Πέρα από τη χρονιά, μας αποχαιρετά και μια ολόκληρη δεκαετία. Οι συντάκτες-συνεργάτες του CineDogs ξεσκονίζουν τα κιτάπια τους, σουλατσάρουν στους διαδρόμους της μνήμης, αναπλάθουν τα αισθήματα που βίωσαν στη σκοτεινή αίθουσα αυτά τα 10 χρόνια, και σας παρουσιάζουν τις λίστες τους με τις 20 ταινίες της δεκαετίας 2010-2019 που έχουν αφήσει ανεξίτηλο στίγμα στην καρδιά και το μυαλό τους.
Γιώργος Παπαδημητρίου
1.Tabu (Χαμένος παράδεισος, 2012), του Μιγκέλ Γκόμες
To Tabu του Πορτογάλου Μιγκέλ Γκόμες είναι μία ανάμνηση από τα μελλούμενα. Από εικόνες ενός ακαθόριστου τόπου και χρόνου, που σφηνώνουν στο μυαλό τόσο έντονα, που μοιάζουν παρελθοντικές και βιωμένες. Είναι μία αναδρομή σε μία αίσθηση σπαρακτικής και αμετάκλητης απώλειας. Mια ανοιχτή πρόσκληση για να αποτολμήσεις να ερωτευτείς. Κι όταν έχεις ερωτευτεί παράφορα, όλες οι λοιπές κουβέντες μοιάζουν με φλυαρία στο μακρινό πίσω φόντο.
2.La Danza de la Realidad/The Dance of Reality (Ο χορός της πραγματικότητας, 2013), του Αλεχάνδρο Χοδορόφσκι
Ένας φρενήρης χορός, όπου η πραγματικότητα ισούται με το γκροτέσκο, το ονειρώδες, το παραληρηματικό και το λυρικό. Ένας χορός της μνήμης, η οποία στέκει συγχρόνως παντοδύναμη και ανυπεράσπιστη μπροστά στο πέρασμα του χρόνου. Που γιγαντώνεται από το παιδικό βλέμμα, σκληραίνει από τις φοβίες και τις φρίκες, μαλακώνει από την τρυφερότητα και τα καταφύγια.
3.A Separation (Ένας χωρισμός, 2011), του Ασγκάρ Φαραντί
Mία περίτεχνη παρτίδα σκάκι, όπου η ενοχή, η τιμή, ο σαρκοβόρος ανταγωνισμός, η ανόθευτη αγάπη, η απόδοση δικαιοσύνης και τα περίτεχνα μικρά ψέματα της συγκάλυψης, συνεχώς διαβάζουν ο ένας τις κινήσεις του άλλου. Όλοι οι ήρωες ψεύδονται από λίγο και σε σταθερές δόσεις, αλλά ταυτόχρονα (νιώθουν πως) έχουν την αλήθεια με το μέρος τους. Μια αδιανόητα οξυδερκής και διεισδυτική τοιχογραφία της ιρανικής κοινωνίας.
4.Shame (2011), του Στιβ ΜακΚουίν
Mια σκληρή εποχή που έχει αγκαλιάσει το κενό, που έχει αποχαρακτηρίσει μέχρι και την αποξένωση. Τίποτα το σπαρακτικό πλέον στην ανθρώπινη μοναξιά. Δεν συνιστά φόβο πια, μονάχα ένα ασφαλές καταφύγιο. Ο τίτλος μονολεκτικός και περιεκτικός. Η Ντροπή. Η ντροπή που νιώθει ο κεντρικός χαρακτήρας για αυτό που είναι, αλλά και για αυτό που δεν είναι. Για αυτό που (δεν) νιώθει. Για αυτό που (δεν) προσπαθεί να γίνει.
5.Des Hommes et des Dieux/Of Gods and Men (Ενώπιον θεών και ανθρώπων, 2010), του Ξαβιέ Μποβουά
Ο φόβος φυλά τα έρμα, ο φόβος τρώει τα σωθικά, η αποδοχή, όμως, του φόβου δίνει φτερά. Εξυψώνει, εξαϋλώνει, πυροδοτεί την πιο αυθεντική προσευχή. Αυτή που απευθύνεται στα μύχιά μας. Στα ενδότερα. Στα έγκατα της ψυχής όπου φωλιάζει το Θείο που δεν έχει ανάγκη από κανένα Θεό ή τέλος πάντων υπερβαίνει τον κάθε Θεό.
6.Phantom Thread (Αόρατη κλωστή, 2017), του Πολ Τόμας Άντερσον
Ο αδήριτος κανιβαλισμός των ανθρώπινων σχέσεων, η πάγια εξάρτηση, η εύπλαστη ισορροπία δυνάμεων, το μασκάρεμα του συμβιβασμού, η εναλλαγή ανάμεσα στην ηδονή της επιβολής και αυτή της απόλυτης παραίτησης στα χέρια του άλλου. Μια γέφυρα που όσο προχωράς η απέναντι όχθη εξακολουθεί να παραμένει ορατή, αλλά δεν γίνεται ποτέ απόλυτα προσεγγίσιμη. Σαν μια μάχη που ξεχνά κανείς αν προτιμά να χάσει ή να κερδίσει.
7.Holy Motors (2012), του Λέος Καράξ
Απολαυστικά θεοπάλαβο και εξωφρενικά εμπνευσμένο σινεμά από έναν τελευταίο των Μοϊκανών του κινηματογράφου. Ο Ντενί Λαβάν, ηθοποιός στο παλκοσένικο του φευγαλέου, χαμαιλέοντας που φορά τα χίλια και ένα πρόσωπα της τρέλας, της παράνοιας, της εύθραυστης και ρευστής μας φύσης. Ο εφιάλτης και ο παράδεισος των μεταμορφώσεων, της μόνης αληθινής έκστασης που συναντούμε καθοδόν προς τον θάνατο.
