Σκηνοθεσία: Τζόζεφ Μάνκιεβιτς
Παίζουν: Μπέτι Ντέιβις, Αν Μπάξτερ, Τζορτζ Σάντερς
Διάρκεια: 138’
Έτος παραγωγής: 1950
Το ρεκόρ με τις 14 οσκαρικές υποψηφιότητες του Όλα για την Εύα παρέμενε σε μία απρόσιτη κορυφή για 47 ολόκληρα χρόνια, μέχρι να το ισοφαρίσουν αρχικά ο Τιτανικός (1997) και μετέπειτα το La La Land (2016). Η ταινία του Τζόζεφ Μάνκιεβιτς απέσπασε τελικά 6 αγαλματίδια (μεταξύ των οποίων κι αυτά της Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας), ενώ εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να φιγουράρει σε όλες τις λίστες με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Μοναδική παραπονεμένη της όλης ιστορίας ίσως να έμεινε η Μπέτι Ντέιβις, η οποία δεν κέρδισε το τρίτο Όσκαρ της καριέρας της για μια ερμηνεία στα όρια της μέθεξης. Σε έναν ρόλο από αυτούς που συνοδεύονται από τον χαρακτηρισμό «ζωής», υποδύεται τη Μάργκο Τσάνινγκ, μια ματαιόδοξη σταρ του σινεμά που βρίσκεται μεν στον κολοφώνα της δόξας, αλλά είναι αρκετά διορατική για να διακρίνει την άγρια κατηφόρα που παραμονεύει.
Η Μάργκο είναι πικρόχολη και πληγωμένη μπροστά στο αναπόφευκτο ξεθώριασμα, χωρίς όμως να μεμψιμοιρεί ασύστολα ή να παριστάνει την αδικημένη. Βιώνει τη ζοχάδα της προδοσίας με απαράμιλλο στυλ, σχεδόν απολαμβάνοντας τον νέο της ρόλο στη σκακιέρα της ζωής. H συντριβή της, και ιδίως ο τρόπος με τον οποίο σαρκάζεται κι αναστοχάζεται για τις glory days που γλιστρούν σαν άμμος από τα χέρια, μετατρέπουν μια καθολική ήττα σε πλάγια και υπόγεια νίκη. Είναι το εκτοπισμένο είδωλο, η ηττημένη που θα δώσει αξία στη νικήτρια, το απόλυτο σημείο αναφοράς.
Πάνω απ’ όλα είναι η συμπαγής προσωπικότητα, η αληθινή σταρ που ξέρει μέχρι και να σβήνει, κι όχι μια φευγαλέα εικόνα πρόσκαιρης ομορφιάς με αναλώσιμο λούστρο. H Μάργκο είναι ο αληθινός χαρακτήρας, η κεντρική ηρωίδα που δρομολογεί τα πάντα, εξοπλισμένη με υπόσταση και βάθος, σε αντίθεση με την αντίζηλό της, η οποία λειτουργεί ως έναυσμα και αφορμή. Κατά τρόπο, πάντως, σχεδόν ειρωνικό, η Ντέιβις «αλληλοεξουδετερώθηκε» με τη συμπρωταγωνίστρια και συνυποψήφιά της, Αν Μπάξτερ (η «Εύα» της ταινίας), στην οσκαρική τελετή του 1951, δίνοντας την ευκαιρία στην Τζούντι Χόλιντεϊ και να τσεπώσει το βραβείο για την ερμηνεία της στο Γεννημένη χθες του Τζορτζ Κιούκορ.
Το All about Eve εμφανίζει μια σειρά από ομοιότητες με το συνομήλικο αδερφάκι του, το υπέροχο Sunset Boulevard (επίσης του 1950) του Μπίλι Γουάιλντερ. Αμφότερα ιχνηλατούν ιστορίες παλαιάς δόξας και ξεπεσμού, αμφότερα απεικονίζουν δύο σταρ που έχουν χάσει την πρότερή τους λάμψη. Με μια, όμως, μικρή διαφορά: όπως υπονοήσαμε και πρωτύτερα, η Ντέιβις ενσαρκώνει έναν χαρακτήρα που βυθίζεται σε μια υπερβολή απτή και χειροπιαστή, που σωματοποιεί την πίκρα, την απώλεια, τη δηλητηριώδη μελαγχολία του χαμένου χρόνου και των αλλοτινών μεγαλείων. Αντιθέτως, η Σουάνσον μοιάζει περισσότερο με κέρινο ομοίωμα, με ένα φάντασμα που περιφέρεται ασκόπως και βασανισμένα σε ένα στοιχειωμένο παλάτι του νου.
