Γιώργος Λάνθιμος, λοιπόν, και The Killing of a Sacred Deer. Είναι η πέμπτη του μεγάλου μήκους ταινία (συν τη συνσκηνοθεσία που είχε στο Ο καλύτερός μου φίλος). Είναι η τρίτη του ταινία που προβάλλεται στο φεστιβάλ των Καννών. Με την ταινία Κυνόδοντας είχε κερδίσει το βραβείο στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα». Με την πρώτη του αγγλόφωνη ταινία, το The Lobster, συμμετείχε στο διαγωνιστικό των Καννών για πρώτη φορά και κέρδισε το Βραβείο της Επιτροπής. Και τώρα, με τη δεύτερη αγγλόφωνη ταινία του, παίρνει μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα των Καννών για δεύτερη φορά. Πρόβλεψη, αντίθετη με το ρεύμα; Δεν θα κερδίσει τίποτε αυτήν τη φορά. Γιατί κάτι δεν πήγε καλά αυτήν τη φορά. Θα εξηγήσω…
Ο Στίβεν Μέρφι είναι ένας πετυχημένος καρδιοχειρουργός κι ένας ευτυχισμένος οικογενειάρχης. Ζει με την οφθαλμίατρο, πανέμορφη σύζυγό του, Άννα, σε ένα υπέροχο σπίτι στα suburbs κι έχει δύο αξιολάτρευτα παιδιά, την 14χρονη Κιμ και τον 12χρονο Μπομπ. Όλα δείχνουν ειδυλλιακά και ασυννέφιαστα. Μέχρι που στην εικόνα μπαίνει ο Μάρτιν. Ο Μάρτιν είναι συμμαθητής της Κιμ και θέλει να γίνει καρδιοχειρουργός κι αυτός, έτσι λέει τουλάχιστον. Επισκέπτεται ολοένα και συχνότερα τον Στίβεν, ο οποίος φέρεται παράξενα απέναντι στον συγκεκριμένο νεαρό. Του αγοράζει πανάκριβα ρολόγια, του δείχνει τρυφερότητα, μέχρι που τον καλεί και στο σπίτι του για φαγητό.
Και ο Μάρτιν καλεί τον Στίβεν στο σπίτι του, να γνωρίσει τη μητέρα του –ο πατέρας του έχει πεθάνει… Μια μέρα, ο Μπομπ δεν μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι. Δεν μπορεί να κουνηθεί. Παραλύει! Μεταφέρεται άρον άρον στο νοσοκομείο, όπου δουλεύει ο πατέρας του, αρχίζουν μια σειρά από εξετάσεις: δεν φαίνεται κάποιο πιθανό, παθολογικό αίτιο για την κατάστασή του. Λίγο καιρό μετά, το ίδιο παθαίνει και η Κιμ, η οποία καταρρέει κατά τη διάρκεια πρόβας σε χορωδία. Τι σχέση έχει ο Μάρτιν με όλα αυτά; Και γιατί ζητάει από τον Στίβεν να πάρει μια απόφαση από αυτές που κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να πάρει χωρίς να τον σημαδέψει για πάντα;
Πρέπει να αναφέρουμε εδώ μερικά απαραίτητα στοιχεία για να γίνουν πιο κατανοητά τόσο ο τίτλος όσο και το context της ταινίας. Ο Αγαμέμνονας είχε προκαλέσει την οργή της θεάς Αρτέμιδας σκοτώνοντας το ιερό ελάφι της, με αποτέλεσμα η θεά να προκαλέσει άπνοια και να μη μπορεί να αποπλεύσει ο στόλος των Αχαιών από την Αυλίδα για την Τροία. Ρώτησαν τον μάντη Κάλχα τι έπρεπε να κάνουν κι εκείνος απάντησε ότι η οργή της θεάς θα έφευγε μόνο αν ο Αγαμέμνων θυσίαζε τη θυγατέρα του, την Ιφιγένεια, η οποία τότε βρισκόταν στις Μυκήνες. Αρχικώς ο Αγαμέμνων αρνήθηκε να το πράξει, αλλά πιέσθηκε από τον Μενέλαο και τον Οδυσσέα, καθώς και οι μήνες περνούσαν, και κάλεσε την κόρη του με την πρόφαση ότι θα την αρραβώνιαζε με τον Αχιλλέα.