8.Bir Zamanlar Anadolu’da/Once Upon a Time in Anatolia (Κάποτε στην Ανατολία, 2011), του Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν
Ένα road movie που δεν διασχίζει κάποια υπαρξιακή διαδρομή ωρίμανσης, αλλά εκτυλίσσεται λίγο μετά το τέλος του δρόμου. Εκεί όπου θα διαπλεκούν μαγευτικά ο μύθος, οι μνήμες και ο ψηλαφητός χρόνος, εκεί όπου ο τρόμος του αγνώστου συναντά μια στιγμή που παγώνει και αιωρείται στο κενό. Ένα οπτικό ποίημα για όσα διαφεύγουν από τα μάτια και γίνονται ορατά μονάχα από την ψυχή.
9.Tinker Tailor Soldier Spy (Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι, 2011), του Τόμας Άλφρεντσον
Κάτι πολύ πιο ουσιώδες από ένα ούτως ή άλλο αψεγάδιαστο κατασκοπικό θρίλερ. Mια υπαρξιστική μελέτη ανθρώπων βαθιά αλλοτριωμένων, ξεκομμένων από την κοινωνία και τους εαυτούς τους, παγιδευμένων χωρίς ελπίδα διαφυγής στο ίδιο το σύστημα που δημιούργησαν για να υπηρετήσουν ιδέες και ιδανικά που έμοιαζαν αληθινά και που εκ των υστέρων αποδείχτηκαν κάλπικα. Μια ιστορία προδιαγεγραμμένης ήττας και ασήκωτης θλίψης.
10.Enemy (2013), του Ντενί Βιλνέβ
Ο χρόνος δεν είναι ευθύς, ο χρόνος είναι κάθε άλλο από ευθύς, ο χρόνος είναι χώρος μπορεί και να σηκωθεί, να διπλώσει και να πέσει και πάνω σου. Αυτό που ξεκίνησε σαν παιχνίδι κατάδικό σου είναι πια μια εναλλακτική πραγματικότητα (πιο σωστά: μια μεγαλύτερη πραγματικότητα που θα καταλάβεις μόνο όταν θα σ’ έχει νικήσει κατά κράτος) στην οποία άλλαξαν οι όροι, δεν είσαι ο αρχιτέκτων, είσαι στο κέντρο του λαβυρίνθου.
11.La Vie d’Adèle – Chapitres 1&2/Blue Is the Warmest Colour (Η ζωή της Αντέλ, 2013), του Αμπντελατίφ Κεσίς
Aπό την πρώτη στιγμή που η Αντέλ αντίκρισε την Έμμα, το κορίτσι με τα μπλε μαλλιά, ήταν βέβαιη μέσα της, ακόμη κι αν δεν τολμούσε να το παραδεχτεί. Τίποτα δεν θα ήταν πια το ίδιο. Ο έρωτάς τους μια πυρηνική σχάση, ανοίκεια, πελώρια, ακατανόητη. Μέχρι τη στιγμή που παρενέβη η ζωή. Η οποία βρίσκει πάντα τον τρόπο να καλουπώσει το πάθος. Να το βάλει σε συνθήκες εργαστηρίου, να το αποκόψει από το φυσικό του περιβάλλον, να το σκοτώσει αργά και βασανιστικά.
12.Amour (Αγάπη, 2012), του Μίχαελ Χάνεκε
Ο παθιασμένος αγώνας για τη διατήρηση της αξιοπρέπειας, για τη διαφύλαξη όλων των μικρών χαζών πραγμάτων απαρτίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Λίγα λόγια, λίγα βλέμματα, κάποιο άγγιγμα, κάποιες υποτυπώδεις συνήθειες. Η μέχρι τέλους συντροφικότητα που βασίζεται στην ολοκληρωτική αυταπάρνηση. Η ζωή ως κύκλος που κλείνει, όπου η αφετηρία συναντά το τέρμα.
13.The Master (2012), του Πολ Τόμας Άντερσον
Tαχύρρυθμα μαθήματα αιχμηρής αμερικάνικης ιστορίας, με το φως του προβολέα να πέφτει σε μία περίοδο υπεράνω πάσης (αμερικάνικης) υποψίας. Μια περίοδο στολισμένη με τα πιο φωτεινά και χαρούμενα χρώματα, με τη σκόνη να συσσωρεύεται στις πιο αθέατες γωνίες. Η μεταπολεμική εποχή του baby boom και της ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης δεν είχε μόνο χούλα χουπ, ροκ ‘ν’ ρολ και κομψά φορέματα. Είχε χώρο και για επαγγελματίες φαφλατάδες και απελπισμένες καρδιές. Που δίνονταν ολόψυχα σε ανύπαρκτους σκοπούς και αγώνες χωρίς διακύβευμα, μπας και γιατρέψουν ένα αγιάτρευτο κενό.
14.Foxcatcher (2014), του Μπένετ Μίλερ
To Foxcatcher ωρύεται κάθε στιγμή που σιωπά, φανερώνει τους απώτερους σκοπούς του μέσα από αυτά που κουκουλώνει επιμελώς και φροντισμένα. O Μίλερ φτιάχνει μια ατμόσφαιρα μόνιμης απειλής και απροσδιόριστης ανησυχίας, στήνει ένα πεδίο μάχης βλεμμάτων και ψιθύρων, βάζει σιγαστήρα ακριβώς τη στιγμή που κυοφορούνται οι ισχυρότερες εκρήξεις: σχεδόν σαν να στριμώχνει κραυγές και δάκρυα σε αεροστεγείς σακούλες.