Πέρα όμως από τον βασικό καμβά της ιστορίας και τις ηρωίδες που τον πλαισιώνουν, οι δύο αυτές ταινίες μοιράζονται κι ένα ακόμη κοινό στοιχείο: το ξεδίπλωμα του μίτου από έναν τρίτο αφηγητή, μια ανδρική φωνή που τρυπώνει στα άδυτα του γυναικείου ψυχισμού. Κι αν στο Sunset Boulevard ο αφηγητής μας προϊδεάζει από την πρώτη στιγμή για την τραγική κατάληξη της δικής του κοντόφθαλμης αλαζονείας, στο All about Eve, ο αφηγητής είναι αυτός που καρυκεύει την ιστορία με τον απαραίτητο κυνισμό και μια σαρδόνια ματαιότητα. Διόλου τυχαία, αυτή την αποστολή επωμίζεται ένας κριτικός θεάτρου, ο οποίος είναι εξοπλισμένος με license to hurt, εποπτεύει και κρίνει τους πάντες, χωρίς να νιώθει ότι πρέπει να λογοδοτήσει οπουδήποτε, διατηρώντας παράλληλα μια κρυφή δική του ατζέντα.
Ποια είναι λοιπόν αυτή η περιβόητη Εύα, γιατί μας ενδιαφέρει τόσο πολύ, ποιος ο λόγος να μάθουμε τα πάντα γι’ αυτήν; Ό,τι μας παρουσιάζεται δεν είναι παρά μια αλυσίδα αναμνήσεων. Πόσο αξιόπιστες μπορεί να είναι αυτές; Ποιος μας τις προσφέρει; Δεν έχει και μεγάλη σημασία, καθώς σταδιακά θα ανακαλύψουμε πως γνωρίζουμε ήδη την ιστορία. Πως έχουμε ξαναδεί το έργο και θα το βλέπουμε ξανά και ξανά, διότι είναι σύμφυτο με την ανθρώπινη ζωή και ύπαρξη. Τόσο παλιό όσο και το αρχετυπικό όνομα της πρωταγωνίστριας. Εύα σημαίνει η απαρχή των πάντων. Το πρώτο λάθος, το πρώτο ολίσθημα, το πρώτο αμάρτημα, το οποίο θα επαναλαμβάνεται αδιάκοπα, χωρίς να μπορεί κανείς να το σταματήσει.
Η Εύα θα βρει τον τρόπο να γοητεύσει τη Μάργκο, μέσα από τον μανδύα της φαινομενικά άδολης λατρείας μιας παθολογικής θαυμάστριας. Η Εύα θα τρυπώσει στο καμαρίνι, στη ζωή, στο σπίτι της. Σταδιακά, από ολόψυχα δοσμένη groupie θα μετατραπεί σε ανταγωνίστρια που υπονομεύει το μέχρι πρότινος είδωλό της. Θα της κλέψει τον ρόλο, θα της κλέψει τον άντρα, θα κάνει το παν για να την εκθρονίσει. Η Μάργκο θα καταλάβει σύντομα τις προθέσεις της, ακόμη και όταν αυτές δεν είναι οφθαλμοφανείς σε εμάς. Ξέρει τους κανόνες του παιχνιδιού, γνωρίζει πού βρίσκεται, δεν είναι κάποια νιόβγαλτη σε παρθεναγωγείο. Γνωρίζει τι θα επακολουθήσει και μας προειδοποιεί όλους σε μια από τις μυθικές ατάκες της ταινίας: «Fasten your seat belts; it’s gonna be a bumpy night». Το θεατρικό παρασκήνιο λειτουργεί ως καθρέφτης όχι μόνο της πραγματικής ζωής, αλλά και ως πρώτη ύλη για μία παραβολή διαχρονική και οικουμενική.
Ο Μάνκιεβιτς στήνει με μαεστρία ένα παιχνίδι ρόλων, στο οποίο εναλλάσσονται ασταμάτητα οι φορεσιές του κυνηγού και του θηράματος και πάντα είναι συνεχώς υπό επαναδιαπραγμάτευση, σε ένα διαχρονικά αγαπημένο παιχνίδι του σκηνοθέτη άλλωστε, όπως πιστοποιεί και το διάσημο κύκνειο άσμα του, το καταπληκτικό Sleuth. Όλα τα παραπάνω εκτυλίσσονται με τον κόσμο του θεάτρου στο πίσω φόντο και ο Μάνκιεβιτς, σε αρμονία με το σκηνικό της «πλοκής εντός της πλοκής», επιλέγει ένα θεατρογενές σκηνικό, το οποίο όμως ούτε για μια στιγμή δεν καταλήγει περιοριστικό ή ασφυκτικό. Αντιθέτως, όσο η ένταση μεγαλώνει τόσο ο Μάνκιεβιτς αφήνει να διαφανούν οι υπαινικτικοί συμβολισμοί που κρύβονται κάτω από βλέμματα, κάδρα και ατάκες με βελούδινο δηλητήριο.
Ο Μάνκιεβιτς δεν λιθοβολεί την ανθρώπινη φύση, ούτε κρίνει τους χαρακτήρες του. Απλώς μας υπενθυμίζει πως ζούμε σε ένα κόσμο χαμένης αθωότητας. Όλοι μας είμαστε άγγελοι, μέχρι να εκπέσουμε. Από εκεί και έπειτα δεν υπάρχει επιστροφή. Τα ξέρουμε όλα για την Εύα, δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία. Αλλά είναι τόσο γλυκός ο πειρασμός να παριστάνουμε τους ανήξερους.