Η Ιφιγένεια ήρθε στην Αυλίδα και τότε ο Αγαμέμνονας την παρέδωσε στον Κάλχα για να τη θυσιάσει στην Άρτεμη. Η Κλυταιμνήστρα δεν μπόρεσε ποτέ να του συγχωρήσει το γεγονός ότι θυσίασε το ίδιο τους το παιδί για την εκστρατεία «του» και προέβαλε αυτό το τραγικό γεγονός ως δικαιολογία για το φόνο του άντρα της άμα την επιστροφή του από την Τροία. Την τελευταία όμως στιγμή η θεά λυπήθηκε την Ιφιγένεια, την άρπαξε από τον βωμό της θυσίας και έβαλε στη θέση της ένα ελάφι. Μετά οδήγησε την κόρη στην Ταυρίδα, όπου την έκανε ιέρειά της. Και ο Ευριπίδης παρουσιάζει αυτόν τον μύθο στην τραγωδία του Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Ωραία ως εδώ; Ωραία. Έτσι κι αλλιώς η Ιφιγένεια αναφέρεται στο σενάριο της ταινίας, μιας που η κόρη των Μέρφι αριστεύει σε σχετική εργασία στο σχολείο της. Ο Λάνθιμος με τον Φιλίππου, όμως, αριστεύουν;
Δύσκολα μπορείς να απαντήσεις καταφατικά. Υπάρχουν πολλά πράγματα που λειτουργούν υπέρ της ταινίας. Οι δύο συν-σεναριογράφοι στήνουν έναν κόσμο ιδιαίτερο, που κινείται μεταξύ ρεαλισμού και σουρεαλισμού. Θέλω να πω, σε ποιον κόσμο δημοσίως, μια κοπέλα πληροφορεί έναν άγνωστο ότι της ήρθε περίοδος για πρώτη φορά κι ένας πιτσιρικάς ζητάει από τον καλεσμένο του να δείξει τις τρίχες στις μασχάλες του, για να τις συγκρίνει με εκείνες του πατέρα του; Επίσης, έχετε ακουστά τη σεξουαλική στάση «ολική αναισθησία»;
Γνωστή μανιέρα του διδύμου (πρέπει να δούμε ταινία του Λάνθιμου χωρίς υπογραφή Φιλίππου για να τον προσεγγίσουμε ως μονάδα) οι ατάκες, οι χαριτωμενιές, τα παράδοξα. Και ναι, πολλές ήταν οι φορές που ο κόσμος γελούσε μέσα στην αίθουσα με τα weird που έβλεπε και κυρίως άκουγε! Κορυφαίο παράδειγμα η πεντάλεπτη (και πολύ λέω) εμφάνιση της αγνώριστης Alicia Silverstone, στο ρόλο της μητέρας του Μάρτιν. Την «πέφτει» στον γιατρό μας, του γλείφει τον αντίχειρα «και τι ωραία χέρια έχεις γιατρέ μου», ο δικός μας νιώθει άβολα, πάει να φύγει, και τι του λέει η δικιά μας:«I won’t let you leave until you’ve tasted my tart!».
Και υπάρχουν και σκηνές πραγματικής ποπ ποίησης! Όπως εκείνη όπου η πιτσιρίκα κόρη τραγουδάει ακαπέλα μια επιτυχία της εποχής κάτω από ένα δέντρο, όντας κατά πως φαίνεται ερωτευμένη με τον Μάρτιν! Όλοι σε μια κατάσταση ύπνωσης, όλοι σε μια κατάσταση «ζόμπι», ζουν, ζουν καλά κι όμως είναι σαν νεκροί. Κανένα συναίσθημα, καμία «em-pa-thy», καμιά προσευχή για τους πεθαμένους. Και μετά το κυρίαρχο (;) θέμα: η εκδίκηση. Ο χειρουργός – θεός έκανε λάθος και πρέπει να πληρώσει. Με τον πιο σκληρό για εκείνον τρόπο. Με μια θυσία. Το έκανε και ο Γλυκοφρύδης (!) με το υπέροχο «Με τη λάμψη στα μάτια». Ναι, αλλά ο Λάνθιμος και ο Φιλίππου δεν θέλουν συναισθηματική αντίδραση από τους θεατές. Η προσέγγισή τους είναι κλινική. Και αυτό που θέλουν είναι να σοκάρουν!
Ο alpha male δεν μπορεί να πάρει την ευθύνη για το πρώτο του λάθος και δεν μπορεί να πάρει την ευθύνη για την επιλογή του «ποιος, ποιος, ποιος θα φαγωθεί». Άντε, εντάξει, και η λύση του δράματος (;) είναι ok, με έναν μισάνθρωπο, αλά (παλιό) Haneke τρόπο (ακόμα και οι κουκούλες παραπέμπουν στο Funny Games. Να πω τι με ενόχλησε πιο πολύ; Η δήλωση του Λάνθιμου στη συνέντευξη τύπου: «Έλεγα συνέχεια στη Nicole πως αυτό που γυρίζουμε είναι κωμωδία». Συγγνώμη, αλλά ακόμα και η παράδοξη ρώσικη ρουλέτα (!) που επιλέγει ο καλός γιατρός σε κάνει να γελάς (;) βγάζοντας τον χειρότερο εαυτό σου. Γιατί η καραμπίνα σκοτώνει. Κι αυτό δεν είναι αστείο. Γιατί όλο το προηγούμενο ύφος δεν παραπέμπει σε μαύρη κωμωδία. Στυλιστικά υπέροχος, σε στιγμές ανεπανάληπτος, με ιδέες πανέξυπνες, και ως σκηνοθέτης ωριμάζει, αλλά το σοκ που προκαλεί η ταινία υπερβαίνει τα εσκαμμένα. Και η μισανθρωπιά δεν είναι ποπ. Τουλάχιστον, έτσι λέει ο μικροαστός μέσα μου…