15.Hell or High Water (Πάση θυσία, 2016), του Ντέιβιντ Μακένζι
Ακόμη κι αν οι πιονέροι κατέκτησαν την Άγρια Δύση αιώνες πριν, ο υπόκωφος βόμβος του Φαρ Ουέστ κάνει ακόμη αντίλαλο στις αχανείς πεδιάδες. Οι αρπάγες και οι εκτοπισμένοι. Η φτώχεια που μεταδίδεται σχεδόν κληρονομικά, σαν ασθένεια. Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με την απεραντοσύνη του τοπίου και της ψυχής. Οι μονομαχίες που βιώνει ο καθένας μας, όταν καλείται να αποφασίσει αν θα τραβήξει το όπλο από τη θήκη. Ένα κομψοτέχνημα σε συσκευασία new age γουέστερν.
16.Foxtrot (2017), του Σαμουέλ Μαόζ
Ένας πανέμορφος χορός, που περικλείει μέσα του την οργή, την απορία, την τρέλα τη σιωπή, τον θρήνο, το κουράγιο και τον ατελή συμβιβασμό τόσο με το αναπόφευκτο όσο και με τα όσα μπορούν αποφευχθούν. Ένα χορός απελπισμένος στην επαναληψιμότητά του, εθιστικός στο μπρίο και το στυλ του, μελαγχολικός στην πένθιμη φύση του. Ένα κινηματογραφικό φοξτρότ.
17.Paterson (2016), του Τζιμ Τζάρμους
Η γλυκιά ποίηση του περιεκτικού τίποτα. Η επαναληψιμότητα της ζωής ως τέχνη που εξυψώνει τον άνθρωπο, που χαρίζει χρώμα και όγκο στις φευγαλέες στιγμές. Η αγάπη ως σωτηρία, η αγάπη ως φαντασίωση που γλυτώνει από τη μοναξιά. Και μια πανέμορφη υπενθύμιση: οι λευκές σελίδες είναι τρομακτικές, αλλά κρύβουν μέσα τους έναν ωκεανό από πιθανότητες.
18.Inside Llewyn Davis (2013), των αδερφών Κοέν
Το Inside Llewyn Davis αγαπά τη φόλκ μουσική, αγαπά τα live σε υπόγεια με ημίφως, αγαπά την μποέμικη περιπλάνηση (και τις αβάσιμες αυτάρεσκες υπερβολές που συνοδεύουν τους μποέμ και wannabe μποέμ περιπλανώμενους) και το ξεροκέφαλο πείσμα. Αγαπά την εποχή στην οποία εκτυλίσσεται, χωρίς απαραίτητα αυτό να σημαίνει πως την εκτιμά κιόλας. Και σίγουρα λατρεύει τον ίδιο τον ήρωά του. Και ψαχουλεύει μέσα του για να ξετρυπώσει άνθρακες-θησαυρούς και ανεκτίμητα σκουπίδια.
19.45 Years (45 χρόνια, 2015), του Άντριου Χέιγκ
Mια ταινία που αγκαλιάζει με αυταπάρνηση όλα τα μικρά και αδιόρατα. Τα ανείπωτα, τις μικρές δόσεις από τίποτα που εν τέλει περιέχουν όλο το ζουμί της ζωής. Μια ταινία που δεν έχει ανάγκη από κανένα διάκοσμο και καμία βροντερή φανφάρα για να χτίσει τον κορμό της. Διότι αγγίζει με τόση απαλότητα αυτά που πραγματεύεται, που κατορθώνει να απαλύνει μέχρι και τον χειροπιαστό πόνο που αποπνέει.
20.Burning (Το παιχνίδι με τη φωτιά, 2108), του Λι Τσανγκ-ντονγκ
Mια ταινία που σιγοκαίει από το πρώτο δευτερόλεπτο και εκρήγνυται σε ένα παρανάλωμα του πυρός. Η αλήθεια που κατακερματίζεται και επιβιώνει μονάχα μέσα από τα πολύτιμα ψέματά μας. Μια αίσθηση πνιγμού καταπίνει λόγια, επιθυμίες, κινήσεις. Και εντέλει μπορούμε να μείνουμε πιστοί μονάχα στα πιο πυκνά μας σκοτάδια. Όπως την ηδονή του να βλέπουμε να παίρνουν όλα φωτιά μπροστά στα μάτια μας, σε μια αδειανή νύχτα.
Φίλιππος Χατζίκος
1. Shame (2011), του Στιβ Μακ Κουίν
“We’re not bad people. We just come from a bad place”
2. Saul Fia/Ο Γιος του Σαούλ (2015), του Λάζλο Νέμες
Περιδιάβαση στη φρίκη του Άουσβιτς, ένα καθρέφτισμα του μύθου της Αντιγόνης.
3. Amour (2012), του Μίχαελ Χάνεκε
Πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει.
4. La Grande Belezza/Η Τέλεια Ομορφιά (2013), του Πάολο Σορεντίνο
“You’re 53, with a life in tatters like the rest of us. Instead of acting superior and treating us with contempt, you should look at us with affection. We’re all on the brink of despair. All we can do is look each other in the face, keep each other company, joke a little.”
5. Jagten/Το Κυνήγι (2012), του Τόμας Βίντεμπεργκ
Η πιο σημαντική ταινία της εποχής της, αποτύπωση του σύγχρονου κανιβαλισμού.
6. Ida (2013), του Πάβελ Παβλικόφσκι
Η ζωή είναι αλλού, που θα έλεγε και ο Κούντερα.
7. Holy Motors (2012), του Λέος Καράξ
Οι ρόλοι, τόσοι ρόλοι για το κάθε γρανάζι.
8. I, Daniel Blake (2016), του Κεν Λόουτς
“I am not a client, a customer, nor a service user. I am not a shirker, a scrounger, a beggar, nor a thief. I’m not a National Insurance Number or blip on a screen. I paid my dues, never a penny short, and proud to do so. I don’t tug the forelock, but look my neighbour in the eye and help him if I can. I don’t accept or seek charity. My name is Daniel Blake. I am a man, not a dog. As such, I demand my rights. I demand you treat me with respect. I, Daniel Blake, am a citizen, nothing more and nothing less”. Τα σημαντικότερα λόγια της εποχής.
9. Her/Δικός της (2013), του Σπάικ Τζόνζι
Απελευθερωτικό το ταξίδι της μελαγχολίας.
10. The Master (2012), του Πολ Τόμας Άντερσον
Κλινική αποτύπωση των σχέσεων εξουσίας από τον μεγάλο ανατόμο της γενιάς του.
11. Dupa Dealuri/Πέρα από τους Λόφους (2012), του Κριστιάν Μουντζίου
Ο πιο σταθερός Ευρωπαίος δημιουργός, μία ταινία που σταδιακά αναπτύσσει τα φαντάσματά της, μία απόλυτη έλλειψη πίστης σε οτιδήποτε θεσμικό.
12. The Grand Budapest Hotel (2014), του Γουές Άντερσον
Η παλιομοδίτικη ευγένεια ως αντίσταση.
13. Tinker Tailor Soldier Spy/Και ο Κλήρος Έπεσε στον Σμάιλι (2011), του Τόμας Άλφρεντσον
Η καλύτερη ταινία Τζον λε Καρέ, η καλύτερη στιγμή του Γκάρι Όλντμαν, η καλύτερη κατασκοπική ταινία που έγινε ποτέ
14. Inside Llewyn Davis (2013), των αδερφών Κοέν
Σταθερά με μία ταινία στις καλύτερες των τελευταίων δεκαετιών, μία ταινία για την άφατη μοίρα του αιώνιου τυχοδιώκτη.
15. An Elephant Sitting Still/Ένας Ελέφαντας Στέκεται Ακίνητος (2018), του Χου Μπο
“Καινούριους τόπους δε θα βρεις, δε θά’βρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί.Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους.Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ασπρίζεις.”
16. The Tree of Life/Το Δέντρο της Ζωής (2011), του Τέρενς Μάλικ
Μία προσευχή, θλιμμένη και αισιόδοξη ταυτόχρονα από τον ιερέα του Αμερικανικού σινεμά
17. Beasts of the Southern WIld/Τα Μυθικά Πλάσματα του Νότου (2012), του Μπεν Ζάιτλιν
Η ταινία που μαζί με το Moonlight του Μπάρι Τζένκινς και το Mad Max: Fury Road του Τζορτζ Μίλερ ορίζουν το ύφος της δεκαετίας για το Αμερικανικό σινεμά. Απίθανο ντεμπούτο, με τη σκληρή τρυφεράδα του να επουλώνει πληγές.
18. Burning/Το Παιχνίδι με τη Φωτιά (2018), του Λι Τσανγκ Ντονγκ
Ένα παιχνίδισμα της έννοιας του αληθινού, μία αφάνταστα γοητευτική ταινία.
19. The Irishman/Ο Ιρλανδός (2019), του Μάρτιν Σκορσέζε
Υπερ-σινεμά.
20. Midnight in Paris/Μεσάνυχτα στο Παρίσι (2011), του Γούντι Άλεν
Μία ταινία που βλέπεται και ξαναβλέπεται στον αιώνα τον άπαντα.
Παναγιώτης Μπούγιας
1.Αγάπη (Amour, 2012) του Μίκαελ Χάνεκε
2.Holy Motors (2012) του Λεός Καράξ
3.Το Άλογο του Τορίνο (A Torinoi Lo, 2011) του Μπέλα Ταρ
4.Ένας Ελέφαντας Στέκεται Ακίνητος (An Elephant Sitting Still, 2018) του Χου Μπο
5.Πόνος και Δόξα (Dolor y Gloria, 2019) του Πέδρο Αλμοδόβαρ
6.Χωρίς αγάπη (Nelyubov, 2017) του Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ
7.Ένας χωρισμός (A Separation, 2011) του Ασγκάρ Φαρχαντί
8. Χειμερία νάρκη (Kis Uykusu, 2014) του Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν
9.Κλέφτες καταστημάτων (Shoplifters, 2018) του Χιροκάζου Κόρε-Έντα
10.Ida (2013) του Πάβελ Παβλικόφσκι
11.Το λιμάνι της Χάβρης (Le Havre, 2013) του Άκι Καουρισμάκι
12.Κάποτε στην Ανατολία (Once Upon a Time in Anatolia, 2011) του Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν
13.Πίσω από τους Λόφους (Beyond the Hills, 2012) του Κριστιάν Μουντζίου
14.Λεβιάθαν (Leviathan, 2014) του Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ
15.Ο Εμποράκος (Forushande, 2016) του Ασγκάρ Φαραντί
16.Χαμένος Παράδεισος (Tabu, 2012) του Μιγκέλ Γκόμεζ
17.Δεν είμαι ο νέγρος σου (I Am Not Your Negro, 2016) του Ραούλ Πεκ
18.Ενώπιον θεών και ανθρώπων (Des Hommes et des Dieux, 2010) του Ξαβιέ Μποβου
19.Πάση Θυσία (Hell or High Water, 2016) του Ντέιβιντ Μακένζι
20.Gett: The Trial of Viviane Amsalem (2014) των Ρόνιτ Ελκαμπέτς & Σλόμι Ελκαμπέτς
Γιάννης Σμοΐλης
Ένας πατέρας, μια κόρη κι ένα άλογο σε ένα αγροτόσπιτο κάπου στα βουνά. Το άλογο αρνείται να ζήσει και δεν υπάρχει τίποτα που θα μπορούσε να του αλλάξει γνώμη. Η ανθρωπότητα που πνέει τα λοίσθια. Που τελειώνει όπως άρχισε: μέσα στη σιωπή, με μοναδική ηχητική υπόκρουση έναν αέρα που λυσσομανά ακατάπαυστα. Ο Μπέλα Ταρ δεν έφτιαξε απλώς την ταινία της δεκαετίας αλλά ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα σε ολόκληρο τον δυτικό πολιτισμό. Δεν πρόκειται για φιλμ αλλά για επώδυνο μάθημα ζωής.
Από όλες τις ταινίες που έγιναν για το Ολοκαύτωμα, μόνο μία κατάφερε να αποδώσει τη μεταφυσική του σημασία: ένα Κακό που σβήνει τις εικόνες και αφήνει μονάχα ήχους εκτός οπτικού πεδίου, ήχους και απόηχους που θα βασανίζουν τη συνείδηση του Ανθρώπου στο διηνεκές. Ο “Γιος του Σαούλ” έθεσε υπό εξέταση, όχι μόνο την ένοχη συνείδηση ενός πολιτισμού, αλλά και τα ηθικά όρια του κινηματογραφικού βλέμματος. Σε κάποιες περιπτώσεις, είναι ντροπή να κοιτάς -την Ιστορία. Μια ταινία ισοδύναμη με κατακλυσμό.
3.The Tree of Life
Γεννιόμαστε, ζούμε και πεθαίνουμε, ενώ στο ενδιάμεσο έχει συμβεί το Θαύμα. Έχουμε ανοίξει τα μάτια για να το δούμε; Είναι αρκετά δεκτικές οι αισθήσεις και το πνεύμα μας ώστε να το δεξιωθούν; Ο Τέρενς Μάλικ αναρωτιέται όπως άλλοι προσεύχονται. Και το Δέντρο της ζωής είναι ό,τι πιο κοντινό σε θρησκευτική εμπειρία μάς χάρισε ο κινηματογράφος αυτή τη δεκαετία.
Ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης είναι ένα πλάσμα καταραμένο, τραγικό και κωμικό μαζί. Όπως όλοι οι άνθρωποι ψάχνει να βρει μια θέση στη γη όταν όλα τον διώχνουν. Αλλά επιμένει διότι δεν ξέρει άλλο τρόπο για να ζήσει. Η μεγάλη τέχνη δεν μας συμφιλιώνει με τον κόσμο, μας κάνει περιπλανώμενους και ανέστιους. Η πιο σπουδαία ταινία των αδελφών Κοέν αυτή τη δεκαετία, είναι κι ένα απ’ τα πιο μελαγχολικά έργα όλων των εποχών πάνω στην ουσία του υπάρχειν. Τα λόγια δεν επαρκούν για να πούμε τι μας συμβαίνει: πρέπει να τραγουδήσουμε
5.The Grey
Μέσα στα χιόνια, το κρύο και τη Νύχτα, εμείς και οι Λύκοι. Σ’ ένα τοπίο αφιλόξενο, χωρίς Θεό (ή, μάλλον, χωρίς σημάδια της ύπαρξής Του), “πρέπει να προσπαθήσουμε να ζήσουμε” όπως λέει ο Βαλερύ στο Παραθαλάσσιο νεκροταφείο. Θα τα καταφέρουμε; Καθένας δίνει την απάντηση με τη ζωή του, με τις γυμνές γροθιές του, με την παγωμένη ανάσα του.“Live and die on this day”, αν καταλάβουμε ότι δεν έχουμε παρά μόνο το παρόν.
Πολλά περισσότερα απ’ το πιο άρτιο κατασκοπικό φιλμ που έγινε ποτέ: ένας ύμνος στην αισθητική, από κάθε άποψη (“Ήταν και θέμα αισθητικής. Δεν πιστεύεις ότι η Δύση έγινε πολύ πιο άσχημη τα τελευταία χρόνια;”), στην υποδήλωση, στην κομψότητα -και τον σημειολογικό πλούτο- του κάδρου, σε όλα εκείνα που δεν λέγονται αλλά συγκροτούν το υπόγειο ρεύμα της ζωής μας, αυτό που τρέχει ακατάπαυστα κάτω απ’ τα διάφορα προσωπεία Εαυτού που διαλέγουμε να φοράμε κατά περίσταση. Ταινία-κόσμημα, πολύτιμο πετράδι
Δύο από τις κορυφαίες ανδρικές ερμηνείες της δεκαετίας πυρακτώνουν τον πιο σύνθετο στοχασμό που επιχείρησε το αμερικανικό σινεμά αυτή τη δεκαετία πάνω στην ανάγκη του μεταπολεμικού ανθρώπου (ή, μάλλον, γενικά του Ανθρώπου) να πιστεύει και να υπακούει σε κάτι “ανώτερο”, όχι για να μην απελπίζεται αλλά για να μην του προκαλεί τρόμο η ελευθερία του. Παράλληλα ένα τεράστιο κιουμπρικικό έργο μπαρόκ εικαστικότητας, οπερατικού τόνου και αβυσσαλέου ψυχαναλυτικού βάθους που επιτρέπει άπειρες αναγνώσεις. Ανεξάντλητο
8.Enemy
Είτε πρόκειται για τον απωθημένο εφιάλτη του αρσενικού που αντιστέκεται με όλες του τις δυνάμεις στη δέσμευση και τις βαριές ευθύνες που σχετίζονται με τον έγγαμο βίο, την ιδέα της οικογένειας ή μια περιοριστική, αναπόφευκτη μονογαμία, είτε για την δυσοίωνη μοίρα του υποκειμένου στις σύγχρονες κοινωνίες της αστικής απομόνωσης, το κορυφαίο φιλμ του εξαιρετικού Ντενί Βιλνέβ, είναι το πιο γοητευτικό κινηματογραφικό παζλ της δεκαετίας.
9.Her
Το Her είναι μια ταινία που δεν περιγράφεται με λόγια, που -ακριβώς όπως ο αληθινός έρωτας- αντιστέκεται στις ορθολογιστικές προσεγγίσεις και απαιτεί μονάχα να βιωθεί για να γίνει κατανοητή απ’ το κομμάτι εκείνο του εαυτού μας που δεν ξέρει τη λογική. Όταν το μυαλό πέφτει σε τοίχους, το συναίσθημα τους διαπερνάει. Όταν το πνεύμα σταματάει μπροστά σε εμπόδια, η καρδιά δίνει πήδους και βρίσκεται απ’ την απέναντι πλευρά. Είναι τρέλα αυτό; Φυσικά και είναι. Η αγάπη είναι σολιψισμός, αυθεντικό άνοιγμα στην ετερότητα και θεϊκή τρέλα μαζί.
10.The American
Ξεκινώντας από την σπαρτιάτικα λιτή, αψεγάδιαστη, εσωτερική ερμηνεία του Κλούνεϊ, ο οποίος επωμίζεται το συμβολικό βάρος του ρόλου του, συνεχίζοντας με την άριστη αίσθηση της επιβλητικής σημειολογίας του χώρου, το αριστούργημα του Corbijn, βρίσκεται διαρκώς και αμετάκλητα συντονισμένο με τους πένθιμους ήχους μιας ντετερμινιστικής «καμπάνας» που τα χτυπήματά της σημαίνουν την τελική εγκαθίδρυση της έννοιας του πεπρωμένου εντός μιας ζωής που νομίζουμε –μακάριοι μέσα στην αφέλεια της αλαζονείας μας- πως μπορούμε να την αλλάξουμε όποτε μάς κάνει κέφι.
11.Inception
Υπάρχουν αμέτρητοι λόγοι για να αποθησαυρίσεις το Inception, να το βλέπεις και να το ξαναβλέπεις (μια φορά το χρόνο, τουλάχιστον), να επιστρέφεις με δέος στο ελεγχόμενο, εγκεφαλικό χάος των αλληλεπικαλυπτόμενων, σημασιολογικών επιφανειών του, στην πληθώρα των συμβολισμών του. Tο Όνειρο μπορεί, υπό συνθήκες, να γίνει τόσο θελκτικό, ώστε να απαρνηθείς την πραγματικότητα για χάρη του. Αυτή δεν είναι η περίπτωση στον κινηματογράφο και την Τέχνη συνολικά;
Η μεγάλη Ομορφιά μιας ταινίας σαν αυτήν εδώ, η ποίησή της, η μελαγχολία της, η ανάγκη της να πιστέψει μέσα στην αναγκαία “αθεΐα” της, είναι λόγοι όχι για να τη θαυμάσεις αλλά για να την αγαπήσεις για πάντα. Και να την αγαπάς θαυμάζοντάς την. Και να τη θαυμάζεις αγαπώντας την. Λίγες φορές ο κινηματογράφος έχει φέρει σε τέτοια αρμονία, απαστράπτουσα επιφάνεια και βαθύ περιεχόμενο.
Έργα σαν αυτό εδώ δεν είναι για να μπαίνουν σε λίστες, έστω και τέτοιες…αγαπησιάρικες. Είναι αυτό που λέμε, “εκτός συναγωνισμού”. Μπορείς να βάλεις σε κατάταξη τα αγαπημένα σου ποιήματα; Κι αν ακόμα το έκανες, θα είχε κάποιο νόημα; Μπορείς να βάλεις σε κατάταξη τις πιο όμορφες στιγμές της ζωής σου ή τα πιο έντονα συναισθήματα που έχεις νιώσει; Παρακαλώ, μη μου ζητάτε λογικοφανείς εξηγήσεις ή ψύχραιμη, αποστασιοποιημένη ανάλυση. Εδώ εισερχόμαστε όπως μπαίνουμε στον Έρωτα. Κι ως εραστές φεύγουμε. Έτσι μόνο μένουμε ζωντανοί.
14.Melancholia
“Κάπου νυχτώνει κι ο ήλιος παγώνει/ χάνεται ο δρόμος και πού να σταθώ/ κάπου βραδιάζει μην κλαις δεν πειράζει/ πες πως τελειώνει ο κόσμος εδώ”. Ορισμένες φορές για να βρούμε τη δύναμη να ζήσουμε, οφείλουμε να υποθέσουμε ότι ο κόσμος τελειώνει -εδώ και τώρα. Αυτό το παράδοξο μετέτρεψε σε μεγάλη τέχνη ο Λαρς Φον Τρίερ, σ’ ένα απ’ τα πιο σπαρακτικά αριστουργήματα της δεκαετίας.
15.All Is Lost
Να κάνεις ό,τι μπορείς σ’ αυτή τη ζωή και να διαπιστώνεις ότι απέτυχες. Να προσπαθείς, έντιμα, με αξιοπρέπεια, με ήθος, με πείσμα και να βλέπεις ότι έχασες. Κι όμως, να μην το βάζεις κάτω. Γιατί έχεις δυο χέρια και δυο πόδια, ένα μυαλό και μια καρδιά που είναι εδώ για να ζήσουν. Κι αυτό τους το δικαίωμα δεν μπορείς να τους το στερήσεις. Το All Is Lost δεν είναι απλώς μια ταινία: είναι κάτι σαν κατάφαση δικαιώματος και αναγνώριση υποχρέωσης. Όπως κι αν είναι ο κόσμος, είμαστε εδώ για να πραγματοποιήσουμε τον διάπλου μας, με ό,τι μας δόθηκε. Δεν θα παραιτηθούμε, ακόμα κι αν όλα πρόκειται να χαθούν, ακόμα κι αν ήδη όλα χάθηκαν.
Το απόλυτο sequel και το απόλυτο κινηματογραφικό δώρο για τον γράφοντα αυτή τη δεκαετία. Μια ταινία πέρα και πάνω από οτιδήποτε θα μπορούσε κανείς να φανταστεί και να περιμένει όταν άκουσε για συνέχεια ενός εκ των μεγαλύτερων αριστουργημάτων του σινεμά ever. Ένα αυτόνομο έργο τέχνης που τιμά το ορίτζιναλ Blade Runner (πράγμα υπερβολικά δύσκολο ήδη) και παράλληλα το ξεπερνά δημιουργώντας τον δικό του μύθο.
