Σκηνοθεσία: Κρίστιαν Πέτσολντ
Παίζουν: Νίνα Χος, Ρόναλντ Τσέρφελντ
Διάρκεια: 105’
Βρισκόμαστε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, εν καιρώ υπαρκτού σοσιαλισμού. Μία όμορφη γιατρός λαμβάνει δυσμενή μετάθεση από το Βερολίνο σε μία μικρή επαρχιακή πόλη. Καθεστώς ψυχρού πολέμου, μόνιμη καχυποψία, επιφυλακτικότητα, παρακολουθήσεις, έλεγχος, περιορισμοί. Ένα προσωρινό παιχνίδι αναμονής τόσο έντονο που καταλήγει να καταπίνει την πραγματικότητα. Από τη μια, ο Δυτικογερμανός εραστής και η σχεδιαζόμενη απόδραση προς τη Δύση. Από την άλλη, η αίσθηση καθήκοντος που συνεχίζει αμείωτη, οι απρόσμενες συγκινήσεις μιας ζωής που φάνταζε αβίωτη, μια νέα αγάπη. Ο Γερμανός σκηνοθέτης Κρίστιαν Πέτσολντ δεν φοβάται να βουτήξει στα θολά νερά της πρόσφατης ιστορίας της χώρας του και να βγάλει μια καλή ψαριά. Ματιά διεισδυτική, χωρίς διδακτισμούς. Ένα υπόκωφο δράμα, με τις ανθρώπινες σχέσεις και αποφάσεις να φέρνουν στο προσκήνιο το ευρύτερο κοινωνικό και πολιτικό σκηνικό.
Οι εκφραστικοί άξονες στους οποίους επιλέγει ο Πέτσολντ να στηριχτεί τον δικαιώνουν. Καταρχήν, οι φθινοπωρινοί και μουντοί τόνοι που αναδύουν μια μόνιμη μελαγχολία, η οποία «σπάει» με ξαφνικές σφήνες χρώματος. Οι εύγλωττες και εμφανώς περιεκτικές σιωπές. Η Μπάρμπαρα υπομένει και αναμένει. Ο νεαρός γιατρός επιμένει και προσμένει. Η κάμερα εξερευνά τους χώρους διεξοδικά και λεπτομερώς. Τους περιεργάζεται, τους ξεζουμίζει, μέχρι να πάρει από αυτούς την αίσθηση που επιθυμεί. Η αντιπαραβολή της φύσης με το πνιγηρό περιβάλλον των εσωτερικών χώρων στην κωμόπολη. Πάνω απ’ όλα, η ερμηνευτική προσέγγιση της κεντρικής ηρωίδας. Στη πρωταγωνίστρια, Νίνα Χος, θα κάνουμε ξεχωριστή μνεία λίγο πιο μετά. Το αξίζει και με το παραπάνω.
Η Μπάρμπαρα είναι αμφισβητίας και αρνητής του κλουβιού που την περιβάλλει. Νιώθει να πνίγεται, νιώθει ανελεύθερη, νιώθει πως δεν μπορεί να προσφέρει όσα θέλει και μπορεί εξαιτίας ενός ασφυκτικού περίγυρου. Σχεδιάζει και επιθυμεί διακαώς τη φυγή, την απομάκρυνση. Ταυτόχρονα όμως, δεν τρέφει φρούδες ελπίδες για τον προορισμό. Δεν τον λαχταρά, ξέρει πως είναι κι αυτός με τον τρόπο του απατηλός. Το αρχικό της πορτρέτο είναι μονοκόμματο και άκαμπτο. Σταδιακά, το πεδίο ανοίγει, χρωματίζεται, εμπλουτίζεται. Προστίθενται παράμετροι και συνιστώσες που φάνταζαν μακρινές. Τελικά, ο μπαχτσές της κωμόπολης της Ανατολικής Γερμανίας έχει απ’ όλα.
