Σκηνοθεσία: Ζανγκέ Τζία
Παίζουν: Τάο Ζάο, Γι Ζανγκ, Τζινγκ Ντονγκ Λιανγκ, Ζιτζιάν Ντονγκ, Σίλβια Τσανγκ
Διάρκεια: 131’
Πρώτο πλάνο: μια ομάδα νεαρών χορεύει στους ρυθμούς του Go West, σε εκτέλεση Pet Shop Boys. Πάμε Δύση, λοιπόν. Κάτι σαν το καραμανλικό «Ανήκομεν εις την Δύση», δηλαδή. Βρισκόμαστε, όμως, στην αγροτική Κίνα, λίγο πριν την Πρωτοχρονιά της νέας χιλιετίας. Είναι 1999 και η κινηματογραφική εικόνα που βλέπουμε δεν καλύπτει όλη την οθόνη, είναι τετραγωνισμένη σχεδόν, θυμίζοντας παλιές τηλεοράσεις. Σύντομα ο δημιουργός μάς φέρνει σε επαφή με την Τάο, τον Ζανγκ και τον Λιανγκζί. Είναι η κοπέλα που είδαμε στο ξεκίνημα του φιλμ να ηγείται του χορού στο Go West, αλλά και οι δύο υποψήφιοι σύντροφοί της. Το τρίγωνο σχηματίζεται εξαρχής. Δρώντας μάλιστα υπερβολικά επεξηγηματικά, ο σκηνοθέτης βάζει έναν εκ των ηρώων του να αναφερθεί σε αυτό και αμέσως κατόπιν, μας παραθέτει ένα ωραίο -πλην τουλάχιστον εξεζητημένο- κάδρο στη φύση, όπου οι τρεις πρωταγωνιστές βρίσκονται τοποθετημένοι ακριβώς σε μια τέτοια διάταξη.
Η ερωτική επιλογή που καλείται να κάνει η γυναίκα (περισσότερο από προφανές ότι ενσαρκώνει την ίδια την Κίνα) δεν είναι τυχαία φυσικά: από τη μια στέκεται ένας τύπος πλούσιος κι έτοιμος να δεχθεί και να απολαύσει τα αγαθά του επερχόμενου καπιταλισμού, από την άλλη ένας αντίζηλος που πιστεύει ακόμα στις αξίες του τόπου που μεγάλωσε, στην εργασία ακόμα και στα ανθρακωρυχεία, στην επιβίωση χωρίς φρου-φρου κι αρώματα. Τι διαλέγει; Μαντέψτε!
Αυτά για το χθες. Στο δεύτερο μέρος της, που διαδραματίζεται 15 χρόνια αργότερα (2014), στο σήμερα επομένως, η ζωή έχει τραβήξει το δρόμο της, που δεν αποδείχθηκε ιδιαίτερα φιλικός με κανέναν από τους νέους που γνωρίσαμε. Η χώρα έχει αλλάξει αρκετά, τα ιδανικά που διδάσκονται πια τα παιδιά στις μεγαλουπόλεις είναι ξεκάθαρα αυτά του δυτικού τρόπου ζωής, το αμερικάνικο (ή έστω αυστραλιανό) όνειρο επικρατεί. Δεν υπάρχει και πολύς χώρος για τους απλούς εργάτες του μεροκάματου, που εκλείπουν ή συμβιβάζονται, στέλνοντας εντέλει τους απογόνους τους στο εξωτερικό. Εδώ ο Ζανγκέ Τζία χρησιμοποιεί πια την ευρεία οθόνη, όλο το μήκος και το πλάτος της, θέλοντας να τονίσει ότι αυτή είναι η πραγματικότητα στις μέρες μας, στην πατρίδα του.
Στο επερχόμενο, τρίτο και τελευταίο χρονικά κομμάτι της ταινίας, που θα μας μεταφέρει στο έτος 2025, σε μια κοντινή μελλοντολογική κατάσταση πλέον, σειρά θα έχει η σινεμασκόπ προβολή. Πιθανή αιτιολόγηση; Είναι κάτι που το βλέπει να πλησιάζει, αλλά δεν αποτελεί ούτε το απλοϊκό παρελθόν (τετράγωνη οθόνη) ούτε το ρεαλιστικό παρόν (πλήρης οθόνη). Είναι κάτι καθαρά μυθοπλαστικό, άρα του αρμόζει κατά πώς φαίνεται μια διαφορετική οπτική…
Χωρίς να αποχωρίζεται ποτέ τα χαρακτηριστικά του μελοδράματος, αντίθετα πατώντας ενίοτε εμφατικά πάνω τους, ο δημιουργός που μια δεκαετία πριν μας έδωσε τις Ακίνητες ζωές φεύγοντας με το Χρυσό βενετικό Λέοντα τότε, καταγράφει δεικτικά το πρόβλημα του κινεζικού κομμουνιστικού καπιταλισμού (ή μήπως ονομάζεται καπιταλιστικός κομμουνισμός;). Η πικρία του για τη διαδρομή και την κατάληξη της Κίνας είναι έκδηλη, αν και στο έσχατο κυριολεκτικά πλάνο του πασχίζει να φανεί αισιόδοξος, κόντρα σε όσα προηγήθηκαν επί της οθόνης, αλλά και επί της κινεζικής γης.
Αν το τελικό αποτέλεσμα, ωστόσο, δεν φτάνει στον υπερθετικό βαθμό απόλαυσης, τούτο έχει να κάνει με κάποια μικρά ήδη προαναφερθέντα θέματα στην αφήγηση, αλλά και με την όχι και τόσο εμπνευσμένη τρίτη πράξη του φιλμ. Εμφανίζονται εκεί αστοχίες σε ερμηνείες, κακοχωνεμένες αντιγραφές οιδιπόδειων σχέσεων, γραφικές απεικονίσεις του ξεπεσμού όσων υπέκυψαν στη γοητεία του εύκολου δυτικού χρήματος. Να φταίει και η αγγλική ομιλούσα στο φινάλε της γραφής; Ο Ζανγκέ πάντως δεν κρύβει όσα αντιπαθεί! Καταληκτικά, δεν αναιρείται η αξιόλογη προσέγγιση στα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα, όμως δεν υποστηρίζεται με απόλυτη συνέπεια από το καθαρά καλλιτεχνικό προϊόν…