17.Amour
Η Αγάπη και το Τίποτα. Η Αγάπη απέναντι στο Τίποτα. Το μοναδικό δράμα, το απόλυτο, η ανεξιλέωτη αδικία της ζωής, για την οποία δεν υπάρχει καμιά παρηγοριά, ανθρώπινη, θεϊκή ή καλλιτεχνική. Δύο άνθρωποι που έγιναν ένας και που πρέπει ξανά να χωριστούν. Το βάναυσο κόψιμο στα δύο, η μαύρη μοίρα μας ως θνητών αλλά κι η μοίρα μας να αγαπιόμαστε και να την υπερβαίνουμε. Αλλά ο Μίκαελ Χάνεκε δεν είναι και τόσο σίγουρος: είναι η Αγάπη που μας σώζει ή, μήπως, αυτή είναι που μας ρίχνει στην κόλαση;
Ο Τζόναθαν Γκλέιζερ καταφέρνει να δρασκελίσει το τελευταίο όριο, να δραπετεύσει από τη γλώσσα και να ΔΕΙΞΕΙ την ανθρώπινη κατάσταση όπως θα την κοιτούσε ένα εξωγήινο πλάσμα ή ο Θεός ο ίδιος: σαν ένα ακατάληπτο χάος χειρονομιών, κινήσεων, βλεμμάτων, ήχων και εικόνων που πασχίζει μάταια να γίνει οργανικό, να αποκτήσει μορφή, συνοχή και σκοπό. Δεν έχουν επινοηθεί ακόμα οι λέξεις που χρειάζονται για να περιγράψεις το Under The Skin. Ο κινηματογράφος ως το όνειρο ενός Άλλου. Ή ο εφιάλτης του. Διαλέγεις και παίρνεις.
19.Parasite
Ένα θεσπέσιο κράμα κινηματογραφικών ειδών, συναισθηματικών διαθέσεων, σκηνοθετικών τεχνικών, μια ανεπανάληπτα δεξιοτεχνική σύνθεση αντιθέτων την οποία διαπερνά μια τέτοια ενότητα ύφους που δεν μπορεί παρά να σε αφήσει με το στόμα ανοιχτό. Εν τούτοις, δεν είναι τελικά η ασύλληπτη σκηνοθετική βιρτουοζιτέ που κάνει το Parasite ένα τόσο μεγάλο έργο, είναι η ικανότητά του να λέει τόσα πολλά κρίσιμα πράγματα ενώ παραμένει, καθ’ όλη τη διάρκειά του, συναρπαστικό και αβίαστα απολαυστικό.
Ο Γουές Άντερσον, το συνώνυμο του κινηματογραφικού περφεξιονισμού και της -σχεδόν ψυχαναγκαστικής- τελειομανίας, με το The Grand Budapest Hotel έφτιαξε όντως μια ΤΕΛΕΙΑ (η λέξη πρέπει να εννοηθεί εντελώς κυριολεκτικά) κατασκευή που, όμως, ξεχειλίζει, πάλλεται, δονείται από συναίσθημα αυθεντικό και υπέροχα ρομαντικό. Αυτό το φιλμ το απολαμβάνεις αρχικά με τα μάτια κι έπειτα με την καρδιά, ξεκινάει τον δρόμο του απ’ το μυαλό σου αλλά τελικά εγκαθίσταται στην ψυχή και μένει εκεί για πάντα.
Θόδωρος Γιαχουστίδης
1)Χωρίς αγάπη (Nelyubov, 2017) του Andrey Zvyagintsev
2) Το άλογο του Τορίνο (A torinói ló, 2011) του Béla Tarr
3) Κάποτε στην Ανατολία (Bir Zamanlar Anadolu’da, 2011) του Nuri Bilge Ceylan
4) Paterson (2016) του Jim Jarmusch
5) Glory (Slava, 2016) των Kristina Grozeva, Petar Valchanov
6) Νυκτόβια πλάσματα (Nocturnal Animals, 2016) του Tom Ford
7) Το κυνήγι (Jagten, 2012) του Thomas Winterberg
8) Café de Flore (2011) του Jean-Marc Vallée
9) Foxtrot (2017) του Samuel Maoz
10) Ο νόμος της αγοράς (La loi du marché, 2015) του Stéphane Brizé
11) Το τετράγωνο (The Square, 2017) του Ruben Östlund
12) Εγώ ο Ντάνιελ Μπλέικ (I, Daniel Blake, 2016) του Ken Loach
13) Λευκός Θεός (Fehér isten, 2014) του Kornél Mundruczó
14) Ο υπουργός (L’exercice de l’État, 2011) του Pierre Schoeller
15) Το νησί των καταραμένων (Shutter Island, 2010) του Martin Scorsese
16) Το καταφύγιο (Take Shelter, 2011) του Jeff Nichols
17) Ένας χωρισμός (Jodaeiye Nader az Simin, 2011) του Asghar Farhadi
18) Η φυλή (Plemya, 2014) του Μίροσλαβ Σλαμποσπίτσκι
19) Η υπηρέτρια (Ah-ga-ssi, 2016) του Park Chan-wook
20) Τα μυστήρια της Σικελίας (Sicilian Ghost Story, 2017) των Fabio Grassadonia, Antonio Piazza
Δημοσθένης Ξιφιλίνος
(η σειρά είναι χρονολογική και ΟΧΙ ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΗ, με φορά από το 2019 προς το 2010)
Παράσιτα (Gisaengchung / Parasite) του Μπονγκ Τζουν Χο
Κλέφτες καταστημάτων (Manbiki kazoku / Shoplifters) του Χιροκάζου Κορεέντα
Αόρατη κλωστή (Phantom thread) του Πολ Τόμας Άντερσον
Οι τρεις πινακίδες έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι (Three Billboards Outside Ebbing, Missouri) του Μάρτιν Μακντόνα
Η μορφή του νερού (The shape of water) του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο
Πάση θυσία (Hell or high water) του Ντέιβιντ Μακένζι
Ο αστακός (The lobster) του Γιώργου Λάνθιμου