Έχει καθάρματα που εκμεταλλεύονται στο έπακρο την πρόσκαιρη εξουσία που τους παραχώρησε ένα αυταρχικό καθεστώς. Έχει λεκέδες καλοθελητές και αυτόκλητους ρουφιάνους. Έχει όμως και συνεπείς ιδεολόγους που πίστεψαν σε κάτι όμορφο, εξαπατήθηκαν, αλλά μένουν πιστοί στις δικές τους αρχές, βοηθώντας ακόμη και τα καθάρματα, όταν τους το επιτάσσει το καθήκον τους. Έχει και ανθρώπους που αναγνωρίζουν το όμορφο, το επιζητούν και το πράττουν. Έχει και έρωτα. Τα θέλγητρα της φυγής αρχίζουν σιγά σιγά να γίνονται συγκεχυμένα. Ο Πέτσολντ μας δίνει όλες τις ενδείξεις, με τρόπο κομψό και διακριτικό, δίχως χονδροειδείς διευκολύνσεις. Αρχικά, πάθος και ηδονή στα πουρνάρια του δάσους, γευστικά χαρμάνια από δυτικά τσιγάρα. Έπειτα, συνάντηση σε ξενοδοχείο, σκόρπια ψέματα από το διπλανό δωμάτιο, ερωτική επαφή γεμάτη διακοπές και τέλος, υπόσχεση για ένα κοντινό μέλλον όπου «δεν θα χρειάζεται να δουλεύεις». Όχι και ό,τι πιο διεγερτικό για μία πλήρως χειραφετημένη γυναικεία ύπαρξη…
Κεφάλαιο «Νίνα Χος». Η μούσα του Πέτσολντ (αισίως ο πέμπτος της πρωταγωνιστικός ρόλος σε ταινίες του) αποτυπώνει όσα δεν ειπώνονται στο βλέμμα, στο πρόσωπο και στο κορμί της. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης, όταν ρωτήθηκε για τη Χος στις πρόσφατες «Νύχτες Πρεμιέρας», έδωσε μια χαρακτηριστική απάντηση. Είπε λοιπόν μέσα στις άκρες, πως ενώ ακούμε συχνά ως κομπλιμέντο για ηθοποιούς ότι «γεμίζουν» τον χώρο και το κάθε κάδρο, η μαγεία της Χος έγκειται ακριβώς στο αντίθετο. Στην ικανότητά της δηλαδή να απογυμνώνει τον χώρο από οποιαδήποτε ξένη και περιττή ενέργεια, να τον αδειάζει αφήνοντας μονάχα την ουσία. Πράγματι. Όταν μιλά η Νίνα, βαράνε όλοι προσοχή, όταν δεν μιλά, απλώς μαγνητίζει. Η αυστηρή ομορφιά της δεν αφήνει και περιθώρια για πολλές κουβέντες και υποθέσεις, τουλάχιστον στο πρώτο στάδιο της ταινίας. Δεν αποκαλύπτει τίποτα, δεν μας χαρίζει τίποτα. Είναι οργισμένη, είναι μαγκωμένη, είναι δύστροπη. Μοιάζει σα να μην έχει δεθεί με τίποτα από το παρελθόν της, σα να μην έχει απολύτως τίποτα να χάσει από μία δια παντός φυγή. Παράλληλα, δεν μας δίνει ούτε ένα στοιχείο για το τι ονειρεύεται, για το τι οραματίζεται για το μέλλον της.
Μία ζωή σε μόνιμο μεταίχμιο. Ένα εκκρεμές, ένα σκοινί που αιωρείται πάνω από ένα κόσμο που σύντομα θα καταρρεύσει, απομένει να διευκρινιστεί το πότε. Αναπτύσσουν οι άνθρωποι επιθυμίες, ζήλο, επιδιώξεις και ελπίδες σε αυτό το θολό σκηνικό; Φυσικά και αναπτύσσουν, η ζωή βρίσκει τους τρόπους να φυτρώσει και στα πιο άνυδρα περιβάλλοντα. Οι καινούργιες συνθήκες θα επιτρέψουν ή μάλλον πιο σωστά, θα επιβάλλουν στη ηρωίδα να φανερώσει την προσωπικότητα και τα αισθήματά της. Η ανθρώπινη ύπαρξη είναι σύμφυτη με τη ζόρικη υπόθεση των επιλογών. Στάθμιση των δεδομένων, αμφιβολίες, σκέψη και αποφάσεις που ποτέ δεν σε βγάζουν ολικά κερδισμένο. Ό,τι πιο ανθρώπινο δηλαδή.
Δείτε το τρέιλερ της ταινίας, με αγγλικούς υπότιτλους:
