Σκηνοθεσία: Κεν Λόουτς
Παίζουν: Ντέιβ Τζονς, Χέιλι Σκουάιρς
Διάρκεια: 100’
Μία κατάμαυρη οθόνη και μια σειρά από εξαντλητικές ερωτήσεις που ακούγονται εκτός θέματος. Μία σειρά από εκνευρισμένες και περιπαικτικές απαντήσεις, που παρακαλούν τις ερωτήσεις να μπουν επιτέλους στο ψητό. Σπασμένο τηλέφωνο, διακεκομμένη επικοινωνία γλώσσα ξύλινη και τηλεγραφική, αποξενωμένη από τους ίδιους τους ανθρώπους, προσηλωμένη ευλαβικά στο πρωτόκολλο και στο καταστατικό. Ο Ντάνιελ Μπλέικ είναι ένας Γιόζεφ Κ. του σήμερα και βυθίζεται σε ένα καφκικό λαβύρινθο σε μικρογραφία. Διεκδικεί όσα γνωρίζει ότι δικαιούται, αλλά ο Νόμος μοιάζει απόμακρος και υπερόπτης, αφήνοντας όσους τον επικαλούνται σε ένα ατελείωτο προθάλαμο αναμονής. Mόνο όσοι αντέξουν τη δοκιμασία, θα τον συναντήσουν από κοντά.
O Ντάνιελ Μπλέικ είναι μπλεγμένος σε ένα κυκεώνα γραφειοκρατικού παραλογισμού, όπου τα πόδια έχουν χτυπήσει το κεφάλι. Κι είναι υποχρεωμένος να προσαρμοστεί στις διάφορες εξωφρενικότητες που ακούει. Όπως το ότι θα πρέπει να περιμένει ένα τηλεφώνημα για το αποτέλεσμα μίας εξέτασης, το οποίο όμως έχει ήδη πληροφορηθεί μέσω επιστολής. Όπως το ότι θα βρει όλα τα έντυπα για τη συμπλήρωση μίας αίτησης στο διαδίκτυο, αφότου έχει διευκρινίσει ότι δεν καταλαβαίνει γρι από υπολογιστές. Το I, Daniel Blake, που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες εν μέσω κατακραυγής από την ιντελιγκέντσια των κριτικών, είναι κρυστάλλινα ειλικρινές όσον αφορά τις προθέσεις και τα λεγόμενά του. Και καταλήγει, με ένα παράδοξο τρόπο, να καλύπτει τα όποια ελαττώματά του μέσα από αυτή την πρωτόλεια φύση του, εκπέμποντας ένα αδιαπραγμάτευτο μοίρασμα.
Ο Κεν Λόουτς αποφεύγει επιμελώς να στολίσει την ταινία του με οποιοδήποτε από εκείνα τα καρυκεύματα που -όντως- νοστιμίζουν ένα στρατευμένο μήνυμα. Δεν καταφεύγει στον υπαινιγμό. Δεν προστρέχει στην υπόγεια ειρωνεία. Δεν προτάσσει τον συμβολισμό. Αντιθέτως, αφήνεται ολοκληρωτικά σε μία αμεσότητα ηθικής τάξης. Μία αμεσότητα στιβαρή και ευγενική, σαν ένα προστατευτικό γράπωμα από το μπράτσο. Μία έγνοια και συμπόνια αξιοπρεπή και σθεναρή. Ο Λόουτς δεν εντάσσει τη δυστυχία των ηρώων του σε κάποια αισθητική πλατφόρμα. Δεν της προσδίδει κάποια δραματουργική χροιά. Αρνείται να την ενδύσει με φωτογενές σκοτάδι.
Αντιθέτως, της αποδίδει τον χαρακτηρισμό του κατεπείγοντος. Της αναγκαιότητας εξάλειψης. Της πάση θυσία αποφυγής. Και γίνεται άμεσος και χειροπιαστός, τόσο επειδή αποφεύγει τις τυμπανοκρουσίες όσο και χάρη στις κατασκευαστικές του αρετές. Τους μετρονομημένους διαλόγους, χτισμένους μεν ρεαλιστικά, αλλά από αμιγώς κινηματογραφική σκοπιά. Την ανεπιτήδευτη ερμηνεία του πρωταγωνιστή του, ο οποίος προέρχεται μάλιστα από τον χώρο του stand up comedy. Ο Ντέιβ Τζονς συνεισφέρει στο I, Daniel Blake ένα χιουμοριστικό relief γνήσια λαϊκό. Χωρίς καμία διανοουμενίστικη παρέκκλιση, χωρίς καμία γαρνιτούρα δεύτερου επίπεδου παραπομπών.
Το I, Daniel Blake, όπως προείπαμε, δεν είναι απρόσβλητο από αδυναμίες. Πάσχει από μία ελαφρά ανισοκατανομή ειδικού βάρους ανάμεσα στις σκηνές – ναυαρχίδες του. Επωμίζεται το άχθος τόσο ενός προκαθορισμένου σκοπού όσο και μίας σχετικά απλοϊκής κατάστρωσης. Στη χειρότερη των περιπτώσεων, κάποιος θα μπορούσε να επικαλεστεί ότι κραδαίνει κάπως μονόπατα τις συμφορές των δεινοπαθούντων ηρώων του. Εντούτοις, ποτέ δεν παρεκκλίνει προς τον αδιαπραγμάτευτο κι επιτηδευμένο συναισθηματικό εκβιασμό. Μήτε προς τη δημαγωγική και χειριστική μιζέρια. Ακριβώς επειδή είναι αυθεντικά τραχύ, γνήσια λιτό και εκ πεποιθήσεως λακωνικό, καταφέρνει να αποστασιοποιηθεί αρκετά ώστε, με αντίστροφη φορά, να μεταδώσει εγγύτητα.
Ο Λόουτς φτιάχνει μία συγκινητική ιστορία αγάπης, αλληλεγγύης, τρυφερότητας και δικαιολογημένης οργής, χρησιμοποιώντας υλικά που ξεπερνούν τον χαρακτηρισμό «απλά». Του αρκούν τα ελάχιστα, του φτάνουν τα υποτυπώδη. Κι ακόμη και στις πιο ακραίες του στιγμές, επιτυγχάνει μία αμεσότητα και ένα βαθμό ενσυναίσθησης, που ουδεμία σχέση έχουν με οποιαδήποτε προκάτ ευαισθησία, με οποιοδήποτε δακρύβρεχτο κατά παραγγελία μανιφέστο. Με τα όποια αδύναμα σημεία του να στέκουν περήφανα για την ύπαρξή τους, εντασσόμενα σε ένα συνολικό πρόσημο δύναμης.
Εξυπακούεται ότι πολλά στοιχεία μπορεί να θεωρηθούν ξεπερασμένα και παρωχημένα σε μία σκηνοθετική διαδρομή πολλών δεκαετίων, όπως αυτή του Λόουτς. Η επαναληψιμότητα αναπόφευκτα καραδοκεί και ουδείς μπορεί να σταθεί εξ ορισμού υπεράνω αυτής της ενέδρας. Ο ανενδοίαστος, όμως, σεβασμός του αιωνίως συμπαθούς Κεν προς τον άνθρωπο δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Όσο κι αν η μόδα κάνει κύκλους, ορισμένα πράγματα δεν θα είναι ποτέ ντεμοντέ. Απλούστατα γιατί δεν πρέπει.