Carol του Τοντ Χέινς
Λεβιάθαν (Leviafan / Leviathan) του Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ
Λευκός θεός (Fehér isten / White God) του Κορνέλ Μουντρουτσό
Prisoners του Ντενί Βιλνέβ
Αγάπη (Amour) του Μίκαελ Χάνεκε
Το πρόσωπο της ομίχλης (V Tumane / In the fog) του Σεργκέι Λοζνίτσα
Το κυνήγι (Jagten / The hunt) του Τόμας Βίντερμπεργκ
Τυραννόσαυρος (Tyrannosaur) του Πάντι Κονσιντάιν
Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι (Tinker tailor soldier spy) του Τόμας Άλφρεντσον
Κάποτε στην Ανατολία (Bir Zamanlar Anadolu’da / Once Upon a Time in Anatolia) του Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν
Το καταφύγιο (Take shelter) του Τζεφ Νίκολς
Στην καρδιά του χειμώνα (Winter’s bone) της Ντέμπρα Γκράνικ
Ποίηση (Shi / Poetry) του Τσανγκ-Ντονγκ Λι
Αννίτα Χατζίκου
1.Κάποτε στην Ανατολία (Bir Zamanlar Anadolu’da / Once Upon a Time in Anatolia) του Νούρι Μπιλγκέ Τζεϊλάν
2.Λεβιάθαν (Leviafan / Leviathan) του Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ
3.Holy Motors (2012) του Λέος Καράξ
4.Ο χορός της πραγματικότητας (La Danza de la Realidad / The Dance of Reality, 2013) του Αλεχάνδρο Χοδορόφσκι
5.Χαμένος παράδεισος (Tabu, 2012), του Μιγκέλ Γκόμες
6.Πόνος και Δόξα (Dolor y Gloria, 2019) του Πέδρο Αλμοδόβαρ
7.The Master (2012) του Πολ Τόμας Άντερσον
8. Ένας χωρισμός (A Separation, 2011) του Ασγκάρ Φαραντί
9.Λευκός θεός (Fehér isten / White God, 2014), του Κορνέλ Μουντρουτσό
10.Πέρα από τους λόφους (După dealuri / Beyond the Hills, 2012) του Κριστιάν Μουντζίου
11.Paterson (2017) του Τζιμ Τζάρμους
12.Amour (2012) του Μίκαελ Χάνεκε
13.Δικός της (Her, 2013) του Σπάικ Τζόνζι
14.H αγκαλιά του φιδιού (El Abrazo de la Serpiente / The Embrace of the Serpent, 2015) του Σίρο Γκέρα
15.Ο έρωτας του φεγγαριού (Moonrise Kingdom, 2012) του Γουές Άντερσον
16.Μέχρι το θαύμα (To The Wonder, 2012) του Τέρενς Μάλικ
17.Νοσταλγώντας το φως (Nostalgia de la Luz / Nostalgia for the Light, 2010) του Πατρίσιο Γκουσμάν
18.H άφιξη (Arrival, 2016) του Ντενί Βιλνέβ
19.Ο αστακός (The Lobster, 2015) του Γιώργου Λάνθιμου
20.Κι ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι (Tinker Tailor Soldier Spy, 2011) του Τόμας Άλφρεντσον
Πάνος Αχτσιόγλου
1.Shame (Steve McQueen -2011)
2.Under the skin (Jonathan Glazer -2013)
3.The act of killing (Joshua Oppenheimer -2012)
4.A separation (Asghar Farhadi -2011)
5.The handmaiden (Chan-wook Park -2016)
6.Roma (Alfonso Cuarón -2018)
7.Mad Max: Fury Road (George Miller -2015)
8.The Master (Paul Thomas Anderson -2012)
9. The Tree of Life (Terrence Malick -2011)
10. Amour (Michael Haneke -2012)
11. Son of Saul (Lázló Nemes -2015)
12. Moonlight (Barry Jenkins -2016)
13. Enemy (Denis Villeneuve -2013)
14. Inside Llewyn Davis (Joel & Ethan Coen -2013)
15. Leviathan (Andrey Zvyagintsev -2014)
16. Nocturnal Animals (Tom Ford -2016)
17. The Irishman (Martin Scorsese -2019)
18. The Turin Horse (Béla Tarr -2011)
19. The Great beauty (Paolo Sorrentino -2013)
20.Parasite (Bong Joon Ho -2019)
Ηλίας Χουρζαμάνης (ΟΧΙ με αξιολογική σειρά)
Le Havre (2011) – Aki Kaurismäki
Aquarius (2016) – Kleber Mendonça Filho
Zama (2017) – Lucrecia Martel
A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence (2014) – Roy Andersson
Timbuktu (2014) – Abderrahmane Sissako
Holy Motors (2012) – Leos Carax
Poesía Sin Fin – (2016) – Alejandro Jodorowsky
Shoplifters (2018) – Hirokazu Kore-eda
La tortue rouge (2016) – Michael Dudok de Wit
Jagten / The Hunt (2012) – Thomas Vinterberg
Leviathan (2014) – Andrey Zvyagintsev
Ida (2013) – Pawel Pawlikowski
The Master (2012) – Paul Thomas Anderson
Paradies: Liebe / Paradise: Love (2012) – Ulrich Seidl
Tabu (2012) – Miguel Gomes
Mekong Hotel (2012) – Apichatpong Weerasethakul
Marlina The Murderer In Four Acts (2017) -Mouly Surya
Mouly Surya 24 Frames (2017) – Abbas Kiarostami
The Turin Horse / A torinói ló(2011) -Béla Tarr
The Tree of Life (2011) – Terrence Malick
