικό του στιλιζάρισμα. Μόνο όταν το whodunit μυστήριο μετατρέπεται σε αφηνιασμένη σάτιρα, ρέπει προς την υπερβολή (δικαιολογημένα, αυτό έκανε και το Fight Club). Είναι, όμως, στ’ αλήθεια τραβηγμένη απ’ τα μαλλιά η καρικατούρα της μισητής ξανθιάς παρουσιάστριας που καταδικάζει τον Νικ πριν καν θεωρηθεί ύποπτος απ’ την αστυνομία;
Μήπως η κοπέλα που τραβάει «selfie» με τον σύζυγο της αγνοούμενης ανήκει σε κάποιον άλλο κόσμο απ’ τον δικό μας; Μήπως η κουτσομπόλα έγκυος γειτόνισσα είναι ένα πρόσωπο που δεν συναντάμε στην καθημερινή μας εμπειρία; Αν το Gone Girl είναι λιγότερο «σοβαρό» από το Zodiac, για παράδειγμα (που καθόλου δε συμβαίνει κάτι τέτοιο, πρόκειται για μια θανατερά σοβαρή ταινία), αυτό οφείλεται στο ότι καθρεφτίζει μια γελοία εποχή.
Ο Φίντσερ λοιπόν εναντιώνεται στην κοινωνία, στην τηλεοπτικοποιημένη πραγματικότητα, στο πώς ο σύγχρονος άνθρωπος έχει μάθει να λατρεύει και να μισεί χαζεύοντας οθόνες, να δικάζει, να αθωώνει και να καταδικάζει δια αντιπροσώπου. Πρωτίστως όμως, τα έχει βάλει με την Οικογένεια. Η Οικογένεια είναι το πρώτο κοινωνικό κύτταρο όπως μας έμαθαν. Και τι προηγείται αυτού του συστήματος; Ο Γάμος.
Κατ’ αυτό τον τρόπο, σαρκάζεται ένα θεσμό, τον οποίο αντιμετωπίζει ως σύμβαση άνευ περιεχομένου. Άνθρωποι που έπαψαν να αγαπιούνται, απονευρωμένοι απ’ τη συνήθεια, παθητικοί, γεμάτοι από αποπνικτική οργή για τα λάθη τους, μνησίκακοι, να ποιοι ετοιμάζουν τους «ανθούς» της κοινωνίας, σου λέει ο Φίντσερ. Πώς να μην φορτωθούν οι απόγονοι τον όγκο των διαψευσμένων ελπίδων τους; Πώς να μην αποτύχουν με τη σειρά τους; Πώς να μην συσπειρωθούν σε μια ελαττωματική συλλογικότητα που θα αναπληρώσει τη χαμένη αίσθηση του ατομικού σκοπού; Το κοινωνικό είναι άμεση απόρροια του προσωπικού. Εδώ, και τα δύο «ξυλοκοπούνται» μέχρι τέλους.
Πριν από τον γάμο, όμως, είναι ο Έρωτας. Μα για τον Έρωτα τι να πεις; Τον Γάμο τον καταδίκασαν και τον καταδικάζουν τόσα μεγάλα μυαλά, συνεπώς δεν πρωτοτυπείς όταν καταφέρεσαι εναντίον του. Τον Έρωτα όμως, τον ύμνησαν οι ποιητές, τον καθαγίασαν οι καλλιτέχνες, τον τίμησαν οι φιλόσοφοι. Ε, για τον Έρωτα ο Φίντσερ έχει φυλάξει τα πιο δηλητηριώδη βέλη του. Γι’ αυτό που νομίζουμε ότι είναι Έρωτας δηλαδή, τυφλωμένοι από τον εγωισμό, τα γενετήσια ένστικτα και τη ματαιοδοξία μας. Βιωματικά ο καθένας ξέρει ότι το «ονειρεμένο κορίτσι/αγόρι», θα εξελιχθεί με τον καιρό σε “manipulative bitch/asshole”. Όλοι όμως θέλουν από το σινεμά να τους λέει ψέματα. Να συντηρεί την ψευδαίσθηση, πλαστογραφώντας τη βασική αλήθεια: ότι ο Έρωτας είναι, πρωτίστως, πόλεμος μέχρις εσχάτων που δεν τελειώνει πριν την οριστική επικράτηση του ενός από τους δυο αντιπάλους. Και φυσικά την εξόντωση (ή εξαφάνιση) του άλλου.
Πάνω σ’ αυτή την προβληματική αναπτύσσεται το Gone Girl και, φυσικά, δεν αφήνει τίποτα όρθιο στο διάβα του. Έρωτας, Γάμος, Οικογένεια, Κοινωνία. Όλα καταρρέουν σαν πύργοι από τραπουλόχαρτα, όπως κατέρρεε η έννοια της «ιερής» ατομικότητας στο Fight Club, ο Θεός στο Seven, η Αλήθεια στο Zodiac. Αν το δεις σφαιρικά, αυτές είναι και οι κλασσικές, αστικές αξίες πάνω στις οποίες χτίστηκε το σύγχρονο Υποκείμενο. Αυτό που ερωτεύεται στερεοτυπικά (τα χαζά άρλεκιν που λέγαμε), παντρεύεται επειδή αυτό προστάζει η νόρμα, κάνει παιδιά μπας και σωθεί απ’ την πλήξη και στο τέλος, τοποθετείται μπροστά από μια οθόνη, μουδιασμένο, κενό, χωρίς ενέργεια, χωρίς παλμό, πνευματικά στείρο, συναισθηματικά παροπλισμένο, και αφήνεται να ζήσει μέσα απ’ αυτήν.
Το Gone Girl, σαν δαιμονισμένο και φρενήρες φιλμ που είναι, θέλει να γίνει η κακή συνείδηση αυτού του σύγχρονου Υποκειμένου κι αυτής της κωμικοτραγικής, μικρόψυχης εποχής. Τα καταφέρνει απόλυτα. Ακόμα κι όσοι το διασκεδάσαμε τρελά, δεν υπάρχει περίπτωση μετά να μην ρίξουμε ένα βλέμμα καχυποψίας, στον «άνθρωπο της ζωής μας» κι έπειτα, ίσως, στον καθρέφτη μας. Αυτό που πέτυχε ο Φίντσερ εδώ, μόνο με τα μεγάλα κατορθώματα του Χίτσκοκ μπορεί να συγκριθεί. Έφτιαξε ένα έργο ανεξάντλητο σημειολογικά, δουλεμένο με απίστευτο περφεξιονισμό, πλούσιο σε πτυχές, υποστρώματα και διαστάσεις που μπορεί παράλληλα να λειτουργεί έξοχα και σαν φιλμ μεγάλου κοινού. Yπό μία έννοια, η ταινία των καιρών μας
